Ana dilim, könlümün sirri,
Mənim ruhumun əsl səsi!
Səninlədir hər düşüncəm,
Sən mənim həyatımın bəhrəsisən!
                                               Süleyman Rüstəm 

21 fevral - Beynəlxalq Ana Dili Günü, dilin və mədəniyyətin qorunması və inkişafı sahəsində mühüm bir gündür. BMT-nin 1999-cu ildə qəbul etdiyi qərar ilə hər il bu gün bütün dünyada qeyd olunur. Beynəlxalq Ana Dili Günü, dünya xalqlarının dillərini qorumağa, ana dilinin zənginliyini və gözəlliyini təbliğ etməyə yönəlib. Bu günün qeyd edilməsi, xüsusən dilin insanın kimliyini, mədəniyyətini və tarixi irsini necə dəyər verdiyini bir daha vurğulamağa xidmət edir. Azərbaycanda da bu gün, ana dilimizin qorunması və inkişafı baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Dünya Ana Dili Günü, 1952-ci ildə Banqladeşin paytaxtı Dakada baş vermiş faciə ilə əlaqələndirilir. O dövrdə Banqladeşin hökuməti, məktəblərdə yalnız ərəb dilində təhsil verməyi qərara almışdı. Bu addım əleyhinə çıxan tələbələr etiraz edərək, öz ana dillərində təhsil almaq istəyini bildiriblər. Etirazlar zamanı dörd tələbə polis tərəfindən öldürülüb. Bu hadisə, dilin təkcə ünsiyyət vasitəsi olmadığını, həm də milli kimlik, mədəniyyət və insan haqlarının təmsilçisi olduğunu bütün dünyaya göstərmiş oldu.

BMT bu faciəni xatırlayaraq, 1999-cu ildə 21 fevralı Beynəlxalq Ana Dili Günü elan etdi. Həmçinin, bu günün keçirilməsi ilə dilin qorunmasına və inkişafına dair bir sıra beynəlxalq çağırışlar edilir. Ana dilinin qorunması yalnız milli məsələ deyil, qlobal bir məsələdir. Dilin məhv olması, mədəniyyətin yox olması ilə eyni anlamı daşıyır. Bu səbəbdən, hər bir xalqın öz dilini qoruması, dünya xalqlarının mədəni müxtəlifliyinin zənginləşməsində əsas rol oynayır.

Azərbaycan dili, Türk dilləri qrupuna aid olan, zəngin tarixə və mədəniyyətə malik bir dildir. Dilimiz, ölkəmizin ən qiymətli mədəniyyət irsidir və onun qorunması milli kimliyin qorunması ilə birbaşa bağlıdır. Azərbaycan dili əsrlər boyu inkişaf edib və müxtəlif dövrlərdə müxtəlif təsirlərə məruz qalmışdır. Ancaq zamanla bu dil öz özəlliklərini qoruyub saxlayaraq, çağdaş dövrün tələblərinə uyğun şəkildə inkişaf edib.

Azərbaycan dilinin qorunması və inkişafı dövlətin prioritetlərindən biridir. 1991-ci ildə Azərbaycanın müstəqilliyini bərpa etməsindən sonra, Azərbaycan dili rəsmi dövlət dili olaraq qəbul edilib. Bu qərar, dilin qorunması və inkişafı istiqamətində mühüm bir addım oldu. Həmçinin, “Dövlət Dilinin İstifadəsi və Qorunması” haqqında qanunun qəbul edilməsi, dilimizin hüquqi olaraq qorunmasını təmin etdi.

Lakin dilin qorunması yalnız qanunvericiliklə kifayətlənə bilməz. Bu, həm də hər bir vətəndaşın məsuliyyətidir. Ana dilimizin qorunması və inkişafı üçün təhsil sahəsində, media və ədəbiyyat sahələrində daha çox təşəbbüs və tədbir həyata keçirilməlidir.

Azərbaycan dilinin qorunması və inkişafında çoxsaylı alimlər və mütəfəkkirlər böyük rol oynamışdır. Mirzə Fətəli Axundov, dilin sadələşdirilməsi və inkişafı məsələsinə xüsusi diqqət yetirmişdir. O, Azərbaycan dilinin qrammatik qaydalarını təkmilləşdirmiş, ədəbi dilin zənginləşdirilməsinə böyük töhfələr vermişdir. Eyni zamanda, Axundovun yaradıcılığı, Azərbaycan dilində yazılmış ilk dram əsərlərinin müəllifi kimi də böyük əhəmiyyət kəsb edir. Onun ədəbiyyatın müxtəlif sahələrində yaratdığı əsərlər, dilin inkişafı üçün əvəzolunmaz bir zənginlikdir.

Əli bəy Hüseynzadə, həmçinin Azərbaycan dilinin inkişafında müstəsna xidmətləri olan bir digər mütəfəkkirdir. O, müasir Azərbaycan ədəbiyyatının təməlini qoymuş, dilin daha çox incəlik və ifadə gücünə malik olmasına çalışmışdır.

Bu böyük şəxsiyyətlər, dilin qorunması və inkişafı sahəsindəki fəaliyyətləri ilə milli kimliyimizin formalaşmasına və zənginləşməsinə böyük təsir göstərmişlər. Bu şəxslərdən biri də ümummilli lider Heydər Əliyev olmuşdur. O, Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi təsbit olunmasında və onun inkişafında misilsiz xidmətlər göstərmişdir. Onun təşəbbüsü ilə 1978-ci ildə Azərbaycan SSR Konstitusiyasına Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi statusu əlavə edilmişdir.  

1995-ci ildə qəbul edilmiş Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 21-ci maddəsində də Azərbaycan dilinin dövlət dili olduğu təsbit edilmişdir.  

2001-ci ildə Heydər Əliyev “Dövlət dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında” fərman imzalayaraq, Azərbaycan dilinin saflığının qorunması və inkişafı istiqamətində mühüm addımlar atmışdır.  

Bundan əlavə, 2001-ci ildə “Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili günü”nün təsis edilməsi ilə bağlı fərman imzalamışdır.  

Heydər Əliyevin dil siyasəti, Azərbaycan dilinin saflığının qorunması, inkişafı və dünya dilləri arasında layiqli yerini tutması məqsədini güdür. Onun bu sahədəki fəaliyyəti, milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunması və inkişafı baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.  

Ümummilli liderin layiqli davamçısı cənab prezidentimiz İlham Əliyev, Heydər Əliyevin dil siyasətini davam etdirərək, Azərbaycan dilinin qorunması və inkişafı istiqamətində mühüm addımlar atmışdır. 2018-ci ildə imzaladığı “Azərbaycan dilinin saflığının qorunması və dövlət dilindən istifadənin daha da təkmilləşdirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında” fərmanla, dilimizin saflığının qorunması və istifadəsinin təkmilləşdirilməsi məqsədilə konkret tədbirlər müəyyən edilmişdir.  Bu fərmanla, dövlət orqanları və digər qurumlar tərəfindən Azərbaycan dilinin saflığının qorunması və istifadəsinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində tədbirlərin görülməsi, dilin tədrisi və təbliği sahəsində işlərin gücləndirilməsi nəzərdə tutulmuşdur.

Azərbaycan dilinin gözəlliyini və onun əvəzolunmaz rolunu göstərən çoxsaylı şeirlər mövcuddur. Azərbaycan şairləri, dilimizin təbliğində və qorunmasında mühüm rol oynayır. Süleyman Rüstəmin “Ana Dilim” adlı şeiri, ana dilimizin gözəlliyini və onun insanın ruhu ilə necə sıx əlaqəli olduğunu əks etdirir:

Dil bir könül aləmi açar,
Dilin hər bir sözü bir sırdır.
Sözlə hər kəs öz dünyasını qurur,
Dilin gücü insana nurdur.
                                       Məhəmməd Füzuli

21 fevral - Beynəlxalq Ana Dili Günü, dilin insanın həyatındakı yerini və əhəmiyyətini bir daha diqqətə çatdırır. Azərbaycan dili, xalqımızın kimliyinin, mədəniyyətinin və tarixinin əsas təzahürüdür. Onun qorunması və inkişafı yalnız dövlətin deyil, həm də hər bir vətəndaşın məsuliyyətidir. Dilin qorunması üçün təhsil, mədəniyyət və digər sahələrdə davamlı addımlar atılmalıdır. Həmçinin, Azərbaycan dilinin zənginliyini təbliğ edən şairlərin və alimlərin əsərləri, bu gün də dilimizin inkişafına xidmət edir. 21 fevral, həm də bizə dilə olan sevgimizi və ona qarşı məsuliyyətimizi xatırladır.

Müəllif: Nigar Mahi

Mənbə: AzEdu.az