Kitab oxumaq bəzilərimiz üçün vərdişə çevrilsə də, bəzilərimiz elə düşünür ki, kitab oxumağa başlamaq dərin dənizdə üzmək qədər çətindir. Ətrafımda “kaş ki, maraqlı, uzun olmayan kitab olsaydı, darıxmadan oxuya biləydim” deyənlər var. Kitab oxumağa yeni başlayanlar ancaq seçim etməkdə çətinlik çəkənlər bu yazı sizlər üçündür.
Ednews həcmcə qısa, eyni zamanda maraqlı və məşhur 5 romanı təqdim edir.
1. Fyodor Dostoyevski - Yeraltından qeydlər
“İnsanın ət və sümükdən olmağı bizə çox ağır gəlir. Biz bundan utanırıq, insan olmağı biabırçılıq hesab edirik, bənzərsiz sosial xalq olmağa can atırıq. Biz ölü doğulmuş insanlarıq və atalarımızın övladları deyilik, getdikcə bu şəkildə doğulmaq bizə xoş gəlir. Biz bundan həzz alırıq. Çox yaxın gələcəkdə biz mənasız düşüncələrdən çıxmağın bir yolunu tapacağıq”.
“Yeraltından qeydlər” Dostoyevskinin Qoqolun təsirindən xilas olmuş, öz səsi ilə qələmə aldığı ilk böyük əsəridir. Avropada böyük ekzistensial ədəbiyyatdan xəbər verən bir romandır. Kitab baş qəhrəmanın “yeraltı” adlandırdığı əhval-ruhiyyədən oxucusuna xitab edən uzun, çılğın nitqi ilə başlayır. Sonra bu əxlaqlı, vicdansız, namuslu insanın alçaldılması nəql olunur.
2. Herman Hesse - Siddhartha
Mənim ən çox sediyim yazıçı, demək olar bütün əsərlərini oxuduğum müəllif Herman Hessedir. Hətta yazıçının “Yalquzaq” romanını oxuyarkən son səhifəyə keçməyə tərəddüd edirdim. Əsərin təsirindən aylarla çıxa bilməmişdim. Elə bilirdim ki, son səhifəni oxusam yaşaya bilmərəm.
Yazıçının bu əsəri isə Birinci Dünya Müharibəsindən sonrakı illərdə insanların öz həyatlarını yenidən qurmağa səsləyən və Şərq mistizmini tərənnüm edən “Siddhartha” bir-birini əvəzləyən nəsillər az qala “müqəddəs kitab” kimi oxunur. Siddharthada Buddanın həyatının ilk illərini poetik şəkildə təsvir edir. Hesse insanın öz mənliyini taparaq sivilizasiyanın qurulmuş saxta formalarından xilas olmaq cəhdini qələmə alır. Bu kitabda, o deyir, “mən bütün dinlər üçün, bütün bəşəri inanclar üçün ümumi olan, bütün milli düşüncələri aşan, bütün irqləri, bütün fərdləri əhatə edə bilən şeyi yaratmağa çalışmışam”.
3. Antuan de Sent-Ekzüperi - Balaca şahzadə
Antuan de Sent-Ekzüuperi tərəfindən Nyu-Yorkda bir otel otağında yazılmış "Balaca Şahzadə" nəşr olunduğu gündən indiyə qədər milyonlarla insanın qəlbini fəth edən bir əsərdir. Planetində bitın yeganə çiçəklə yola gedə bilməyən, bir müddət uzaqlaşmağa qərar verən və səyahəti zamanı Yerin yanında dayanan şahzadə, Böyük Səhrada (ərəbcə -Sahara) bir pilotla qarşılaşır. Balaca şahzadə kimdir, niyə durmadan sual verir, niyə çiçəyi ilə yola getmir, getdiyi başqa planetlərdə kimlərlə görüşüb, nə öyrənib? Bu əsəri digər əsərlərdən fərqləndirən xüsusiyyət odur ki, kitab həm uşaqlar, həm də böyüklər üçün yazılıb. Əsər 180 dilə tərcümə olunub. Əsərin ən məşhur sitatlarına gəldikdə isə “Böyüklər kimi olmaqdan qorxuram, onlara rəqəmlərdən başqa heç nə maraqlı deyil”.
“Biz hamımız uşaqlıqdan gəlmişik”. Bütün böyüklər əvvəlcə uşaq idilər, yalnız bir neçəsi bunu xatırlayır”."Özümüzə alışdırdırımız hər kəsə cavabdehik".
4. Con Steynbek - Siçanlar və adamlar
Con Steynbek ədəbiyyat üzrə Pulitzer və Nobel mükafatı laureatıdır. Dövrümüzün sosial və bəşəri problemlərini məharətlə təsvir etdiyi əsərləri müasir dünya ədəbiyyatının şah əsərlərindən hesab olunur. Əsərlərinə filmlər də çəkilib. Steynbek romanlarında sadə və kəskin reallığı qələmə alır. Bu səbəbdən də onun əsərləri heç vaxt ədəbi dəyərini və aktuallığını itirməyib.
Əsərdə Kaliforniyada böyük depressiya illərində fəhlə kimi işləyən iki nəfərin – Corc Milton və Lenni Smolun faciəvi həyatından bəhs edir. Kiçik bir torpaq alıb insanpərvər həyat sürmək arzusunda olan bu iki insanın hekayəsində dostluq və həmrəylik mühüm yer tutur. Steynbek bu epik romanda təkcə insanın insanla münasibətindən deyil, həm də insanın təbiət və cəmiyyətlə münasibətindən bəhs edir.
5. Frans Kafka - Çevrilmə
Frans Kafkanın 1915-ci ildə nəşr olunan “Metamarfoz” (Çevrilmə) novellası yazıçının ifadə sənətinin zirvəyə çatdığı əsəridir. Əsər şüurlu şəkildə üsyan edən fərdin faciəsindən bəhs edir.
İlk cümləsi - “Bir səhər Qreqor Zamza yuxudan oyananda özünü böcəyə çevrilmiş olaraq gördü". Azad və təbii həyat həsrətinin ifadəsini təsvir edən yazıçı nə demək istədiyini birbaşa açıqlamır. Halbuki insanlar üçün təbii həyat elə insan həyatıdır. İnsan kimi yaşamaq çox çətindir, ona görə də bundan xilas olmaq istəyi yaranır, heç olmasa uydurma səviyyədə.
Oğuz
