Fransa Senatının üzvü Valeri Boyer Azərbaycanı Fransada sabitliyi pozmağa cəhddə, xüsusən də Yeni Kaledoniyada iğtişaşlar törətməkdə ittiham edib. Boyer Azərbaycanın aktivlərinin dondurulmasını və bu vəsaitlərin Yeni Kaledoniyada təxminən 1 milyard avroya çatan zərərin ödənilməsi üçün istifadə edilməsini istəyib. Bakı ilə Paris arasında münasibətlər necə olacaq? Beynəlxalq qanuna rəğmən Cənubi Qafqazda separatizmi dəstəkləyən Fransanın Yeni Kaledoniyadakı hərəkətləri qlobal norma və qaydalara nə dərəcədə uyğundur?
Mövzu ilə bağlı Ednews – a Fransada Qafqaz Müsəlmanları Qəzetinin baş redaktoru və siyasi şərhçi Jan-Mişel Brun danışıb. O, dünyaya maarifçilik anlayışını gətirmək istəyən bir dövlətin (Fransa) adının bu cür hadisələrlə hallanmasına təəssüfləndiyini bildirib. Redaktor ilk öncə hadisənin tarixi ilə bağlı bizi məlumatlandırıb:
“İlk öncə xatırlatmaq istəyirəm ki, Fransızların adadaki mövcudluğu XIX əsrə daha dəqiq desək, 1848 – ci ilə dayanır. Sakinləri - Kanak xalqı torpaqlarından məhrum edildi və ən az məhsuldar bölgələrə köçürüldü. Fransızlar isə dərhal ölkənin əsas sərvətlərini, çox mühüm nikel mədənlərini nəzarətə götürdülər. Qiymətli metalın istismarı üçün işçi qüvvəsi təmin etmək üçün dərhal immiqrasiya siyasəti tətbiq edildi. “Xalqların öz müqəddəratını təyinetmə hüququ” 1960 – cı illərdə keçmiş prezident Şarl de Qol tərəfindən irəli sürülsə də bu ideya 70 – ci illərdə baş nazir Pyer Messmerin “Fransalanın Kaledoniyada mövcudluğu, dünya müharibəsi halları istisna olmaqla, yalnız hökumətin millətçi tələbi ilə təhdid edilə bilər” çıxışına qədər. Həmin vaxtdan etibarən miqrasiya siyasəti artdı. İldən-ilə “yerli Kaledoniyalıların” nisbəti qar kimi əriyib, öz ölkələrində bir azlığa çevrildi. Demoqrafik tarazlıq fransızların xeyrinə dəyişdikdən sonra da müstəqillik məsələsini səsverməyə çıxarmaq asan oldu, çünki bu halda Fransa rahatlıqla buna “yox” çoxluğu ilə qərar verə biləcəkdi”, - deyə Brun yekunlaşdırdı.
Siyasi şərhçi sonda Azərbaycan və Fransa arasında olan gərginliyə də toxunub:
"Azərbaycanın ittiham edilməsinə gəlincə isə bu olduqca qərəzli görünür. Bu faktın doğruluğunu isə Fransa prezidenti E. Makronun vaxtilə erməni seperatçılarını (hansı ki, heç vaxt müstəmləkə olmayıb) dəstəkləməsi və indi isə Nikol Paşinyanın Prezident İlham Əliyevlə danışıqlar yolu ilə münaqişənin bərpasının qarşı alınması üçün Ermənistan müxalifətini dəstəkləyir. Boyerin açıqlamaları da çox bir fayda verməyəcək. İki ölkə arasında aktivlərin dondurulması söylənildiyi kimi asan deyil. Qərb müasir dünya insanların artıq Avropanın vassalı kimi rəftar edilməsini qəbul etmədiyini başa düşməyərək, özünün süqutunu sürətləndirir. Dünyaya maarifçilik anlayışını gətirmək istəyən bir dövlətin (Fransa) adının bu cür hadisələrlə hallanmasına təəssüflənirəm, lakin görünür onlar tarixdə sıxışıb qalıblar".
Əkbər Novruz
