Rusiya Qərbi Zəngəzur bölgəsində konsulluq açmaq istəyir. İran Qafanda öz konsulluğunu açdı. Belə olduğu təqdirdə Rusiyanın və digər ölkələrin də konsulluq açmaq istəyi yaranıb. Niyə bəzi ölkələrin gözü Azərbaycandan yan keçmir?
Mövzu ilə bağlı politiloq Şəbnəm Həsənova Ednews-a açıqlamasında bildirdi ki, konsulluq yarışını Zəngəzur dəhlizi uğrunda gedən rəqabətlə əlaqələndirirəm. Ermənistanın bölgədəki bütün iqtisadi və nəqliyyat əlaqələri bərpa etməklə bağlı da öhdəliyi var. Üçtərəfli bəyanat imzalananda doqquzuncu bənddə nəqliyyat əlaqəsi üzrə nəzarətin Rusiyanın Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin sərhəd xidmətinin orqanları tərəfindən həyata keçiriləcəyi bildirildi.
“Onu da mütləq vurğulamaq lazımdır ki, o vaxtdan bu günə kimi çox şey dəyişib. Rəqabət isə fərqli məsələlərin üzərinə köçsə də onun mahiyyəti dəyişməyib. İndi də Zəngəzur dəhlizinə nəzarət yarışı gedir. Ermənistan bölgədə söz sahibliyinə görə nəqliyyat əlaqələri üzərindən Qərbi qabarıq formada üzə çıxarmağa çalışsa da, İran və Rusiya bunun əleyhinədir. Ermənistanın isə əleyhinə olduğu həm də Qafanda Rusiya konsulluğunun açılmasıdır ki, bunun da hər vəchlə qarşısını almaq istiqamətində addımlar atılır. Belə ki, Ermənistanda görüntü xətrinə ən ali formada buna icazə verilsə də, razılığa rəsmi don geyindirilsə də, alt strukturlarda qarşısını almaq üçün yerli səviyyədə iş aparılır ki, guya Qafan sakinləri buna narazıdır. Hökumət Rusiyaya çatdırmağa çalışır ki, qərara xalq tərəfindən nəinki dəstək yoxdur, hətta narazıdırlar. Maraqlısı odur ki, narazılığı “yaratmaq” işinin başında duran elə Nikol Paşinyanın partiyasının deputatıdır. Deməli, Paşinyan Rusiya əleyhinə açıq-aşkar ala bilmədiyi qərarları aşağıdan, fundamental zədələmək istəyir. Zəngəzur dəhlizi həm də Şimal-Cənub xəttinin bir hissəsidir ki, bu da Rusiya üçün son dərəcə əhəmiyyətlidir. Rusiya digər bölgələrdən kəsilən iqtisadi gəlirlərini bu xətt vasitəsilə bərpa etmək, qazanmaq, rıçaqlarını gücləndirmək istəyir. Qərb isə həm də və indi ən çox da Ermənistanın əli ilə buna mane olmaqda, Rusiyanı maksimum divara sıxmaqda, digər yandan da bu istiqamət üzrə nəzarət və siyasi-iqtisadi rıçaqlar qazanmaqda maraqlıdır. Ermənistan Rusiyanı oyundankənar qoymaqda Qərb tərəfdaşlarının əli ilə iş görür. Yəni, Ermənistanda anti-Rusiya əhval-ruhiyyəsi davam edir”.
Ş.Həsənova qeyd etdi ki, Amerika Birləşmiş Ştatları Dövlət katibinin Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə köməkçisi Ceyms O’Braynın səfərinin də məğzində duran məsələ Zəngəzur dəhlizi ilə bağlıdır:
“ABŞ Rusiya ilə olan münasibətləri fonunda Azərbaycanı özündən uzaqda saxlamaq istəmir. Azərbaycanın mövqeyi nəzərə alınaraq hansısa addımların atılması daha məqsədə müvafiqdir. Bir yanda regional qüvvələrin regiondan kənar qüvvələrə qarşı atdığı addımlar varsa, inkar olunmaz faktdır ki, digər yandan da regional aktorlar arasında da rəqabət mövcuddur. İran istər Qərbə uduzmaq, istərsə də Rusiyanın nüfuz məsələsində genişlənməsini istəmir. O’Braynın da səfərini nəzərə alsaq, Rusiyanın sıxışdırılması nəticəsində İran bölgədə yarana biləcək boşluğu heç bir aktora güzəştə getməməkdə maraqlıdır. Fransanın isə rolu dəyişməz olaraq qalır. O rol indi də Şimal-Cənub dəhlizinin yaradılmasına mane olmaqdır. Fransanın Ermənistanla hərbi müqavilə bağlamasının da bir səbəbi budur. Emmanuel Makronun istəyi Bakı ilə İrəvan arasında münaqişəli məsələlərin qorunub saxlanılması, hər vəchlə sülh müqaviləsinin bağlanmasına və sərhədin çəkilməsinə mane olmaqdır. Ermənistan hələ də KTMT-də Rusiyanın müttəfiqi olub rəsmi yanında dayansa da, faktiki olaraq dayandığı yer Rusiyanın qarşısıdır. O faktı da vurğulayaq ki, SEZAR özüyeriyən artilleriya sistemlərini Paris həm də Kiyevə verir.
Nəzərlər Cənubi Qafqaza daha çox, ən çox Azərbaycana yönəlir. Bütün bunlar bir daha Azərbaycanın gücündən xəbər verməklə yanaşı, həm də onu göstərir ki, Zəngəzur dəhlizi açılacaq. Azərbaycan bu dəhlizi açmaqla regional deyil, qlobal təhlükəsizliyə töhfə verəcək. Çünki dəhliz çoxqütblü dünyanın formalaşması üçün iqtisadi təməl rolunda çıxış edir”.
Oğuz
