2030-cu ilə qədər bazarlara kök hüceyrədən əldə olunan süni toyuq əti satışa çıxarılacaq.
Ednews xəbər verir ki, ABŞ Qida və Dərman İdarəsi süni toyuq ətinin satışına icazə verib. Aparılan tədqiqatlara əsasən 2030-cu ildə laboratoriya şəraitində hazırlanan süni ət istehsalının canlı heyvanlardan əldə olunan ət istehsalı ilə rəqabətdə olacağı gözlənilir.
Bəs, süni ətdən istifadə etmək nə dərəcədə düzgündür? Onun hansı zərərləri var?
Məsələ ilə bağlı Ednews-a açıqlama verən qidalanma üzrə mütəxəssis Məhsəti Hüseynova süni ətin həm tərkibinin zənginliyinə, həm də orqanizmə faydalarına görə heç zaman təbii əti əvəz edə bilməyəcəyini bildirib:
“Əvvəlcə qeyd edim ki, sadəcə toyuq deyil, dana, keçi, qoyun ətinin də süni formaları da hazırlanır. Ət heyvanın kök hüceyrələrinin alınaraq bir çox qida və qeyri-qida maddələri ilə qarışdırılaraq hazırlanır. Bir çox hallarda bu, laboratoriya şəraitində hazırlanır. Bu şəraitdə hazırlandığı üçün də, müəyyən əzələ kütləsini, görünüşünü, dadını almaq üçün müəyyən kimyəvi maddələr də istifadə olunur”.
M.Hüseynova süni ətin hazırlanmasında zülal tərkibli maddələrdən istifadə edildiyini vurğulayıb:
“Ət zülal tərkibli qidadır və zülal mənbəyi göbələklərdən alınır. Çünki, göbələklər ən kiçik zülal mənbəyi hesab olunan bitkilərdir. Hazırlanan ətlər, daha çox heyvan kəsimlərinin və onların havaya yaydığı zəhərli qazların qarşısını almaq üçün olsa da, dünyanın hər yerində “eyni dad”-ı təmin etmək məqsədi də güdür”.
Ekspert bu istehsalın artacağı təqdirdə milli yemək mədəniyyətinə də təsir edəcəyini açıqlayıb.
“Süni ət vegetarianlar üçün əlavə qida mənbəyi kimi hallandırılsa da, süni müdaxilə olunan hər hansı bir qida təbii qidanı əvəz edə bilməz. Əsasən İslam ölkələrində bu ətin haram, yaxud halal olması ilə də bağlı mübahisələr gedir. İki mühüm məsələ mövcuddur ki, bu kök hüceyrələr halal kəsilmiş heyvanlardan mı alınır, yaxud islam aləminə ənənəvi xas olmayan heyvanlardan mı alınır”.
Mütəxəssis, süni ətin çoxsaylı qida maddələri ilə zənginləşdirilməsinə baxmayaraq, təbii ət kimi orqanizmə yararlı olmadığını da qeyd edib:
“Təbii ətin tərkibindəki dəmir və zülal qaynağı da təbii şəkildə yarandığı üçün orqanizmimiz bu maddələri tanıyır. Məhz bu səbəblə də, sözügedən maddələr orqanizmimiz tərəfindən həzm oluna bilir. Süni ətə isə müdaxilə olunduğu üçün, əldə olunan qarışıq maddələr toplusu orqanizmimiz tərəfindən həzm oluna bilmir”.
Məhsəti Hüseynova həmçinin bu qidaların insanların gələcəyinə zərər verdiyini də bildirib:
“Süni ət kimi qidaları qəbul edən insanlar müəyyən dövr keçdikdən sonra onun fəsadları ilə üzləşirlər. Belə ki, insanların gələcək nəsil artırma qabiliyyətinə təsir edəcək qədər zərərlidir”.
Qida mütəxəssisi süni ət istehsalının dünyada vüsat aldığı müddətdə Azərbaycana da təsir edəcəyi barədə xəbərdarlıq edib:
“Hazırda Azərbaycanda birbaşa süni ət hazırlanması prosessi getmir. Çünki, bu laboratoriya üsuludur və həddindən artıq baha başa gəlir. Amma bu, o demək deyil ki, Azərbaycana süni ət hələ ki idxal olunmayıb. Bir çox “Fast food” şəbəkələrində mövcud olan ətlər də bu tiplidir və heç də sağlam hesab edilmir. Çünki, bu ətlərə də süni müdaxilələr olunur və bəzən isə qeyri-qida maddələrindən istifadə edərək onların yararlılıq müddəti artırılır”.
Tanınmış həkim-cərrah, tibb üzrə elmlər doktoru Adil Qeybulla isə genetik modifikasiya olunmuş süni ərzaqların ortaya çıxmasını dünyada artan əhali sayı ilə əlaqələndirib:
“Bu gün dünya əhalisinin qidalanması ilə bağlı, çox ciddi problemlər mövcuddur. Qida təhlükəsizliyi məsələsi ciddi səviyyəyə yüksəlib. Bu gün dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinə nəzər salsaq mağazalarda üçüncü ölkələrin malalrına rast gələcəksiz. Bu isə qidalanmanın çox təhlükəli bir hala çevrildiyinə nümunədir”.
Ümumilikdə, insanları sağlam və düzgün qidalanmağı məsləhət görürük. Belə olduğu halda, həm onlardan törəyən nəsillər sağlam olacaq, həm də qeyri-qida əlavələrindən istifadə minimum səviyyəyə enəcək.
Nəzrin Beydiyeva
