Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1306-cı maddəsinə uyğun olaraq, borclunun ölümündən sonra mirası qəbul etmiş vərəsələr miras açıldığı gündən onlara çatan miras payı həcmində miras qoyanın kreditorları qarşısında birgə məsuliyyət daşıyacaqlar.
Məsələ ilə bağlı hüquqşünas Əsabəli Mustafayev Ednews-a açıqlamasında bildirib ki, bu prosses əvvələrdə var idi. Lakin qanunda öz əksini tapmamışdı.
"Bu zaman bank qarşı tərəfi məhkəməyə verirdi. Məhkəmə bu prossesi təmin edirdi. Əgər vərəsə varsa və yaxud varis miras əmlakını alıbsa, ipoteka ödənişi etməli idi. İndi isə bu qanunla tənzimlənir. İpoteka verən və yaxud bank artıq məhkəməyə müraciət etməli deyil. İpoteka götürən vəfat edibsə və onun miras əmlakını götürən vərəsələr varsa əmlak həcmində krediti bağlamalıdırlar. Bu prosses cəmiyyətdə müəyyən narahatlıq yaradır. Fikirləşirlər ki, pensiya kapitalı toplanan zaman elə insanlar var ki, onu almamış vəfat edirlər”.
Hüquqşünas vəfat edən şəxsin topladığı pensiya kapitalının vərəsələrinə qalmadığını vurğulayıb:
“Bu zaman isə pensiya kapitalı batır. Xaricdə pensiya kapitalı vərəsələrə verilir və yaxudda təqaüdə çıxmamış o kapitaldan istifadə edilə bilinir. Lakin ölkəmizdə bu prosses belə deyil. Haqlı olaraq da insanlar bankların maraqlarını düşündülüyünü iddia edirlər. Qanunvericilikdə bunlar hamısı tənzimlənməlidir. Bu kimi qanunlar qəbul olunmalıdır. Pensiya kapitalı mövzusuna da baxmaq lazımdır. Oxşar məsələlərdə həll olunmalıdır. Məhkəmənin necə istəyirsə qanun qəbul etmək doğru deyil. Vəfat edən şəxsin bir və yaxud daha çox uşağı varsa hər birinə iddia qaldırılır. Bu müştərək qaydada olur. Burada əsas miras əmlakı nəzərdə tutulub. Vətəndaşlar ipoteka borcunu bu halda ödəyəcəklər ki, valideynlərdən vərəsələrinə miras əmlakı qalıb. Miras əmlakı olmayan şəxsin borcunu vərəsədən tələb etmək olmaz”.
Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 269, 317.1, 319.1 və “İpoteka haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 34.1-ci maddələrinə uyğun olaraq, əsas öhdəlik üzrə borclu, o cümlədən əsas borclunun ölümü halında vərəsələr öhdəliyi icra etmədikdə və ya lazımınca icra etmədikdə (əsas öhdəlik pozulduqda) kreditor ipoteka predmetinə tutmanın yönəldilməsi barədə iddia qaldıra bilər. Qərar dərc edildiyi gündən qüvvəyə minir, qətidir, heç bir orqan və ya şəxs tərəfindən ləğv oluna, dəyişdirilə, yaxud rəsmi təfsir edilə bilməz.
Aysel Şahmar
