Avrasiyanın Qərb və Şərq ölkələrini birləşdirən yeni dəhliz layihəsi irəli sürülüb.  

 

Belə ki, avqustun 2 –də Özbəkistanın paytaxtı Daşkənd şəhərində Türkiyə, Azərbaycan və Özbəkistanın Xarici işlər, İqtisadiyyat və Nəqliyyat nazirlərinin iştirak etdiyi rəsmi görüşdə Özbəkistan rəsmiləri nəhəng  regionlararası kommunikasiya barədə fikir səsləndiriblər. 

 

Onların təşəbbüsünə əsasən “Türkiyə-Qafqaz-Mərkəzi Asiya-Əfqanistan-Cənubi Asiya”dan ibarət multimodel dəhlizin formalaşması nəzərdə tutula bilər. 

 

Görünən budur ki, üçtərəfli görüşdə hər bir ölkəyə iqtisadi qazanclar gətirə biləcək, ən əsası regionlarda yeni bazarların yaranmasına imkanlar yaradan nəqliyyat infrastrukturların qurulması önəmli müzakirə predmeti olub.

 

Multimodel dəhlizin əhəmiyyəti barədə danışan politoloq İlqar Vəlizadə Ednews - a müsahibəsində bildirib ki, Azərbaycan qonşu və dost ölkələrin regionun inkişafına yönələn təşəbbüslərini hər zaman yüksək qiymətləndirib.

 

 “Azərbaycan bütöv regionun inkişafına istiqamətlənən bütün multimodel dəhlizlərdən yararlanmaq niyyətindədir. Əlbəttə ki, qonşu və dost ölkələrin təklifləri bizim ölkəni çox maraqlandırır. Ona görə ki, Azərbaycan həmin ölkələr ilə münasibətlərin inkişafına təkan verir,  digər tərəfdən isə regionlararası sıx bağlantıların yaranmasına  imkanlar yaradır. Daşkəndin irəli sürdüyü təşəbbüs çox vacib bir ideyadır. Qeyd edim ki, vaxtı ilə Azərbaycanın dəstəklədiyi “Lazuri dəhlizi” ilə bağlı layihə var idi, yəni o təklif müəyyən dərəcədə Özbəkistanın təşəbbüsü ilə üst-üstə düşürdü. Düşünürəm ki, yeni geosiyasi və geoiqtisadi vəziyyət həmin ideyanın reallaşmasına, belə desək, Lazuri dəhlizinin bərpasına şərait yarada bilər. Eyni zamanda burada riskli amilləri də nəzərə almaq lazımdır.  Xüsusilə, Əfqanistanda hazırki siyasi və iqtisadi vəziyyət bunu sübut edir. Amma istəklər var, bu istəklər regionda böyük oyunçular tərəfindən dəstəklənir. Hesab edirəm ki, bu təşəbbüsün özünü doğrultması mümkün ola bilər”. 

 

Multimodel dəhlizin Cənubi Qafqazı və Mərkəzi və Cənubi Asiya ilə  birləşdircəcəyini deyən İ.Vəlizadə hesab edib ki, bu dəhliz hər iki regiona iqtisadi faydalar gətirəcək. 

 

“Həmin dəhlizin reallaşması ilk növbədə Avrasiyada üç böyük regionu, yəni Cənubi Asiyanı, Mərkəzi Asiyanı və Qafqaz, Türkiyə daxil olmaqla Qərbi və Cənubi-Qərbi Asiyanı birləşdirir. Həmin üç regionda, elə Hindistanı da götürsək, demək olar ki, təqribən iki milyarddan çox insan yaşayır. Bu, əlbəttə ki, böyük iqtisadi nəticələrə səbəb ola bilər. Hər üç region dinamik inkişaf edən regionlar sırasına daxildir. Dünyada iqtisadi böhranın tüğyan etməsinə baxmayaraq, makro iqtisadi göstəricilər göstərir ki,  hər üç region nəzərə çarpacaq qədər potensiala malikdir. Regionlararası kommunikasiyaların – yol nəqliyyat infrastruklarının qurulması geniş iqtisadi tərəqqiyə və ticarətin inkişafına təkan verə bilər. Ona görə ki, bu üç region müxtəlif ölçülü bazarlarla səciyyələnir. Türkiyə, Pakistan, Hindistan,  Mərkəzi Asiya və Qafqazda bazarların özünə məxsus xüsusiyyətləri var.  Bu bazarlar arasında qarşılıqlı münasibətlərin qurulması, ticarət dövriyyəsinin artması həm regionların iqtisadi potensialını tamamlayır, həm də yeni ümumi bazarların yaranmasına imkanlar yaradır.  Yalnız bu çərçivədə Asiya ölkələri bir-biri ilə malların ixrac və idxal edilməsində müsbət addımlar ata bilər”. 

 

Sonda politoloq qeyd edib ki, Çinin və digər siyasi güc mərkəzlərin – Avropa İttifaqının, Rusiyanın bu dəhlizə qoşulmaq imkanları var. Onun sözlərinə görə, bu məsələdə Çin rəhbərliyinin layihələri xüsusi önəm daşıyır. 

 

“Çinə gəldikdə isə bu ölkə Cənubi Qafqazda və Mərkəzi Asiyada müxtəlif nəqliyyat infrastrukturları ilə bağlı layihələr həyata keçirir, investisiyalar yatırır. Rəsmi Pekin Asiya ölkələrini Çinə birləşdirən səmərəli yollar üzərində işləməyi, Asiyanın müxtəlif bölgələrində logistik mərkəzləri açmağı özü üçün priotet hesab edir, ona görə ki, bütün bunlar nəhəng ölkənin iqtisadi qüdrətinin və ticarət dövriyyəsinin artmasına xidmət edir. Əlbəttə, bu kimi kommunikasiya layihələrindən və logistik şəbəkələrdən təkcə Çin yox, həmçinin Azərbaycan və regionun digər ölkələri də faydalanacaq. Nəzərə almaq olar ki, gələcəkdə Azərbaycanın öz malları Mərkəzi Asiya və Çin vasitəsi ilə Sakit okeanın sahillərinə çatdırıla bilər”.

 

Yunis Abdullayev