Bu gün Azərbaycanın görkəmli şairi Hüseyn Cavidin anım günüdür.
Ednews mərhum şair haqda maraqlı faktı təqdim edir:
- Hüseyn Cavid 24 oktyabr 1882-ci ildə Naxçıvan şəhərində ruhani ailəsində anadan olub. Atası Abdulla 1877-ci ildə Naxçıvana Şahtaxtı kəndindən gəlib.
- Hüseyn Cavid beş il Naxçıvanda molla məktəbində ibtidai təhsil aldıqdan sonra orta təhsilini Qurbanəli Şərifovun məsləhəti ilə atasından gizlin Məhəmməd Tağı Sidqinin "Məktəbi-tərbiyə" adlı yeni üsullu məktəbində almışdır. 1899–1903-cü illərdə Cənubi Azərbaycanda qardaşının yanında olmuş, Təbrizin "Talibiyyə" mədrəsəsində təhsilini davam etdirmişdir. O burada ərəb və fars dillərinə yiyələnmişdir.
- Onun həyatında 59 rəqəmi dəfələrlə təkrarlanıb: 59 yaşında vəfat edib, ölümü 59 nömrəli aktla sənədləşdirilib, Bakıda 59 nömrəli evindən zorla çıxarılıb, Sibirdə 59 nömrəli məzarda dəfn olunub.
- Cavid əfəndi çox həssas, qayğıkeş, mülayim, xoşrəftar olub. O, təxminən gecə saat üçə qədər işlədikdən sonra bir qədər yatar, dan ağarmamış oyanıb səhər saat 7-yə qədər işləyərdi. Səhər süfrəni hazırlayar, övladlarını məktəbə yola salardı. Həyat yoldaşının səhər tezdən oyanmasına razı olmazdı.
- Görkəmli şair Abdulla Şaiq “Xatirələrim” adlı kitabçasında Cavidin yaxşı səsinin olduğunu və alvеr etməyi bacardığını desə də, həyat yoldaşı Mişkinaz Cavid bunu təkzib edib:
“Cavidin nə yaxşı səsi vardı, nə də alvеr еtməyi bacarardı. Bir nеçə dəfə bazarlıq еtməyə gеtdi, bacarmadı”.
- H.Cavidin gözlərinin rəngi qonur idi, amma ömrünün son illərinə yaxın rəngi dəyişmişdi. Qızı Turan Cavidin sözlərinə görə, atasının gözləri uşaqlıqdan zəif olub və o, müalicə üçün hətta Almaniyaya da gedib.
- H.Cavid “Zolotoye runo” tütünündən istifadə edirdi. Tütün istifadə edirdi ki, yazı prosesində tənbəki bükməyə vaxt sərf etməsin və papirosu azaltsın.
- Cavidə böyük sevgi var idi. İnsanlar onu küçədə, bulvarda görəndə ayaq saxlayıb izləyərdilər.
- SSRİ məkanında bir şair kimi ilk dəfə Hüseyn Cavidin nəşi başqa məkandan (Sibirdən) Vətənə gətirilib.
- H.Cavid həbs olunan zaman evindən cəmi 6 manat kağız, 18 ədəd gümüş pul tapılıb.
- H.Cavidin ev muzeyində bir masa var. Cavid Əfəndinin yazı stoludur. Mənası, anlamı isə dərindir. 4 iyun 1937-ci ildə H.Cavidin evində axtarış aparırlar. Hər yerə baxırlar, yalnız ordan - yazı masasının siyirməsindən başqa.
Stolun üstə süfrə olduğu üçün siyirmələri görmürlər. Cavid əfəndi isə müxtəlif qaralamalarını həmin siyirmələrə yığırmış. Beləliklə, əlyazmaları, “Azər” poemasının bir hissəsi cəlladların əlindən sağ qurtulur. Onları sonralar Turan xanım Cavid tapır.
Oğuz Ayvaz
