Almaniya iqtisadiyyatı dünyanın 4-cü, Avropanın isə 1-ci ən güclülüsü hesab edilirdi. Lakin hazırda inkişaf etmiş iqtisadiyyatlar arasında dünyanın ən pis performans göstərən ölkələrindən biridir. Beynəlxalq Valyuta Fondu və Avropa İttifaqı Almaniya iqtisadiyyatının bu il kəskin sürətdə  kiçiləcəyini gözləyir.

Avropanın ən böyük iqtisadi gücü olan Almaniya lüks avtomobillər və sənaye maşınları kimi yüksək səviyyəli məhsullarla qlobal bazarlarda hökmranlıq edir. Ölkə dünya üçün böyük istehsal bazarıdır və buna görədə iqtisadiyyatının yarısı ixraca əsaslanır. Digər Avropa ölkələri borc içində boğularkən Almaniyada məşğulluq səviyyəsi artaraq hökumət maliyyə xəzinələri böyümüşdü. 

Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən və Moskvanın ucuz təbii qazını itirməsindən sonra ölkədə zəifləmə baş verdi. Bu, uzun müddətdir Avropanın istehsal mərkəzi olan Almaniyanın enerji tutumlu sənayeləri üçün görünməmiş bir vəziyyət oldu.

Avropanın ən böyük iqtisadiyyatının birdən-birə aşağı performans göstərməsi irəliləyişlə bağlı tənqid və müzakirə dalğasına səbəb olub.

Qeyd etmək lazımdır ki, yüksək enerji xərcləri və hökumətin digər xroniki problemlərə qarşı hərəkətsizliyi yeni fabrikləri və yüksək maaşlı işləri başqa yerə keçməyə məcbur edə bilər. Bütün bu problemlər enerji yönümlü sahələrin təlabatının ödənilə bilməməsi üçündür. 

Almaniyanın inhisarçı şirkəti olan  Evonikin baş direktoru Kullmann Almaniyanın "sənayesizləşmə" riski ilə üzləşdiyi barədə xəbərdarlıq edib. 

Kullmann bildirib ki, fabrikləri gücləndirmək üçün lazım olan ucuz Rusiya təbii qazının itirilməsi “Alman iqtisadiyyatının biznes modelinə ağrılı şəkildə zərər vurub”. Bu gün keçmiş mədən rayonları külək turbinləri və günəş  enerjisi bu tələbatı istənilən kimi ödəyə bilmir. 

Rusiya Avropa Birliyinə qaz tədarükünün böyük hissəsini kəsdikdən sonra Almaniya hökuməti Evonik-dən 1960-cı illərdə istifadə olunan kömür elektrik stansiyasını daha bir neçə ay işlək vəziyyətdə saxlamağı planlaşdırıb. Bu isə bir çox iqlim problemlərini üzə çıxarır.

2030-cu ilə qədər karbon neytral olmaq planları çərçivəsində şirkət bu elektrik stansiyasından sonra hidrogenlə işləyə biləcək iki qazla işləyən generatora keçir.

Müzakirə olunan həllərdən biri iqtisadiyyatın bərpa olunan enerjiyə keçidini təmin etmək üçün sənaye elektrik enerjisi qiymətlərinə hökumət tərəfindən maliyyələşdirilən məhdudiyyətdir.

Yaşıllar partiyasının sədri Robert Habekin təklifi sosial demokrat kansler Olaf Şolz və onun biznes tərəfdarı olan koalisiya ortağı Azad Demokratlar tərəfindən müqavimətlə qarşılanıb. Ekoloqlar bunun qalıq yanacaqlardan asılılığı uzadacağını deyirlər.

Təbii qazın qiyməti 2021-ci il səviyyəsindən təxminən iki dəfə artaraq, binalarda və avtomobillərdə istifadə olunan şüşə, kağız və metal örtüklər hazırlamaq üçün şüşə və ya metalı isti və ərimiş vəziyyətdə saxlamaq üçün təbii qazdan istifadə edən şirkətlərə  xeyli dərəcədə zərər vurub.

İkinci zərbə isə, əsas ticarət tərəfdaşı Çinin onilliklər ərzində güclü iqtisadi artımdan sonra yavaşlama ilə üzləşməsi ilə əlaqədar olub.

Bu xarici sarsıntılar Almaniyanın təməlində uğur qazandığı illərdə diqqətdən kənarda qalan çatları üzə çıxardı. Bunlara hökumət və biznesdə rəqəmsal texnologiyadan istifadənin gecikdirilməsi və çox ehtiyac duyulan bərpa olunan enerji layihələrinin təsdiqlənməsi ilə bağlı uzun proseslər də daxildir.

2011-ci ildə Almaniyanın qalan atom elektrik stansiyalarını bağlamaq qərarı elektrik enerjisinin qiymətləri və qıtlığı ilə bağlı narahatlıqlar səbəbindən sual altında qalıb. 

Şirkətlər ixtisaslı işçi qüvvəsinin ciddi çatışmazlığı ilə üzləşirlər və boş iş yerlərinin sayı rekord həddə - iki milyona çatıb.

Etiraf edilib ki, Baltik dənizinin dibi ilə keçən “Şimal axını” boru kəmərləri ilə qaz tədarükünü Rusiyaya etibar etmək səhv idi.

İndi təmiz enerji layihələri gərgin bürokratiya səbəbindən ləngiyir. Cənubi Bavariya bölgəsində evlərdən məsafə məhdudiyyətləri illik külək turbinlərinin tikintisini tək rəqəmli səviyyədə saxlayır.

Külək enerjisini şimaldan cənubda sənayeyə daşıyacaq 10 milyard avroluq elektrik xətti siyasi müqavimət səbəbindən

gecikmələrlə qarşılaşıb.Bu işə enerji  xəttinin 2024-ci ildə deyil, 2028-ci ildə tamamlanacağı deməkdir.

Ağac və kağız  istehsal edən Drewsen Spezialpapiere, təbii qazdan uzaqlaşarkən xarici elektrik ehtiyacının təxminən dörddə birini qarşılamaq üçün Almaniyanın şimalındakı fabrikinin yaxınlığında üç külək turbini alıb.

Özəl şüşə şirkəti Schott AG, 1700 dərəcə Selsiyə qədər isti çənlərdə şüşə istehsal etdiyi müəssisəsində qaz əvəzinə emissiyasız hidrogendən istifadə etməyə başlayıb.

Bərpa olunan elektrik enerjisi ilə istehsal olunan və boru kəməri ilə çatdırılan böyük miqdarda hidrogenə ehtiyac olacaq, lakin bu hələ mövcud deyil. 

Kansler Scholz, itirilmiş Rusiya qazını əvəz etmək üçün aylar ərzində dörd üzən təbii qaz terminalı tikmək üçün enerji keçidinin tikintisinı başlayıb. 

Terminallara ABŞ, Qətər və başqa yerlərdən gəmilərlə gələn mayeləşdirilmiş təbii qaz Rusiyanın boru kəməri təchizatından daha bahadır, lakin bu səy Almaniyanın nə edə biləcəyini göstərir.

Lakin koalisiya hökumətinin enerji qiymətlərinin həddi və yeni qaz sobalarını qadağan edən qanunla bağlı mübahisəsi biznes liderlərini hiddətləndirib.

“Almaniya arxayınlaşıb”

Berenberg bankının baş iqtisadçısı Holger Schmieding deyir ki, Almaniya 2010-2020-ci illər arasında iqtisadi artımın "qızıl onilliyi" ərzində özündən razı qalıb. 1998-ci ildəki təhlilində Almaniyanı "Avropanın xəstə adamı" adlandıran Schmieding, aşağı işsizliyi və güclü dövlət maliyyəsini nəzərə alsaq, bu etiketin bu gün şişirdiləcəyini düşünür. Bu, Almaniyaya manevr imkanı verir, həm də dəyişiklik etmək üçün təzyiqi azaldır.

Şmiedinqin sözlərinə görə, ən vacib addım enerji qiymətləri ilə bağlı qeyri-müəyyənliyə son qoymaq olacaq. Seçilən siyasətlərdən asılı olmayaraq, "hökumətin onları tez bir zamanda qəbul etməsi böyük kömək olacaq ki, şirkətlər nə ilə qarşılaşdıqlarını bilsinlər və investisiya qərarlarını gecikdirməkdənsə, buna uyğun planlaşdıra bilsinlər" deyə bildirib.

Xəyal Ramiz