- Kibertəhlükəsizliyimiz hansı səviyyədədir?

Elm və texnologiya 17:08 11.02.2025

Xəbər verildiyi kimi, son günlərdə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin (UNEC) rəsmi saytına, eləcə də İctimai Televiziyanın (İTV) rəsmi saytına və canlı yayımına haker hücumları olub. Bu da kibertəhlükəsizlik məsələlərini yenidən gündəmə gətirib.

"EDnyus" xəbər verir ki, mövzu ilə əlaqədar İnformasiya texnologiyaları üzrə ekspert Mehman Xəlilov hesab edir ki, Azərbaycanda dövlət saytlarının mühafizəsi əksər hallarda yüksək səviyyədə təşkil olunub. Bu təhlükəsizliyi Azərbaycan Respublikasının Xüsusi Rabitə və İnformasiya Təhlükəsizliyi Dövlət Xidməti təmin edir:

“Sadəcə olaraq burada bəzi nüanslar var. Görünən odur ki, gov.az sektorunda yerləşən dövlət saytları bu xidmət tərəfindən qorunur və onlara çox ciddi təhlükəsizlik tədbirləri tətbiq edilir. Dövlət tabeliyində olan, lakin gov.az domenində yerləşməyən qurumlar isə bu müdafiədən kənarda qalır və onların təhlükəsizliyi, belə deyək, öz resursları hesablarına təmin olunur. Məsələn, son haker hücumlarına məruz qalan Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin (UNEC) və İTV telekanalının saytları gov.az sektorunda deyil. Bu səbəbdən onların kibermühafizəsi Xüsusi Rabitə və İnformasiya Təhlükəsizliyi Dövlət Xidmətinin müdafiə şəbəkəsinə daxil deyil. Bu saytların təhlükəsizliyi onların öz IT departamentlərinin və ya başqa kibertəhlükəsizlik xidmətlərinin öhdəsinə düşür”.

Bu cür hücumların qarşısını almaq üçün nə etmək lazımdır?

Mütəxəssisin sözlərinə görə, müstəqil təhlükəsizlik auditi aparılmalı və kibertəhlükəsizlik tədbirləri gücləndirilməlidir:

“Həmçinin daha müasir fayervol (firewall) və DDoS qoruma sistemləri qurulmalıdır. Məlumat sızmalarının qarşısını almaq üçün istifadəçilərin giriş təhlükəsizliyi artırılmalıdır. Cari halda isə, zənnimcə, daha düzgün olanı dövlətə məxsus, lakin gov.az sektorunda olmayan saytların da xüsusi qoruma sisteminə qoşulmasını təmin etmək üçün cari qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi və icrasının təmin edilməsi həm qənaətlilik, həm də dayanıqlılıq baxımından daha effektiv yanaşmadır”.

M.Xəlilov qeyd edib ki, Azərbaycan Kibertəhlükəsizlik Təşkilatları Assosiasiyası (AKTA) kimi qurumların fəaliyyəti bu istiqamətdə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir:

“AKTA ölkəmizdə kibertəhlükəsizlik ekosisteminin gücləndirilməsi və bu sahədə maarifləndirmə işlərinin aparılması üçün mühüm rol oynayır. Assosiasiya, həmçinin "Milli Kibertəhlükəsizlik İndeksi" kimi layihələrlə ölkənin kibertəhlükəsizlik səviyyəsinin qiymətləndirilməsinə və inkişafına töhfə verir. Bundan əlavə, Azərbaycanda kibertəhlükəsizlik sahəsi təkcə texniki tədbirlərlə deyil, həm də strateji səviyyədə inkişaf etdirilir. Bunun sübutu kimi, ölkənin 2023–2027-ci illəri əhatə edən İnformasiya Təhlükəsizliyi və Kibertəhlükəsizlik Strategiyasını göstərmək olar. Bu sənəd kritik infrastrukturun qorunması, hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi və kibertəhlükəsizlik üzrə əməkdaşlığın genişləndirilməsi kimi mühüm addımları nəzərdə tutur. Belə yanaşma həm dövlət, həm də özəl sektorlarda təhlükəsizliyin artırılmasına kömək edə bilər”.

Ekspert əlavə edib ki, bu nüanslar nəzərə alınmadan təkcə "saytlar hakerlər tərəfindən ələ keçirilir, çünki dövlət saytlarının təhlükəsizliyi zəifdir" demək düzgün olmaz:

“Məsələ daha çox hansı saytların qorunduğu və hansıların bu qorumanın xaricində qalması ilə bağlıdır. Həmçinin nəzərə almaq lazımdır ki, istənilən təhlükəsizlik sisteminin və tədbirlərinin təkmilləşdirilməsi məhz onlara vurulan zərbələrdən sonra baş verir. Haker hücumları və kibertəhlükələr olmasa idi, kibertəhlükəsizlik də yaranıb inkişaf etməzdi. Əsas olanı təhlükəsizlik istiqamətində düzgün əməkdaşlıq formalarının qurulmasıdır ki, tədbirlər daha çox reaktiv deyil, proaktiv olsun, yəni hadisə baş verməzdən əvvəl bütün təhlükəsizlik tədbirləri artıq görülmüş olsun”.

Rusiyada pələng deputatı parçaladı

Xəbər xətti

Kral III Çarlz xəstəxanaya yerləşdirildi
11:33 28.03.2025
BMT-nin Baş katibi tekstil sənayesinin ətraf mühitə vurduğu ziyanın qarşısını almağa çağırıb
11:14 28.03.2025
"Avropa İttifaqı Gürcüstanla münasibətləri düzgün yola qaytarmalıdır"
11:09 28.03.2025
Taylandda və Myanmada 7,9 bal gücündə baş verib
11:07 28.03.2025
" Kanada və ABŞ arasındakı köhnə əlaqələr başa çatıb"
10:53 28.03.2025
Dünya birjalarında neft ucuzlaşıb
10:44 28.03.2025
İsrail ordusu HƏMAS-ın jurnalist kimi maskalanan döyüşçüsünü zərərsizləşdirdi
10:43 28.03.2025
Ermənistanda Avropa-Rusiya atışması və Aİ üçün "saman çöpü"
10:31 28.03.2025
Ekrem İmamoğlunun vəkili də saxlanıldı
10:25 28.03.2025
Tələbə qız atasının qəbrinin yanında intihar etdi
10:12 28.03.2025
İranda polislər güllələndilər
09:39 28.03.2025
Konqoda 28 milyon insan münaqişə səbəbindən kəskin aclıqla üzləşib
09:09 28.03.2025
Tramp Ağ evdə iftar süfrəsinə qatılıb
09:03 28.03.2025
Qazaxıstanda güclü zəlzələ olub
08:59 28.03.2025
Məşhur İtaliya brendi "Qazprom"un idarəçiliyindən çıxarıldı
08:06 28.03.2025
İran Trampın məktubuna cavab verdi
08:02 28.03.2025
Avropa Azərbaycan Mərkəzi ABŞ Beynəlxalq Dini Azadlıq Komissiyasının qərəzli hesabatı ilə bağlı bəyanat yayıb
07:57 28.03.2025
Cənubi Koreya meşə yanğınları ilə mübarizə aparır
07:55 28.03.2025
Türkiyə və Somali liderləri arasında Ankarada danışıqlar aparılıb
07:49 28.03.2025
Fransa prokurorluğu Sarkoziyə 7 il həbs cəzası tələb edir
07:45 28.03.2025
"Ramşteyn" görüşü iştirakçıları Kiyevə hərbi yardımın artırılmasını müzakirə edəcək
07:40 28.03.2025
Aqrar İnnovasiya və Təchizat şirkətində yoxlama: İşçinin 100 minlik yeyintisi aşkarlandı
07:36 28.03.2025
Amsterdamın mərkəzində bıçaqlı hücumbaş verib
07:32 28.03.2025
Mixail Saakaşvilinin partiyası qadağan ediləcək
07:28 28.03.2025
Göygöldə 41 yaşlı kişinin qonşusu tərəfindən bıçaqlandığı iddia olunur
07:23 28.03.2025
"Kim Çen Inın Rusiyaya səfəri hazırlıq mərhələsindədir"
07:19 28.03.2025
Almaniya və Avstriyanın daxili işlər nazirlərinin Suriyaya səfəri təxirə salındı
07:15 28.03.2025
"Ankara ərzaq böhranının qarşısının alınmasına töhfə vermək üçün mümkün olan bütün addımları atmağa hazırdır"
07:09 28.03.2025
Misirdə 3600 yaşlı naməlum fironun məzarı aşkarlandı
06:12 28.03.2025
Cənubi Koreyanın nəhəngləri Rusiyaya qayıdacaq
05:33 28.03.2025
"Barselona"nın baş məşqçisi klub tarixində qələbə faizinə görə ikinci pilləyə yüksəlib
02:03 28.03.2025
Kanada ABŞ-la Ticarətini Yenidən Gözdən Keçirəcək
01:07 28.03.2025
Floridada bir qadın və üç uşaq güllələndi
14:11 27.03.2025
Ukrayna və Rusiya arasında ilkin razılaşma: Atəşkəs, yoxsa imitasiya?!
14:01 27.03.2025
Naxçıvanda həyat yoldaşını qətlə yetirməkdə şübhəli bilinən şəxs həbs edilib
13:57 27.03.2025
İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Ağdamın Sarıcalı kəndinin birinci mərhələsinin açılışında iştirak edib
13:55 27.03.2025
Gürcüstan prezidenti İlham Əliyevə təbrik məktubu göndərdi
13:49 27.03.2025
Gümrüdə "Ana Ermənistan" fraksiyasının qərargahında axtarışlar aparılır
13:46 27.03.2025
İqlim Dəyişikliyi və Onunla Mübarizə
13:38 27.03.2025
"Nyu-York və Vaşinqton məhkəmələrində korrupsiya və radikallıqda birinci yeri tutur"
13:37 27.03.2025
Hamısı