Bu gün Türkiyə Böyük Millət Məclisinin (TBMM) qurulmasının 105-ci ildönümüdür.
“EDnews” xəbər verir ki , 1920-ci il aprelin 23-də Türkiyə Respublikasının ali qanunverici orqanı fəaliyyətə başlayıb.
1919-cu ilin payızında keçirilən seçkilərdən sonra Osmanlı Məbusan Məclisinin 168 üzvündən 162-sinin iştirakı ilə 1920-ci il yanvarın 12-də toplanıb. Mustafa Kamal Paşa Ərzurum məbusu seçilmişdi. Ancaq o, Ankarada qalmalı olur. Anadolu və Rumeli Müdafiə-i Hüquq Cəmiyyəti tərəfdarı millət vəkillərinin çoxluqda olduğu bu Məclis, 1920-ci il yanvarın 28-də keçirdiyi gizli iclasda Misaki-millini qəbul edib.
Seçimlə müəyyən edilən millət vəkilləri ilə dağıdılan Osmanlı Məbusan Məclisindən Ankaraya gələn millət vəkillərindən 84-ü ilk Məclisdə yer alıb. Mustafa Kamal 1920-ci il aprelin 22-də Böyük Millət Məclisinin açılışını elan edib.
1920-ci il aprel 23-də Hacıbayram Camisində cümə namazı qılınıb, qurbanlar kəsildikdən sonra ilk TBMM, İttihad və Tərəqqi Klubu olaraq tikilən binada açılıb.
Türkiyə Konstitusiyasının 108-ci maddəsinə əsasən, qanunvericilik səlahiyyəti Türk Milləti adından TBMM Millət vəkili ümumi seçkiləri, beş ildə bir, sərbəst, bərabər, tək dərəcəli, ümumi səs əsaslarına görə, məhkəmə orqanlarının ümumi rəhbərlik və nəzarəti altında həyata keçirilir. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvləri seçildiyi dövrdə toxunulmazlıq statusuna malikdirlər.
Parlamentə seçkilər proporsional və majoritar sistem əsasında keçirilir. Axırıncı dəfə bu siyasi kampaniya 2023-cü il mayın 14-də keçirilib.
Hazırda TBMM-də Ədalət və İnkişaf Partiyası (266 yer), Milliyyətçi Hərəkat Partiyası (50), HÜDAPAR (4), DSP (1), Cümhuriyyət Xalq Partiyası (128), DEM Partiya (57), İYİ Partiya (30), SAADET Partiyası (20), DEVA (15), YRP (4), TİP (4), DP (3), EMEP (2), DBP (2), tərəfsiz (8) təmsil olunurlar.
Millət vəkili seçilən namizədlər konstitusiyaya əməl edəcəkləri üçün türk milləti qarşısında şərəf və ləyaqətlərinə and içərək 5 il müddətinə Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvü (deputat) olmaq hüququ qazanırlar. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvləri (millət vəkilləri) qanunvericilik toxunulmazlığına malikdirlər.
Qeyd edək ki, 23 Aprel Türkiyədə həm də Milli Suverenlik və Uşaq Bayramıdır. 1921-ci il aprelin 23-də milli bayram kimi qeyd olunmağa başlayıb. Bu günün Milli Bayram Elan Edilməsi Haqqında Qanun, Birinci Böyük Millət Məclisinin açılışından bir il sonra 23 Aprel 1921-ci ildə qəbul edilib. O, həmin il mayın 2-də qüvvəyə minib. 1927-ci ildə Atatürkün himayəsi altında ilk dəfə Uşaq Bayramı kimi qeyd olunub. Qazi Mustafa Kamal Paşanın uşaqlara hədiyyə etdiyi 23 Aprel 98 ildir uşaq bayramı kimi qeyd olunur.
Fatimə Mərdanlı //EDnews
