Türkiyə iqtisadiyyatının nəbzi İnvestorlar iqtidarın siyasi iradəsi üçün zəmanət tələb edə bilər?

İqtisadiyyat 14:45 17.01.2022

Türkiyə iqtisadiyyatı ötən ilin son rübündən başlayaraq inflyasiya dönəminin pik nöqtəsinə dayanıb. Türk lirəsinin öz dəyərini kəskin surətdə itirməsi və xarici investisyanın azalması ölkə daxilində xeyli narahatlıq yaradıb. 

Qeyd edək ki, təkcə dekabr ayında türk lirəsi 44% ucuzlaşmaqla ölkədə inflyasiya həddi 36%-ə çatıb. Bu isə avtomatik qiymətlərin kəskin surətdə artmasını zəruriləşdirib. 

Lakin bütün bunların baş verəcəyini gözləyərkən Türkiyə yeni inkişaf dinamikasını işə salıb. Artıq son bir neçə ayda ixracat sahəsini canlandıran Türkiyə, tətbiq etdiyi yeni modellə ölkəyə xeyli gəlir gətirib.  

Türkiyə iqtisadiyyatına nəfəs verən yeni model nədir?

Bir zamanlar Çində tətbiq olunan və milli valyutasının aşağı düşdüyü təqdirdə ölkəyə gələn gəlirləri sürətlə artıran Çin və Cənubi Korea yeni modeli inkişaf etdirir. Ucuz işçi qüvvəsi sayəsində ölkədə yerli istehsalı artıraraq irəliyə doğru hərəkət edən Çin, ilk növbədə tikinti və inşaat materialları sahəsində bunu tətbiq edir. Daha sonra eyni metodu bütün sahələrə daşıyır. 

Bəs, bu gün Çinlə Türkiyə arasında mövcud olan fərq nədir?

Əvvəla Çinin daxili resursları onun xammal ehtiyatlarının kifayət qədər olması üçün əsaslı rol oynayıb. Türkiyə Çin modelinin oxşar variantını tətbiq etsə də, onun Çinin iqtisadi xətti ilə hərəkət etməsi bir qədər qeyri-realdır. Səbəb isə Türkiyənin Çin qədər daxili resurslarının olmamasıdır. Belə olan təqdirdə Türkiyə ayrı lakin daha çətin bir variantı seçir; banklarda faizlərin aşağı salınması və demək olar faizsiz kreditlər. 

Hazırda yeni iqtisadi modellə hərəkət edən Türkiyə ixracat sahəsində artan gəlirlərini açıqlayıb. Hətta gəlirlər meyvə və tərəvəz sahəsində daha göz qamaşdıran olduğu üçün Türkiyədə 2022-ci il pomidor ili kimi qeyd olunub.  

İlk növbədə Türkiyə silah ixracatından gələn gəlirlərlərini kəskin sürətdə artırmağı bacarıb. Belə ki, ötən illə müqaisədə 41.5% artım əldə edən Türkiyə təkcə silah ixracından 3 milyard 224 milyon dollar gəlirinin olduğunu açıqlayıb.

Silah ixracından sonra meyvə-tərəvəz sahəsində də ölkə böyük gəlir əldə edir. Belə ki,  bu ixrac Türkiyəyə 3 milyard 83 milyon dollar gəlir təmin edir.  Bu da ötən ilə nisbətdə 13% artım deməkdir.

Brüssel görüşü Soçi görüşündən məhsuldar oldumu?..- Analitik cavab verir

Türkiyədəki iqtisadi artımda yaranan son dinamikanın siyasi tərəfi ilə bağlı siyasi analitik Teymur Qasımlı ilə müzakirə etdik. Mütəxəssis EDNews.net-ə açıqlamasında vurğulayıb ki, Türkiyə belə bir modeli tətbiq edənə qədər həm daxildə, həm də xaricdə müəyyən siyasi və iqtisadi təzyiqlərlə üzləşirdi. 

“Ən əsası da budur ki, ölkə iqtisadiyyatının dollar qarşısında güclü asılılığı mövcud idi. Son inflyasiya dönmindən etibarən artıq Türkiyə prezidenti Ərdoğan bunu dəyişdirmək qərarına gəldi və bunun bariz yollarından  biri də bu modelin tətbiqi idi”. 

Siyasi analitik qeyd edib ki, son dövrdə Türkiyənin BƏƏ və digər ölkələrlə əməkdaşlığı onun yaxın şərq iqtisadi bazarındakı problemlərini qismən həll edib.

“Fevral ayında Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Səudiyyə Ərəbistanına səfəri gözlənilir. Çox güman ki, bu səfər müəyyən iqtisadi əhəmiyyət kəsb edəcək və iqtisadiyyatın inkişafı üçün müəyyən əməkdaşlıq və razılaşmalar əldə olunacaq”.

Teymur Qasımlı həmçinin Türkiyənin tətbiq etdiyi yeni moddelin region üçün əhəmiyyətindən də danışıb. 

“Türkiyədə tətbiq edilən yeni model tam Çin modeli olmasa da, bunu oxşar hesab etmək olar. Məsələn, vaxtilə Çin bunu ölkədə tətbiq edəndə ucuz işçi qüvvəsi ilə başlamışdı. Türkiyənin bu təşəbbüsü buna bənzər şəkildə region dövlətlərindən ölkəsinə işçi qüvvələrinin axınına səbəb olacaq. Bu cür axın Azərbaycandan da Türkiyəyə iş üçün gedənlər arasında müşahidə olunur. Lakin bu problemin tam həlli demək deyil. Bunun üçün ölkəyə investisiya yatıran qüvvələr iqtidarın siyasi iradəsəi üçün zəmanət də tələb edə bilərlər. Yəni Türkiyə investorları əmin etməlidir ki, sabah Avropa və ABŞ-ın tətbiq edəcəyi sanksiyalar onu aciz duruma salmasın”. 

Elnur Ənvəroğlu 

Xankəndi şəhərində İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının 17-ci Zirvə görüşü keçirilir

Xəbər xətti

"Mən ləyaqətli ölümdən və ya şəhidlikdən qorxmuram"
13:21 08.07.2025
Türkiyə Ukraynadan cavab gözləyir
13:06 08.07.2025
Antarktikada Yer kürəsinin "buz arxivi" tapıldı
12:50 08.07.2025
Smartfonunuzun işığı yuxu rejiminizi poza bilər
12:35 08.07.2025
Çin-Nepal Dostluq Körpüsü uçdu
12:20 08.07.2025
Hamilə qadınlara hansı tibbi xidmətlər pulsuzdur? -TƏBİB açıqladı
12:05 08.07.2025
İyulun pensiyası nə vaxt ödəniləcək?
11:50 08.07.2025
"Nissan" avtomobillərini geri çağırır
11:35 08.07.2025
Jurnalistlər arasında intellektual yarış keçirilib
11:20 08.07.2025
Milli Məclisin iclası keçirilir -Gündəlikdəki məsələlər
11:10 08.07.2025
"Anka" Cənubi Çin dənizində
11:05 08.07.2025
Azad edilmiş bölgələrdə 6 uşaq bağçası açılıb
10:50 08.07.2025
Azərbaycan nefti bahalaşır
10:35 08.07.2025
İçində 33 ton qızıl və gümüş olan yük maşını yoxa çıxdı
10:20 08.07.2025
"Kilsəni özüm azad edəcəm"
10:05 08.07.2025
Kəlbəcərdə hərbçilər qəzaya düşdülər
09:50 08.07.2025
Çir ordusu beşinci nəsil qırıcı təyyarədən istifadə edəcək
09:45 08.07.2025
Bakı-Sumqayıt qatarlarında hərəkət qrafiki dəyişir
09:30 08.07.2025
Rusiya hökuməti meşələrin bərpası üçün Baykal gölü yaxınlığında ağacların kəsilməsinə icazə verib
09:16 08.07.2025
ABŞ-İran danışıqları gələn həftə baş tutacaq
08:46 08.07.2025
Stradivari skripkasının 80 illik heyrətamiz səyahəti
08:19 08.07.2025
"Google Maps"da sualtı "nəhəng kəllə sümüyü" aşkarlandı
07:52 08.07.2025
Yaxın günlərdə səmada nadir astronomik hadisə müşahidə olunacaq
07:27 08.07.2025
Texasda daşqınlar nəticəsində ölənlərin sayı 104 nəfərə çatıb
06:57 08.07.2025
Fırtına və daşqınlar Polşanı viran qoydu
06:26 08.07.2025
“TikTok” satılmayacaq
05:52 08.07.2025
Qətərdə “Starlink” istifadəyə verilib
05:22 08.07.2025
"Təbii qazın real alternativi yoxdur"
04:59 08.07.2025
ABŞ Cənubi Koreya və Yponiya mallarına yeni tarif tətbiq edəcək
04:29 08.07.2025
Norveç Rusiyanın iki şirkətinə sanksiyalar tətbiq edəcək
03:55 08.07.2025
"Qalatasaray" Osimhenlə razılaşdı
03:25 08.07.2025
İsrail İrana qarşı yeni hücuma hazırlaşır
02:55 08.07.2025
Rusiyada vətəndaşlığı olmayanlar da orduya aparılacaq
02:25 08.07.2025
Çinli gəncin qarnından diri ilanbalığı çıxarıldı
01:55 08.07.2025
İsrailin zərbələri nəticəsində İranda öldürülənlərin sayı 1 060 nəfərə çatıb
01:25 08.07.2025
Netanyahu Trampın Nobel sülh mükafatına namizədliyini açıqlayıb
00:54 08.07.2025
ABŞ İranla razılaşmaya ümid edir
00:24 08.07.2025
5 ay əvvəl intihara cəhd edən şair vəfat etdi
23:58 07.07.2025
DTX və DSX birgə əməliyyat keçirdi
23:28 07.07.2025
Husilər Qırmızı dənizdə gəmi batırdılar
22:53 07.07.2025
Hamısı