Dollar ilin ilk yarısında eniş nümayiş etdirib. Bu da 2011-ci ildə bəri görülən ən uzun eniş müddəti olub.
Xarici mətbuat xəbər verir ki, ABŞ dolları prezident seçkilərindən sonra qazandıqlarını geri verir. Belə ki, iyun ayına qədərki müddətdə dollarda 6,6 faiz eniş müşahidə edilib. Ötən həftə ABŞ dolları avro, sterlinq və Kanada dollarına nisbətdə isə 2 faizdən çox dəyər itirib. Analitiklər vəziyyətin tezliklə daha da pisləşəcəyini irəli sürürlər.
İqtisadçı-eskpert Vüqar Bayramov bildirir ki, 2014-cü illə müqayisədə avro dollara qarşı ucuzlaşıb. Lakin 2015-2016-cı illərə nisbətdə isə avronun məzənnəsində artımlar var.
Ekspertin sözlərin görə, dolların zəifləməsi Ağ Ev ilə FES arasında dollarla bağlı fərqli yanaşmaların olmasından irəli gəlir: “Belə ki, Tramp administrasiyası dolların zəifləməsində maraqlıdır. Çünki zəif dollar ixrac imkanlarını genişləndirir. FES isə əksinə, dolların məzənnəsinin qorunub saxlanmasına səy göstərir”.
Dolların avroya nisbətdə zəifləməsinə baxmayaraq, ABŞ valyutasının aparıcı yığım vasitəsi olduğunu vurğulayan ekspert bildirir ki, dünya üzrə yığımların 64 faizi dolların, 19,7 faizi avronun payına düşür: “2010-cu ildə yığımların 62,3 faizi dollarla, 4,7 faiz təşkil edirdi. Bu, ondan xəbər verir ki, dolların avroya nisbətdə məzənnəsində son 2 ildə azalmaların olmasına baxmayaraq, dünyada dollarla yığımın payı artır”.
V.Bayramov bildirib ki, avro ilə yığımlar 2001-ci ildən sonra 20 faizlik psixoloji həddən aşağı düşüb: “Bu da avronun məzənnəsindəki proqnozlarla bağlıdır. Hələlik avronun məzənnəsində kəskin artımlar proqnozlaşdırılmır. Lakin Tramp hökuməti dolların məzənnəsinin aşağı düşməsi ilə bağlı fəaliyyətini davam etdirərsə, o halda dolların avroya nisbətdə məzənnəsində azalmaların baş verməsi istisna deyil”.
O da məlum oldu ki, FES-in uçot stavkasının yüksəldilməsi ilə bağlı qərarları dolların aparıcı valyutalara qarşı kəskin ucuzlaşmasının qarşısını alır.
Dollar/manat məzənnəsinə gəlincə, ekspert deyir ki, burada vəziyyət birbaşa pul bazasından asılı olacaq: “Mərkəzi Bankın son məlumatlarına görə, pul bazasının ümumi daxili məhsuldakı payında azalmalar var. Belə ki, pul bazasının ÜDM-də payı 12 faizdir. Bu, bir çox ölkələrdə 40, bəzilərində isə 80 faiz arasında təşkil edir. Pul bazasının kiçik olması dollara tələbi azaldır. Bu, real sektorun canlanması baxımından arzuolunan deyil.
2014-cü ildə pul bazası 11,5 milyard manat təşkil edirdisə, hazırda bu rəqəm 7,6 milyard manata qədər azalıb. Bu da Mərkəzi Bankın dövriyyədən manat kütləsini çıxarmasından irəli gəlir”.
2017-cui ilin avqust-sentyabr aylarında dollara tələbin artacağını proqnozlaşdırdıqlarını deyən V.Bayramov bildirir ki, bu, eyni zamanda, yeni dərs ilinin başlaması ilə bağlı olacaq: “Məktəb ləvazımatları idxal edildiyindən dərs ilinin başlaması ilə dollara tələbat artacaq. Ümumiyyətlə, hərraca çıxarılan dolların 80 faizi idxal məqsədilə istifadə edilir. 7 faizi yığıma, 13 faizi cari məqsədlərə yönəldilir.Dolların məzənnəsinə təsir edəcək faktorlardan biri idxaldır.
Dekabrda da bayramlar və şirkətilərlə, bankların dollar öhdəliklərinin icrası ilə bağlı dollara tələbat artacaq. Bunun məzənnəyə necə təsir göstərəcəyi Mərkəzi Bankın bazarda atacağı addımlardan asılı olacaq. Mərkəzi Bank hərraclar vasitəsilə tələbatı ödəyib mövcud məzənnədə kənarlaşmanın qarşısını ala bilər”.
1_0.jpg)
