Ukraynada müharibə başlar-başlamaz azərbaycanlı və erməni ekspertlərin bir gözü də Xankəndinə yönəldi. Ukraynada “Əfqanıstan bataqlığı”na düşən rus ordusunun Qarabağdan çıxması (yaxud passivləşməsi) və ya rus diplomatiyasının diqqətinin Qarabağdan Kiyevə doğru yönəlməsi Azərbaycanın Xankəndi məsələsində loru dildə desək əl-qolunu aça bilərdi. Üstəlik, 22 fevralda Azərbaycan və Rusiya prezidentləri arasında imzalanmış müttəfiqlik müqaviləsinin 18-ci bəndində Bakının separatçılıq əleyhinə fəaliyyətinin Moskva tərəfindən dəstəklənməsi açıq şəkildə qeyd olunurdu.
Azərbaycan üçün Xankəndi ilə bağlı ciddi addımlar atmağa fürsət yaradan digər məqamlarsa separatçı rejimin rəhbəri Arayik Aruyutunyanla Paşinyan arasında müşahidə edilən gərginlik, Ermənistanın Türkiyə ilə diplomatik təmaslar qurması, Azərbaycanla sülh müqaviləsini imzalamaqla bağlı cəhdlər etməsi və Paşinyanın “Dağlıq Qarabağ” ritorikasını dəyişməyə başlaması idi.
Erməniləri təşvişə salan Azan...
Bütün bunların fonunda bir andaca Azərbaycan qondarma rejimlə üzbəüz qaldı. Arutunyanın güvəndiyi dağlara qarlar yağdı, Putinin başı Ukraynaya, Paşinyanın başı Türkiyəyə qarışdı. Artıq Bakı Qarabağı tam şəkildə terrorçulardan təmizləmək üçün düyməyə basa bilərdi...
Basdı da, Qarabağ ermənilərinə qarşı psixoloji müharibəyə start verildi. 26 fevralda, Xocalı faciəsinin 30-cu il dönümündə Ağdam və Şuşadakı məscidlərimiz ətrafından üzü Xankəndi və Xocalıya doğru səsucaldıcılar vasitəsilə azan verildi. Xocalıda qətlə yetirilmiş sakinlərimizin ruhuna xitab edən azan bizə nə qədər rahatlıq verirdisə separatçıları da bir o qədər qıcıqlandırırdı.
Sadəcə azanla da bitmədi, növbəti günlərdə Xankəndi səmasında Xan Şuşisnkinin “Qarabağ şikəstəsi” səsləndi.
Qarabağ ermənilərində qorxu, vahimə pik səviyyəyə çatmışdı. Çox keçmədi ki, Qarabağ səmasında ucalan muğam səsi güllə səsləri ilə əvəz olundu. Xüsusilə 8 martdan etibarən ardıcıl surətdə regionda atəşkəs pozulur. Atəşi pozan ermənilər ordumuzun cavab tədbirləri ilə üzləşirlər. Ermənilərin bu “canfəşanlıqları” elə özlərinə baha başa gəldi, atışma zamanı Qarabağa gedən qaz-boru kəməri zədələndi.
Hazırda separatçılar bildirir ki, artıq 1 həftədir ki, Xankəndi, Xocavənd, Xocalı ərazilərində təbii qaz təchizatı dayanıb. Onlar iddia edir ki, zədələnmiş qaz-boru kəməri olan ərazi Azərbaycan Ordusunun nəzarətinə keçdiyi üçün təmir işləri apara bilmirlər.
Nikolun “panika”sı...
Qarabağ ermənilərinin qaz və işığının kəsilməsi, müşahidə edilən hərbi hərəkətlilik, atəşkəsin pozulması Qarabağın erməni icması ilə birlikdə Paşinyanı da təşvişə salıb. Son günlər Paşinyan telefon vasitəsilə bir çox dövlətin rəsmiləri ilə apardığı telefon danışıqları zamanı regionda yeni müharibə təhdidinin formalaşdığını bildirib. Bu səbəbdən də Nikol tez-tələsik Kanadanın Baş naziri Castin Trüdo və ABŞ-ın Xarici İşlər Naziri Entoni Blinken ilə Qarabağda yaranmış gərginliyi müzakirə edib.
Xankəndidəki erməni jurnalistlərinin yaydığı məlumata görə isə qondarma DQR qoşunları təmas xəttində tam hazır vəziyyətə gətirilərək mövqe tutublar. Yerli erməni sakinləri isə qorxu içərisindədir. Qondarma rejimin “Təhəlükəsizlik Şurası” isə deyilənləri təkzib edərək, xalqı təşvişə düşməməyə çağırıb.
Təklif olunan sülh müqaviləsi və cavab...
Belə bir vəziyyətdə sülh danışıqlarına başlamaq üçün Azərbaycan Ermənistana 5 maddəlik sülh paketi təklif edib. Maddələrdə əsasən tərəflərin bir-birinin ərazi bütövlüyünü dəstəkləməsi vurğulanıb. Bu təklifə isə Ermənistan XİN rəhbəri Ararat Mirzoyan belə cavab verib:
"Əslində, 1991-ci il dekabrın 8-də MDB-nin yaradılması haqqında sazişi imzalayan hər iki ölkə artıq bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyıb və bir-birlərinə qarşı ərazi iddialarının olmadığını etiraf ediblər. Təklifdə qeyd olunan maddələr mövcud problemlərin bütün gündəliyini tam əks etdirmir. Erməni tərəfi üçün “Dağlıq Qarabağ” ermənilərinin hüquq və azadlıqlarının aydın şəkildə təmin edilməsi və statusun nəhayət dəqiqləşdirilməsi prinsipial əhəmiyyət kəsb edir. Bizim üçün “Dağlıq Qaraba” münaqişəsi ərazi məsələsi deyil, hüquq məsələsidir”.
Mirzoyanın cavabındansa belə aydın olur ki, Azərbaycan ordusu Xankəndinə daxil olmadan, qondarma rejim “gorbagor” olmadan Ermənistanla heç bir sülh müqaviləsi imzalana bilməz.
Yekunda, qeyd etmək yerinə düşər ki, hazırda Azərbaycan Xankəndinə qayıtmaq üçün çox münbit bir şəraitdədir. Belə olduğu təqdirdə isə Qarabağdakı ermənilərin qarşısında iki seçim şansı qalır: Ya “şələ-şülələri”ni yığışdırıb getmək, ya da üç rəngli Azərbaycan bayrağını öpmək.
Nicat İsmayılov
