UNESCO-nun mədəni dəyərləri kontekstində Səlim Karvansarayının mühafizəsi - İkinci yazı

Yazarlar 15:10 14.07.2024

Azərbaycan xalqının zəngin mədəni (maddi və qeyri-maddi) irsinin böyük bir hissəsi qədim yurd yerimiz olan Qərbi Azərbaycanda qalmaqdadır. Əsrlərlə yaşadığımız əzəli torpaqlarmızda tarixin müxtəlif mərhələlərində yaratdığımız mədəni irsimizi 3 kateqoriyaya ayırmaq olar.

1) Qeyri-maddi mədəni irs nümunələri.

2) Maddi mədəni irs nümunələri.

3) Təbii irs nümunələri.

Hər üç kateqoriyadan olan mədəni irs nümunələrimizin tədqiqi mühafizəsi ilə bağlı ciddi fəaliyyətlərin görülməsi tarixi zərurətdir. Biz bu araşdırmada 2-ci kateqoriyadan olan maddi mədəniyyət nümunələrimizin vacib tərkib hissəsi olan tarixi abidələrimizin mühafizəsi ilə bağlı beynəlxalq hüquqi təminatlara toxunacayıq.

Qərbi Azərbaycanın incisi olan Dərələyəz mahalı tarixi mədəni irsimizin ən dərin qatlarında özünə yer tutur. Memarlıq quruluşuna və daşıdığı məna çalarlarına görə bu tarixi abidələr içərisində karvansaralar xüsusi yer tutur. Dərələyəz mahalının Ağkənd kəndi ərazisində yerləşən Səlim karvansarayı da bu qəbildən olan mədəniyyət abidələrimizdəndir. Təəssüf ki, Səlim karvansarayının harada yerləşməsi ilə bağlı bəzi mənbələrdə yanlışlara yol verilmişdir. Əksər araşdırmaçılar tərəfindən karvansarayın Dərələyəz mahalının Ağkənd kəndi ərazisində yerləşməsi haqqında fikir birliyi olsa da bəzi mənbələrdə yanlış olaraq karvansarayın Zəngəzur mahalı ərazisində yerləşməsi barədə fikirlər yer almışdır. Məsələyə aydınlıq gətirək.

Səlim karvansaryı harada yerləşir Dərələyəzdə yoxsa Zəngəzurda?

Səlim karvansarayının Zəngəzur ərazisində yerləşməsi haqqında Naxçıvan Ensklopediyasında (Bakı -2002, səh 594, Səlim Karvansaryı məqaləsi səhifə 511) fikirlər hansı mənbədən qaynaqlanır. Onu da qeyd edək ki, bu mənbə əsasında digər müəlliflər və Vikipediya Açıq Ensklopediyasında da məqalə yer almaqdadır. Naxçıvan Ensklopediyasında yer almış məqalənin istifadə etdiyi ədəbiyyata nəzər yetirdikdə bəlli olur ki, görkəmli tarixçi alim tarixi abidələrin mahir bilicisi Məşədixanım Nemətovanın “Elm və həyat” jurnalının 1997-ci il tarixli 2-ci sayında yer almış “Köprükəndə konfrans” adlı məqaləyə istinad edilmişdir. Araşdırma məqsədi ilə ilkin mənbə kimi istinad olunan tarixçi alim M.Nemətovanın sözügedən məqaləsinə baxış keçirdik.

Milli qanunvericiliklə həmin irs barəsində nəzərdə tutulan hüquqlara xələl gətirməklə, onun bütün beynəlxalq birliyin mühafizə etməyə borclu olduğu ümumi irs olduğunu etiraf edirlər.

Bu Konvensiyanın hər bir tərəf-dövləti bu Konvensiyanın digər tərəf-dövlətlərinin ərazisindəki 1 və 2-ci maddələrdə xatırlanan mədəni və təbii irsə birbaşa, yaxud dolayısı ilə xələl gətirə bilən hansısa qərəzli hərəkət etməməyi öhdəsinə götürür.

Yuxarıda göstərildiyi kimi Ermənistan tərəfi tarixi abidələri saxtalaşdırmaqla UNESCO qarşısında götürdüyü öhdəlikləri kobud surətdə pozur. Azərbaycan tərəfi bu məsələdə öz prinsipial mövqeyini iki aspektdə irəli sürməsi daha təsirli olar.

1) Tarixi aspekt

2) Hüquqi aspekt

Hesab edirik ki, tarixi dəlilərlə məhz həmin abidələrin Azərbaycana məxsus olmasını, hüquqi dəlilərlə isə Ermənistanın beynəlxalq birlik qarşısında götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməyə məcbur etməliyik.    

 

ADPU-nun filologiya fakultəsinin dekanı, f.ü.f.doktoru, dosent,

UNESCO klubunun rəhbəri Könül Həsənova

Tədqiqatçı-hüquqşünas Səməd Vəkilov

Rusiyada qətlə yetirilən qardaşların küt alətlə vurulduğu məlum oldu

Xəbər xətti

"Peyğəmbərimizi təhqir edənlər cavab verəcəklər"
19:33 01.07.2025
Volodimir Zelenski İlham Əliyevə zəng edib
19:16 01.07.2025
İran Azərbaycan mediasını niyə terrorla hədələyir?
18:58 01.07.2025
Ruben Vardanyanın məhkəməsi davam edir
18:37 01.07.2025
Ukrayna Rusiyanın İjevsk şəhərinə zərbə endirib
18:25 01.07.2025
Azərbaycan MDB-dən çıxa bilər? -Ekspert danışdı
17:45 01.07.2025
BAMF QHT-lər üçün silsilə təlimlərə start verdi
17:23 01.07.2025
Marko Rubio USAID-in ləğv olunduğunu elan etdi
17:08 01.07.2025
"Qalatasaray" Hakan Çalhanoğlunun transferi üçün yenidən "İnter"lə görüşəcək
16:25 01.07.2025
AZAL təyyarəsi Rusiya MN-in göstərişi ilə vurulub?
16:15 01.07.2025
"DOGE Maska qarşı tədbirlər görə bilər"
15:46 01.07.2025
Rusiyada “Su-27” qırıcısı qəzaya uğrayıb
15:31 01.07.2025
Azərbaycan Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə nail olmaq üçün beynəlxalq maliyyələşdirmənin artırılmasına çağırıb
15:16 01.07.2025
Bakıda Rusiya vətəndaşlarından ibarət mütəşəkkil dəstələr ələ keçdi
15:01 01.07.2025
Ötən ay 6600 hektardan çox ərazi minalardan təmizlənib
14:48 01.07.2025
Yaponiya 5,5 min km dərinlikdən nadir torpaq minerallarının hasilatına başlayacaq
14:21 01.07.2025
“Sputnik Azərbaycan” işinə görə 7 nəfər saxlanıldı
14:09 01.07.2025
III "Yüksəliş" müsabiqəsinin qalibinə SOCAR-da yüksək vəzifə verilib
13:31 01.07.2025
Rusdilli məktəblər bağlanır?
13:16 01.07.2025
Gələn ildən D-8 ölkələri tələbə mübadiləsi həyata keçirəcək
12:57 01.07.2025
Avropa sülhü parçalanırmı? -Analitik Baxış
12:20 01.07.2025
Rusiyada qətlə yetirilən qardaşların küt alətlə vurulduğu məlum oldu
12:05 01.07.2025
Avro 2 manatı keçdi
11:41 01.07.2025
Pezeşkian Xankəndiyə gələcək
11:26 01.07.2025
"ABŞ danışıqların bərpası üçün hərbi təhdidləri dayandırmalıdır"
11:11 01.07.2025
Yekaterinburq şəhərində qətlə yetirilən qardaşların dəfn mərasimi keçirilir
10:56 01.07.2025
ABŞ İsrailə yarım milyard dollarlıq sursat satacaq
10:41 01.07.2025
"Hamını elektrik avtomobil almağa məcbur etmək olmaz"
10:16 01.07.2025
"Cənubi Qafqazda sülh üçün dünya ictimaiyyətinin dəstəyi lazımdır"
10:02 01.07.2025
"Qarabağ"ın rəqiblərindən biri məlum oldu
09:45 01.07.2025
Türkiyə Bosfor və Dardanel boğazlarından gəmilərin tranziti üçün rüsumları artırıb
09:30 01.07.2025
ABŞ Rusiyanı Ukraynada dərhal atəşkəsə çağırdı
09:15 01.07.2025
Hissələr arasında fasilənin müddəti artırıla bilər
09:03 01.07.2025
Fransada mer və həyat yoldaşı saxlanıldı
08:33 01.07.2025
"Hökümətə dua edin"
08:18 01.07.2025
Hindistanda kimyəvi zavodda partlayış baş verib
08:03 01.07.2025
Qazaxıstanda niqab qadağan edildi
07:41 01.07.2025
Bu gündən Azərbaycanda qadınlar üzrə pensiya yaşı 64 il 6 ay olacaq
07:28 01.07.2025
Anormal istilər Fransanı iflic edir -qırmızı xəbərdarlıq elan olundu
06:55 01.07.2025
Təyyarə bileti almamaq üçün 8 avtomobil qaçırdı
06:23 01.07.2025
Hamısı