Uzun müddətdir ki, ictimai nəqliyyatda güzəştli kartların tətbiq edilməsi müzakirə edilir. Əfsuslar olsun ki, məsələ hələ də öz həllini tapmır.
Məsələn qonşu Türkiyədə tələbələrə nəqliyyat üçün aylıq kart təklif olunur. Bu da onların ictimai nəqliyyatdan güzəştli istifadə etməsinə şərait yaradır.
Məsələ ilə bağlı Ednews-a danışan deputat Razi Nurullayev bildirdi ki, həm parlamentdə, həm də media səhifələrində şəhid ailələrinə , veteranlara, tələbələrə, həssas qruplara nəqliyyat ödənişi ilə bağlı xüsusi kartın verilməsi barədə dəfələrlə təkliflər irəli sürüb.
“Sovet dövründə də belə nəqliyyat kartları olub . Azərbaycanın bu sahədə təcrübəsi var. Amma hazır ki, tariflər və özəl şirkətlər bunu həyata keçirmə ixtiyarında deyil. Onlar hesab edir ki , bugünki tariflər onların qazanc əldə etməsinə imkan yaratmır. Hər bir sərnişin üçün çəkilən xərclər bugünki tarifdən xeyli yüksəkdir. Bu məsələnin həlli yalnız xüsusi qruplara tələbələrə, veteranlara və şəhid ailələrinə verilən güzəşti nəqliyyat kartlarına görə ödənişi dövlət büdcəsindən həmin şirkətlərə verilməlidir. Bu onlara ödənilərsə, artıq bu məsələ həyata keçər . Bunu həll etmədən problemi aərnişindaşıma şirkətlərinin üstünə atsaq bu zaman narazılıq yaranar".
Deputar bunun üçün belə qrup sayının müəyyənləşdirilməsini təklif edir.
“İlk olaraq, bu insanların müxtəlif nəqliyyat vasitələrindən ay ərzində nə qədər isdifadə olunması araşdırılmalıdır. Bununla da bərabər şəkildə bölünərək aylıq olaraq həmin sərnişindaşıma şirkətlərinə aylıq şəkildə ödənilə bilər. Bu ədalətli yanaşma olardı ”.
Razi Nurullayev bunun jurnalistlərə də şamil olunmasını təklif edib.
“Azərbaycanda jurnalistlərin qazancı bir o qədər də çox deyil. Bu da dövlətin jurnalistlərə olan sosial qayğısı kimi qiymətləndirilə bilər”.
Məsələ ilə bağlı danışan hüquqşünas və nəqliyyat üzrə ekspert Ərşad Hüseynov qeyd edib ki, əhalinin müəyyən həssas qruplarına ictimai nəqliyyatda gediş haqqı ilə bağlı güzəştlər dünyanın bir çox ölkələrində tətbiq olunur.
“ Bu çox yaxşı mexanizimdir. Azərbaycanda keçmiş Sovet dövründə, müstəqilliyin ilk illərində də bu qayda var idi. Lakin avtobuslar özəlləşdirildikdən, Bakı metropolitenində xidmətlər təsərrüfat hesabına keçdikdən sonra bu məsələyə yenidən baxıldı və müəyyən həssas qruplara güzəştlər, təqaüdlər verməyə başladılar. Veteranlar və qazilərə 80 azn pensiya verilir. Bu nəqliyyat , kommunal ödənişlər üçün nəzərdə tutulan güzəştdir. Təbii ki, 80 manat bunu qarşılamır. Digər sosial həssas qruplara da bu güzəştlər tətbiq edilsə daha yaxşı olar".
Ə.Hüseynov hazırda bu məsələyə yenidən baxılmasına ehtiyac duyulduğunu da deyib. Onun sözlərinə görə, bu barədə 3 şəkildə tədbir görülməlidir:
“ Birinci hüquqi, daha sonra qruplar müəyyən edilməli və konkret mexanizm tapılmalıdır. İlk olaraq hansı sosial qrupa nə dərəcədə güzəştlər tətbiq olunması müəyyən edilməlidir. Tutaq ki , təqaüdçülər, məktəblilər, tələbələr, qüsurlu şəxslər, şəhid ailələri, veteran və qazilər üçün güzəştlərin dərəcəsi müəyyən olunmalıdır. Hazırda nəqliyyat parkları ya özəldir,. ya da dövlətə məxsus olsa da təsərrüfat hesabına çalışırlar. Ona görə belə güzəştləri dövlət qarşılamalıdır. Bunun da xüsusi mexanizmi olmalıdır. Məsələn həmin şəxslərə güzəştli kartlar verilməli və bu dövlət büdcəsindən qarşılanmalıdır. Buna bənzər sistem qurmaq olar. Amma bu işdə texniki məsələlər də var . Hazırda avtobusların gedişi hələ də nağdsız sistemə tam olaraq keçməyib. Buna görə də belə şəraitdə bu cür kart sistemi tətbiq etmək çətindir.
Sonda ekspert qeyd edib ki, dünyanın bəzi ölkələrində güzəştlər təkcə həssas qruplara aid deyil.
"Nəqliyyatda maraqlı və çevik həll yolları var. Məsələn ictimai nəqliyyatdan hər gün istifadə edən insanlara uzun müddətli güzəştli kartlar verilir. Hansı ki, bu kartlardan istifadə edənlər adi kart istifasəçiləri ilə müqayisədə 50% az vəsait xərcləyirlər. Məsələn əgər həmin şəxs müəyyən saatlarda 3-4 nəqliyyat vasitəsi dəyişirsə ya məbləğin bir hissəsi onun kartına geri qaytarılır, ya da növbəti gediş haqqı müəyyən güzəştlər olur".
Səbinə Qənbərova
