Bir dəfə Şəhidlər Xiyabanını ziyarət edənə, naməlum şəhid məzarı üzərində ağlayan qadın gördüm. Ona yaxınlaşıb “bu şəhid sizin kiminizdir” soruşdum. Bir qədər tutularaq, “nişanlım” deyə, cavab verdi. Bir daha “məzarın üzərində “naməlum” yazılıb, nə bilirsiniz ki, o sizin nişanlınızdır” deyə, sordum. Cavabı məni sarsıtdı...
“Bəlkə də o deyil, amma mən illərlə ondan bir xəbər gözlədim, hər gün ailəsindən, dostlarından haqqında bir məlumat öyrənməyə çalışdım. Hər dəfə ev telefonuma zəng gələndə, birdən o olar deyə, ilk mən qaçdım dəstəyi götürməyə. Beləcə illər keçdi, sonra ölümü ilə barışdım, artıq dirisini yox, üzərində ağlayacağım məzarı arzulamağa başladım. Amma bir məzarı da yox idi. Bir dəfə Şəhidlər Xiyabanına gələndə bu naməlum məzarı gördüm, onu seçdim. Ürəyimdə dedim ki, odur, nişanlımdır. Beləcə illərdir ki, hər dəfə onu xatırlayanda, onu yuxuda görəndə bura gəlirəm. Ailə qurmamışam. Mən hələ də onun yolunu gözləyirəm. Yəqin ki, o yoxdur həyatda, heç bir zaman da gəlməyəcək. İndi mən ona aparan yolu gözləyirəm, ölümü gözləyirəm...”
Artıq gənc olmayan qadının 28 il gözlədiyi kimi gözlədik biz 27 sentyabrı. 28 illik həbs cəzası alan, lakin günahsız olan bir valideynin övladına qovuşacağı, azadlığa çıxacağı günü gözlədiyi kimi, Qarabağ bizi gözlədi.
28 il ötdü və o gün, o an yetişdi – 27 sentyabr günü. Lakin heç birimizin bu ölüm bahasına yaşanacaq görüşdən xəbərimiz olmadı.
2020-ci ilin 27 sentyabrı çoxlarımızın həyatında adi bazar günlərindən biri idi. Pandemiya səbəbindən tətbiq olunan sərt karantin rejiminə görə həmin bazar günü istirahət günündən çox, adi, sıxıcı günlərdən birinə çevrilmişdi. Əsgər, zabit və səfərbərlik xidmətindən orduya çağırışmış könüllülərin ailələrindən savayı demək olar ki, heç kimdə xüsusi bir hiss və narahatlıq hiss olunmurdu.
Cəbhədə isə o günlər fərqli idi. Ordumuz proqnozlaşdırılan düşmən təxribatının qarşısını almaq üçün tam döyüş hazırlığı vəziyyətinə gətirilmişdi. Son bir həftədə düşmən nə təmas xəttində, nə də dövlət sərhədində dinc durmamış, əsgərimizi şəhid etmiş, ard-arda təxribatlar törətmişdi. 26 sentyabrda Baş qərargahın işıqları sönməmiş, korpuslar xüsusi iş rejiminə keçmiş, bütün orduda müharibə söz-söhbətləri yayılmağa başlamışdı.
Bütün bunlara səbəb ordu kəşfiyyatının gətirdiyi və bütün hərbi hissələrə çatdırılan bir informasiya idi: Düşmən bu gecə təxribata hazırlaşır...
O gecə Bakı və digər şəhərlərin sakinləri çox güman ki, rahat bir yuxu yatdılar. Vətəndaşlar gecə şirin yuxularına olanda düşmən cəbhədə gözlənilən təxribatı törətdi və ilk şəhidimiz oldu. Ali Baş Komandan İlham Əliyevdən 17 il gözlənilən o qərar da məhz həmin gecə qəbul edildi.
44 gün davam edəcək və bizi Şuşaya, Qarabağa qovuşduracaq o böyük savaş artıq başlamışdı. O savaş ki, Bədr və Kərbəla savaşlarından daha az müqəddəs deyildi. O savaş ki, azı işğal altındakı Vətən qədər arzulanırdı.
Bu ölkə müharibəyə susamışdı, müharibə arzusu ilə yaşayırdı. Bir insan özü ilə qan-qada, ölüm-itki gətirən müharibənin həsrətində necə ola bilər? Olar! Bir qərinəyə yaxın bir dövrü vətənsiz keçirən insan, Vətən deyəndə utandığından başını yerə dikən kişilər müharibəyə susayar. Axı, bu məmləkətdə atalar və oğullar ömürlərini və gənclik illərini əsir edilən qız-gəlinin meşələrdə asılan cansız bədəninin utanc hissi ilə keçiriblər. Qan yaddaşı deyə bir rüsvayçılıq tarixini öyrənən, hər Xocalı faciəsinin anım günü gələndə qəzəbindən boğulan, Şəhid Mübarizlərin, Poladların nurlu üzünə başı aşağı baxan bir nəsil, necə müharibə arzusunda olmaya bilər ki...
Müharibəni arzulamayanlar da var idi. Onlar analar idi. O analar ki, artıq bir dəfə bu müharibənin od alovunu görmüş, doğmalarını, atalarını, ərlərini, oğullarını bu yolda qurban vermişdilər. O analar ki, əsgər yolu gözləyir, övlad həsrəti ilə alışıb-yanırdılar. O analar ki, sadəcə qorxurdular, böyüdüb, boya-başa çatdırdıqları aslan oğullarının bayraqlı cənazələrini qarşılamaqdan, qorxurdular.
Bütün bu qorxulara rəğmən onların yetişdirdikləri aslanlar bir gün sonra – 27 sentyabrda böyük bir inam, qəzəb və vətən həsrəti ilə düşmən üzərinə şığıdılar. Hər azad olunan vətən torpağı bir şəhid anasının yanan qəlbi üçün su, yağmur oldu. 44 gün davam edən bu müqəddəs savaşın sonu zəfər və əzəmətlə yekunlaşdı. Bayrağımız artıq Şuşada dalğalınırdı.
Şuşanın azad edildiyi o gün Polad Həşimov başda olmaqla bütün şəhid anaları övladlarını hədər yerə qurban vermədiklərini anladı, ilk dəfə övladının 40-ı çıxmayan şəhid atalarının üzü güldü, ilk dəfə döyüş yoldaşlarını itirmiş əsgərlər qol qaldırıb oynadı, o gün hər kəs sevinc göz yaşlarına boğulmuşdu, hətta bu yolda qurban gedən şəhidlər belə...
İndi o günün üzərindən bir il ötür. Düz bir il sonra bizi o sabaha çatdıran qəhrəman oğulları hörmət və qürurla anaraq yazırıq ki, “Sabah müharibə başlayacaqdı”. Nə biləydik ki, bu müharibə qanımızla tariximizi, alın yazımızı, kimliyimizi dəyişəcək bir müharibə olacaq?! Bizə sevgili Vətən yolunda sevgilini qurban verməyin səadətini başa salacaq?! Bir ataya övladını doğma anası yolunda şəhid verməsi qürurunu yaşadacaq?! Komandirlərini, döyüş yoldaşlarını itirən biz sağ qalanlara, şəhadət şərbətini arzuladacaq?! Nə biləydik axı...
P.S. Bu yazı başda komandirim polkovnik Zaur Nüdirəliyev olmaqla bütün şəhidlərin xatirəsinə yazılıb.
P.S.S. Şuşa səmasında təyyarənlə uça bilmədin komandir, amma ruhun Şuşa minarəsindən azan dinlədi, mən eşitdim...
Nicat İsmayılov
