Koronavirus, karantinlər və qarşıdan gələn ikinci dalğa

Dünya ölkələri iqtisadiyyatını yenidən dirçəltmək, uzunmüddətli maliyyə itkilərinin qarşısını almaq üçün məhdudiyyətləri vaxtından əvvəl yumşaldırlar.

Analitika 11:28 25.05.2020

Hökumətlər koronavirusun yayılmasının qarşısını almaq üçün qoyulmuş sərt məhdudiyyətləri tədricən yumşaldırlar. Bununla yanaşı bəzi ölkələrdə infeksiyanın sayı artmaqda davam edir.

Bu addım, iqtisadiyyatı dirçəltmək və dolanışıqları təmin etmək zərurətindən irəli gəlir, ancaq post-koronavirus dövründə normal həyata qayıdış çox uzun və çətin bir yoldur.

Bu istiqamətdə universal yanaşmanın olmamasına baxmayaraq, əksər ölkələr iqtisadiyyata zərər vurmamaq üçün ciddi sosial məsafə qaydaları ilə formalaşan yeni yaşayış tərzini tətbiq edirlər.

Ancaq müalicə üsulu və ya peyvənd olmadığı təqdirdə, mütəxəssislər, karantin rejimindən tam çıxma nəticəsində indiyədək beş milyondan çox insanın yoluxduğu və 330.000-dən çox insanın ölümünə səbəb olan koronavirusun ölümcül ola biləcəyi barədə xəbərdarlıq edirlər.

"Hal-hazırda, virusun artması səbəbi güman ki, məhdudiyyətlərin yumşaldılmasından qaynaqlanır", Texas A&M Texarkana Universitetinin virusoloqu Bencamin Neuman Əl-Cəzirəyə söyləyib.

Doğrudan da, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) dəfələrlə ölkələri koronavirusla bağlı məhdudiyyətlərin yumşaldılmasından dolayı ehtiyatlı olmağa çağırmışdır, məhdudiyyətlərin vaxtından əvvəl qaldırılılmasının virusa yoluxmada vəziyyətin nəzarətdən çıxmasına və  ikinci dalğanın yaranmasına səbəb ola biləcəyi barədə xəbərdarlıq etmişdir.

Son həftələrdə, dünyada karantindən çıxma strategiyaları ilə bağlı müzakirələrin getdiyi bir zamanda mütəxəssislər müvafiq tövsiyyələr hazırlayıblar.

Yoluxucu Xəstəliklərin Tədqiqi və Siyasəti Mərkəzinin (CIDRAP) alimləri  yaxın gələcəkdə COVID-19-un inkişafına dair bir sıra proqnozlar açıqlayıblar.

Üç ssenari mövcuddur

Minnesota Universitetinin alimləri keçmişdə yaşanmış qrip infeksiyaları ilə müqayisəli şəkildə SARS və MERS-ə aid məlumatları istifadə edərək, pandemiyanın iki ilədək davam edəcəyini və əhalinin 60-70 faizinə qədərində immunitet yarananadək dayandırılmasının mümkün olmadığını deyiblər.

Peyvəndin bu il hazır olmayacağı ehtimalı yüksək olduğundan CIDRAP birinci ssenarisində ilk dalğanın, ardınca isə daha kiçik təkrar dalğaların olacağını və gələn il azalacağını proqnozlaşdırır. Bu dalğalar coğrafi cəhətdən dəyişəcək və onların intensivliyi vaxtaşırı yenidən tətbiq olunacaq karantin tədbirlərindən asılı olacaq.

Digər bir, daha optimist versiya, ilk dalğadan sonrakı yoluxmanın "zəif alovlanması" və təkrarlanmasını proqnozlaşdırır. Bu proqnoza görə  güman ki, yumşaldıcı tədbirlər görülməyəcək.

Ən pis ssenari, 2020-ci ilin sonuna qədər daha böyük ikinci dalğanın, gələn il isə bir və ya bir neçə kiçik dalğanın olacağıdır. Bu, 1918-1919-cu illərdə təxminən 50 milyon insanın ölümünə səbəb olan qrip pandemiyası, eləcə də 2009-2010 H1N1 pandemiyası zamanı qeydə alınan tendensiyaya əsaslanır.

"Pandemiyanın hər hansı ssenarisindən asılı olmayaraq, ən azı 18-24 ay ərzində COVID-19 virusunun aktivləşməsinə hazır olmalıyıq”. Bunu alimlər 30 aprel tarixində yayımlanan hesabatda bildiriblər.

ÜST  pandemiyanın necə inkişaf edəcəyini məlum olmadığını vurğulayaraq ümumilikdə üç mümkün nəticəni gözləyir: İnsandan insana ötürülmənin tamamilə dayanması; təkrarlanan, böyük və ya kiçik epidemiya dalğaları; və davamlı aşağı səviyyəli yoluxma.

"Ən çox ehtimal olunan ssenari daha sonra aşağı səviyyəli yoluxma ilə müşayiət olunan təkrarlanan epidemiya dalğalarının olmasıdır", deyə ÜST-ün sözçüsü Tarik Yasarevic Əl-Cəzirə-yə bildirib.

Peyvənd yarışı

Mütəxəssislər COVID-19 xəstəliyinin yüksək yoluxma dərəcəsi və yoluxmuş  insanlarda asimptomatik böyük faizin olduğunu söyləyirlər.

"Hazırda  önəmli olan simptomları olan və olmayanlar arasında müsbət halların sayını qiymətləndirməkdir", Neuman dedi.

Əksər mütəxəssislər pandemiyanın öz-özünə  bitməyəcəyinə və yalnız peyvənd əldə edildikdə həll olunacağına inanırlar.

"Koronavirus sosial məsafəyə baxmayaraq yoxa çıxmadı və peyvənd olana qədər yayılmağa davam edəcək", - deyə Cohn Hopkins Universitetinin Səhiyyə Təhlükəsizliyi Mərkəzinin yoluxucu xəstəliklər üzrə mütəxəssisi Ameş Adalja Əl-Cəzirəyə bildirib.

"Peyvənd olmasa, ikinci və hətta üçüncü dalğa olacaq. Məlumdur ki, koronavirus payız və qışda daha sürətlə yayılır”.

Hal-hazırda dünyada COVID-19 əleyhinə ən azı 90 vaksin hazırlanır, onlardan bir neçəsi artıq klinik sınaq mərhələsindədir. Lakin mütəxəssislər peyvənd sınaqlarının ən azı bir ildən 18 aya qədər davam edəcəyini deyirlər.  

“ABŞ-da peyvəndin hazırlanması və bütün təhlükəsizlik sınaqlarından keçməsi prosesi 7-10 il çəkir. Ən tez dörd ilə, Ebola əleyhinə əldə edilən peyvənd olub. COVID-19 üçün peyvəndin isə bir neçə ay ərzində əldə edilməsi təklif olunur. Bunun üçün yeganə yol təhlükəsizliyi müəyyən qədər göz ardına almaq və ya əvvəllər bu kimi bir viruslarla keçirmədiyimiz sınaqları keçirməkdir”, - yoluxucu xəstəliklər üzrə mütəxəssis, Mayo Klinikasının Peyvənd Araşdırması Qrupunun rəhbəri Qregori Poland Əl-Cəzirəyə söyləyib.

Tövsiyələr

Öz növbəsində, CIDRAP tədqiqatçıları qlobal səhiyyə orqanlarını yaxın iki il ərzində peyvəndin olmadığı və kütləvi yoluxma ilə davam edən ssenarini planlaşdırmağa çağırıblar.  

Onlar, həmçinin hökumətləri baş verən epidemiyanın yüksələcəyi zaman qarşısını almaq üçün profilaktik tədbirləri görmək və səhiyyə sahəsində olanların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün strategiyalar hazırlamağa çağırıblar.

"Hökümət rəsmiləri pandemiyanın tezliklə bitməyəcəyi və insanların yaxın iki il ərzində xəstəliyin vaxtaşırı yenidən baş qaldırmasına hazır olmaları barədə xəbərdar etməlidir", hesabatda deyilir.

Aysəba Umudlu

“Əl-Cəzirə”nin müxbiri  

Ermənistan dövləti cənubi Qafqazda özü böyük minadır -Əziz Ələkbərov və BAMF-ın rəhbəri Umud Mirzəyevlə müzakirə

Xəbər xətti

Azərbaycanda sosial problemlər həllini niyə tapmır? - Natiq Cəfərli və Tural Abbaslı ilə MÜZAKİRƏ
10:00 19.03.2024
Rusiyanın Ukrayna bufer zona yaratmaq planı
Rusiyanın Ukrayna bufer zona yaratmaq planı
09:51 19.03.2024
Bakıda qadın dəm qazından boğularaq ölüb
09:40 19.03.2024
Bayram günlərində təcili tibbi yardım stansiyaları gücləndirilmiş iş rejimində çalışacaq
09:33 19.03.2024
Sabunçu rayonunda marketin anbarında yanğın olub
09:31 19.03.2024
Pakistanda zəlzələ baş verib
Pakistanda zəlzələ baş verib
09:27 19.03.2024
Sabahdan Novruz tətili başlayır
Sabahdan Novruz tətili başlayır
09:19 19.03.2024
Səhiyyə Nazirliyi viruslarla bağlı əhaliyə müraciət etdi
09:16 19.03.2024
Mehriban Əliyeva İlaxır çərşənbə ilə bağlı paylaşım edib
09:10 19.03.2024
Bakı Şəhər Dövlət Yol Polisi İdarəsi mövcud hava şəraiti ilə bağlı hərəkət iştirakçılarına müraciət edib.
Bakı Şəhər Dövlət Yol Polisi İdarəsi mövcud hava şəraiti ilə bağlı hərəkət iştirakçılarına müraciət edib.
09:00 19.03.2024
Rusiya bu təklifimizə "hə" desə... - ABŞ
06:58 19.03.2024
Sabah Avroparlamentdə Aİ-nin genişlənməsi müzakirə ediləcək
05:00 19.03.2024
Goranboyda mağazadan oğurluq olub
04:48 19.03.2024
Ramazan ayının 9-cu günü: Dua, imsak və iftar vaxtı...
03:30 19.03.2024
Göyçayda kənd yolu əsaslı təmir olunub
02:29 19.03.2024
Aİ-dən BƏYANAT: Rusiyadakı seçkilər ciddi məhdudiyyətlər şəraitində keçirilib
01:00 19.03.2024
Şimali Koreya Rusiyaya 7 min konteyner silah göndərdi
00:11 19.03.2024
Gəncədə iki nəfər mübahisə zəminində bıçaqlanıb
23:45 18.03.2024
Avropa Sülh Mexanizminin maliyyə tavanı 17 milyard avrodan çox olacaq
23:24 18.03.2024
Attraksionlara nəzarət gücləndirildi
23:00 18.03.2024
İstanbul NS-də həkim səhlənkarlığı: qadın öldü
22:38 18.03.2024
Pakistan Əfqanıstanla sərhəd bölgələrində antiterror əməliyyatları keçirib
22:22 18.03.2024
"Neftçi" - "Spartak" matçının biletləri satışda
22:00 18.03.2024
NATO ilə Azərbaycan arasında yeni çərçivə sənədinin razılaşdırılması üzərində iş aparılır
21:47 18.03.2024
Ciddi əlavə təsirləri aşkarlanan dərmanlar haqqında bildirişlərin göndərilmə vaxtı uzadılır
21:39 18.03.2024
"Qarabağ"ın baş məşqçisi cəzalandırılıb
21:22 18.03.2024
Xüsusi təyinatlı təhsil müəssisələrində Çanaqqala zəfərinin 109-cu ildönümü qeyd edilib
21:00 18.03.2024
Bakı Dəmiryol Vağzalında dəmiryolçular üçün göz müayinəsi aksiyası təşkil edilib
20:44 18.03.2024
Dərman vasitələrinə farmakonəzarət üzrə məlumat və hesabat sənədləri türk dilində təqdim ediləcək
20:22 18.03.2024
Müdafiə naziri Novruz bayramı münasibətilə Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətini təbrik edib
19:57 18.03.2024
Hikmət Hacıyev: “Azərbaycan ilə Çin arasında ənənəvi dostluq və tərəfdaşlıq münasibətləri var”
19:54 18.03.2024
Azərbaycan-İraq iqtisadi əlaqələrinin mövcud vəziyyəti müzakirə olunub
19:50 18.03.2024
Bərdədə it dişləyən azyaşlının SON VƏZİYYƏTİ
19:39 18.03.2024
Fransada fermerlər hökumət binaları qarşısına təkər yığıblar
19:20 18.03.2024
Zakir Həsənov: Azərbaycan Ordusu azad edilmiş ərazilərdə öz mövqelərini möhkəmləndirir
19:04 18.03.2024
Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin işçilərinin sayı ARTIRILIB
19:00 18.03.2024
Azərbaycanda bir neçə müntəzəm avtobus marşrutu müsabiqəyə çıxarılır
18:40 18.03.2024
RİNN DGK-dan ölkəyə gətirilən radioelekton vasitələr barədə məlumat alacaq
18:20 18.03.2024
Azərbaycan Premyer Liqasının klubları cərimələnib
18:08 18.03.2024
Rusiya ilhaqından sonra Krımda nələr dəyişib?
Rusiya ilhaqından sonra Krımda nələr dəyişib?
18:00 18.03.2024
Hamısı