Ötən günlərdə Ukraynanın Aİ-dəki səfiri Vsevolod Çentsovun “Politico” portalına müsahibəsi gündəm olmuşdu. Belə ki, Çentsov müsahibəsində Avropa deleqasiyasını Azərbaycanda keçiriləcək COP29 sammitini boykot etməyə çağırmışdı. Bu çağırışın səbəbi kimi isə Azərbaycanın adıçəkilən sammitə Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putinin də dəvət olunması göstərmişdi.
Birincisi, bu gözlənti olduqca eqosentrikdir. Avropanın enerji tələbatını nəzərə alsaq, İran, Rusiya kimi nəhəng enerji ixracatçılarıyla əməkdaşlıqdan məhrum olan region üçün sırf Çentsovun və Kiyevin “nazıyla oynamaq üçün” həm ixracatçı, həm də tranzit ölkə kimi dünyada önəmli yer tutan Azərbaycanla belə xırda məsələyə görə münasibətini sərtləşdirməyini gözləmək adekvat deyil. Azərbaycanın Avropayla əməkdaşlıq portfoliosu kifayət qədər genişdir və bəzi xırda nüanslar istisna olmaqla iki tərəf arasında problem yoxdur.
Dünyada iqlim dəyişikliyinin, ekoloji problemlərin müzakirəsi ən azı Ukrayna-Rusiya münaqişəsinin həll olunması qədər vacib məsələdir. Bu sammitdə iştirakı sabotaj etməyin nə qədər adekvat olduğunu oxucuların ixtiyarına buraxıram. Yəni, belə çıxır ki, Ukraynanın Rusiyayla münaqişədə istədiyini əldə eləməyi dünyanı məhvə sürükləyən qlobal ekoloji problemlərdən daha vacibdir? Belə görünür ki, Çentsovun eqosentrizmi sərhəd tanımır.
İkincisi, Azərbaycandan Rusiyaya qarşı düşmənlik gözləmək də adekvat deyil. İstər coğrafi, istərsədə regional- siyasi reallıqları nəzərə alsaq, Azərbaycanın Rusiya ilə sıx münasibət qurmamaq üçün nəinki səbəbi yoxdur, hətta bir çox məsələdə Rusiya ilə anlaşmaq Azərbaycan üçün vacib məsələdir. Ukrayna Azərbaycan üçün dost ölkədir, amma bu o demək deyil ki, Azərbaycan öz maraqlarını, prinsiplərini kənara qoyub Ukraynanın kaprizləri ilə hərəkət etməlidir. Azərbaycan Ukraynanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir, amma nə onun qorunmasına görə məsuliyyət daşımır, nə də “günahkarların cəzalandırılmasını” öz üzərinə götürməyib.
Üçüncüsü, Ukrayna Azərbaycan üçün dost ölkə olduğu kimi Azərbaycan da Ukrayna üçün dost ölkə olmalıdır. Amma razılaşarsınız ki, dost ölkədə keçirilən tədbiri belə xırda məsələyə görə sabotaj etmək o qədər də dostyana hərəkət deyil. Rəsmi Bakı Ukrayna-Rusiya arasında davam edən mövqeyini kifayət qədər aydın formada ifadə edib, Dəfələrlə Ukraynaya Humanitar Yardım göndərib, hətta müxtəlif platformalarda münaqişənin həll olunması üçün öz vasitəçiliyini belə təklif edib. Ukraynanın Azərbaycandan “Rusiya ilə münasibətləri sərtləşdirmək, onu diplomatik əlaqə imkanından məhrum etmək” gözləntisi həm Rəsmi Bakının özünü görmək istədiyi neytral vasitəçi roluna uyğun deyil, həm də regional faktorları nəzərə alaraq diplomatik nöqteyi-nəzərdən adekvat deyil. Azərbaycan diplomatik münasibətlərini Ukrayna və ya digər qüvvələrin gözləntisi yox, öz geosiyasi vizyonuna əsasən qurur. Bunu anlamaq elə də çətin olmamalıdır.
Xülasə, Çentsovun çağırışı Ukrayna-Azərbaycan münasibətləri nöqteyi nəzərdən uyğunsuz, subyektin diplomat olduğunu nəzərə alsaq, məsuliyyətsiz çağırışdır. Rəsmi Kiyev nəzərə almalıdır ki, diplomatın işi xidmət etdiyi dövlətə dostlar qazandırmaqdır...
Şahlar Ruhi
