Artıq kağız pulun yerinə kriptovalyuta dediyimiz ödəniş vasitəsini istifadə edənlərin sayı getdikcə artır. Artıq kağız pulların bitcoinlə əvəzləndiyi əsrin astanasındayıq.
Bəs, Bitcoin nədir?
"Bitcoin" 2008-ci ildə Satoşi Nakatomo tərəfindən təsis olunub və onun yəni, "Satoşi Nakatomo"nin insan, yoxsa bir neçə proqramçının təxəllüsü olduğu hələ də məlum deyil. Fakt odur ki, 2009-cu ilin yanvarında 3-də ilk "Bitcoin" bloku yaradılıb. Lakin 2011-ci ilin ortalarına qədər "Bitcoin"in qiyməti sıfıra yaxın idi və əqdlərin həcmi çox kiçik olub. "Bitcoin"in sistem hərəkəti mərkəzləşmiş kompüter olmadan realizə olunan internet sistemidir. "Bitcoin" sistemi vasitəsi ilə bütün əqdlər və əməliyyatlar aparmaq mümkündür. "Bitcoin" yalnız "Blockchain" adlanan bazada elektron yazı kimi mövcuddur və əqdlər belə üsulla aparılır - "Bitcoin" müvafiq "Bitcoin" ünvanına sahib olana ötürülə bilər. Sonra isə texnika məsələni özü həll edir, ötürmə, hesaba yerləşdirmə və sair. Lakin "Bitcoin"in belə üsulla, yəni qapalı kompüter sistemində fəaliyyət göstərilməsi onun dəyərini sıfıra endirir, çünki aydındır ki, əgər istənilən elektron valyuta real hesablaşmalarda, mal və xidmətlərin alınmasında iştirak etmirsə, bu, oyuncaqdan başqa bir şey deyil. Əvvəlcədən "Bitcoin"in emissiyasının həcmi məhdudlaşdırılıb və onların məcmu sayı 21 milyondan artıq ola bilməz.
Pandemiya zamanı onlayn alış-verişə artan təlabat bu kriptovalyutanının dəyərini birə-beş artırdı. Müasir dövrdə hətta evlər, mülklər, iri sahələr hətta klublar futbolçularını bitcoinlə alırlar.
Lakin dünyada yaşanan iqtisadi böhran, inflyasiya bu bazardan da zərərsiz ötüşməyib. Son zamanlar kriptovalyutaların sürətlə ucuzlaşmasını müşahidə olunur. Elektron valyutanın bu qədər ucuzlaşmasına təsir edən amillər isə dünya iqtisadiyyatının maraq dairəsindədir.
Məsələ ilə bağlı Ednews-a açıqlamasında iqtisadçı-ekspert Xalid Kərimli deyib ki, tənzimləyici qaydaların olmaması kriptovalyuta bazarında riski artırır. O, kriptovalyutanın ucuzlaşmasına inflyasiyanın təsir etdiyini vurğulayıb:
“Dünya bazarında kriptovalyutanın ucuzlaşmasının əsas səbəblərindən biri inflyasiyanın artmasıdır. Bu prosesin qarşısını almaq üçün ABŞ sərt faiz siyasəti həyata keçirir. Lakin kriptovalyutanın ucuzlaşmasına tək səbəb bu deyil”.
İqtisadçı qeyd edib ki, kriptovalyuta bazara yeni daxil olduğu üçün onu tənzimləyəcək qanunvericilik hələ ki, yoxdur.
“Nəticədə risk artaraq bəzi kriptovalyutaların sıradan çıxmasına səbəb olur. Ona görə də, insanlar daha az riskli aktivlərə, güclü şirkətlərə yönəlirlər. Ümumilikdə isə nəzərə almalıyıq ki, 2-3 il bundan öncə bazarda qiymətin kəskin bahalaşmasının da əsası yox idi. Daha çox optimistik baxışlara əsasən bahalaşma olmuşdu. Ona görə də, indi ucuzlaşma prossesi getdikdə təəccüblənməməliyik. Son olaraq, risk sevməyən insanlara bu sahəyə investisiya etməyi məsləhət görmürəm”.
Xanlar Əlibəy
