Azərbaycanda problemli kreditlərin həcmi 600 milyon manata çatıb. 2023-cü ilin may ayının 1-nə Azərbaycanda vaxtı keçmiş kreditlərin həcmi 591.8 milyon manat təşkil edib. Bu göstəricinin həcmi aprel ayının 1-i ilə müqayisədə 0,2 % artıb, 2022-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə isə 12.3% azalıb. Qeyd edək ki, problemli kreditlərin 73.8%-i və 436,6 milyon manatı milli valyutada, 26.2%-i və ya 155.2 milyon manatı isə xarici valyutada olub.
Bu məsələdə önləyici hansı tədbirlər görmək mümkündür? Banklar problemli kreditlərin faiz nisbətini, borcunu özü qarşılamaya bilərmi?
Bank məsələləri üzrə ekspert Əkrəm Həsənov mövzu ilə bağlı Ednews-a bildirdi ki, əslində baş verən bu artım elə də böyük artım deyil:
“Pandemiyadan sonra kredit portfeli artır, buna görə istər-istəməz problemlər də yaşanır. Ümumən, problemli kreditlər yalnız Azərbaycana xas olan cəhət deyil. İstənilən ölkənin bank sistemində problemli kreditlər var. Bu heç də bankların günahı deyil. Burada istər-istəməz obyektiv səbəblər də var. Qiymət artımı, insanların yoxsullaşması və başqa səbəblər. Biznes kreditlərinə gəldikdə, bizneslərin bağlanması, müflis olması, gəlirlərin düşməsi kimi hallar var. Bu, hazırda bütün dünyada baş verir. Xaricdə də banklar bağlanır. Amma böyük bankların sahibləri ortaya müəyyən vəzifələr qoyur və onların da mükafatları banka gətirdikləri gəlirə bağlıdır. Bankın da gəliri kreditlərdən, kredit üzrə gələn faizdən gəlir. Buna görə həmin bankların menecerləri çalışırlar ki, mümkün qədər çox kredit versinlər. İnsanları cəlb edirlər ki, gəlin, sizə kredit verək. Çünki onlar nə qədər gəlir götürsə, son nəticədə onların da mükafatı ona bağlıdır”.
Ekspertin sözlərinə görə, əslində 2015-ci ildə devalvasiya da bu səbəbdən baş verib. Banklar bu zaman mümkün qədər çox gəlir əldə etmək üçün kredit sayını çoxaltdı və bu da problem yaratdı.
“Təəssüf ki, Mərkəzi Bank bu məsələyə ciddi nəzarət etmir. Hətta mən deyərdim ki, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası bu məsələyə daha ciddi nəzarət edirdi. Məhz buna görə də devalvasiyadan sonra da problemli kreditlər azalmışdı. Mən xatırlayıram, 2016-cı ildə Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası yarananda qaydalar müəyyən etmişdi ki, kreditlər hansı meyarlarla verilə bilər, bir nəfərin gəliri nə qədər olmalıdır və sairə. O qaydalara bu gün banklar riayət etmir. Mərkəzi Bank da buna göz yumur. Ona görə bu sahədə müəyyən işlər görülməlidir. Müəyyən işlər dedikdə Mərkəzi Bank Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının qərarlarını rəhbər tutsa, o zaman banklar hansı halda kredit verə bilər, hansı halda yox bəlli olar. Mərkəzi Bank bu qaydalara riayət olunmasını ciddi nəzarətə götürməlidir. Bu halda da banklar kimə gəldi kreditlər verməyəcək”.
Oğuz
