Çay – min illərin mədəniyyəti, dost məclislərinin ayrılmaz hissəsi, səhərin oyadıcı yoldaşıdır. Amma bu ətirli, bəzən tünd, bəzən isə açıq içki, həqiqətən də düşündüyümüz qədər zərərsizdirmi? Hər gün milyonlarla insan tərəfindən içilən bu içki, orqanizm üçün bir sıra faydalarla yanaşı, ciddi zərərlər də daşıya bilər. Bəzən rahatlıq, bəzən qonaqpərvərlik rəmzi kimi təqdim olunan çayın elmi tərəfdən araşdırılması onun bir çox gizli zərərlərini ortaya çıxarır. Elə isə gəlin, çayın pərdəarxası biokimyəvi və fizioloji təsir dünyasına baxaq.
Kafein Həddini Aşdıqda Enerji Yerinə Əsəb Qazandırır
Çay təbii kafein mənbəyidir. Xüsusilə qara və yaşıl çaylarda olan kafein orqanizmdə oyanıqlığı artırsa da, gündəlik normanı aşdıqda sinir sisteminə mənfi təsir edir.
Həddindən artıq çay qəbulu: Gündə 5-6 stəkan qara çay içmək, 200-300 mq kafein qəbuluna bərabərdir – bu da yuxusuzluq, əsəbilik, diqqət dağınıqlığı və ürəkdöyünməsinə səbəb ola bilər. Harvard Tibb Məktəbinin məlumatına görə, uzunmüddətli kafein qəbulu kortizol səviyyəsini yüksəldərək orqanizmdə xroniki stressə səbəb ola bilər.
Dəmirin Düşməni: Anemiyanın Səssiz Törədicisi
Çayın tərkibindəki tanin maddəsi orqanizmin qida vasitəsilə qəbul etdiyi dəmirin sorulmasını əngəlləyir.
Xüsusilə riskli qrup: Qadınlar, uşaqlar və vegeterianlar arasında anemiya riski artır.
British Journal of Nutrition-un məlumatına əsasən, yeməkdən dərhal sonra içilən çay dəmirin sovurulmasını 62%-ə qədər azalda bilər.
Sümük Sağlamlığına Təhdid: Kalsium Defisiti
Davamlı çay istifadəsi kalsiumun orqanizmdən xaric edilməsini artıraraq osteoporoz riskini yüksəldə bilər. Xüsusilə yaşlılarda və menopauza sonrası qadınlarda sümük əriməsi riski çoxalır.
"Mayo Clinic"-in araşdırmalarına görə, yüksək miqdarda kafein qəbulu ilə sümük sıxlığı arasında mənfi əlaqə var.
Dişlərin Düşməni: Təbəssümə Zərər
Çay, xüsusilə tünd dəmlənmiş şəkildə içildikdə diş emalını zədələyir və ləkə yaradır.
Bundan əlavə, çay həm də ağız boşluğunda turşu balansını poza bilər, bu da karies və digər stomatoloji problemlərin artmasına yol aça bilər.
Stomatoloqlar xəbərdarlıq edir: Gündəlik yüksək çay qəbulu ağız quruluğuna, bu da bakterial infeksiyalara zəmin yaradır.
Sidikqovucu Təsir və Su İtkisi
Çay, sidikqovucu təsirə malik olduğu üçün orqanizmdə su balansını poza və susuzlaşma hallarına səbəb ola bilər.
Bu fenomenin tibbi əlamətləri yorğunluq, baş ağrısı, diqqət azalmasıdır.
Praktiki olaraq, gündəlik çay qəbulunun yanında kifayət qədər su içilməməsi, xüsusilə isti havalarda ciddi narahatlıqlar yarada bilər.
Çay – nəfsin zövqü, ruhun rahatlığı ola bilər. Amma hər zövq kimi, çay da dozasında qaldıqda faydalıdır. Mədəni bir rəmz, tarixlə dolu içki olsa da, onun fiziki təsirləri də elmi ciddiyyətlə nəzərə alınmalıdır. Zərərsiz görünən vərdişlərin, gündəlik ritualların uzunmüddətli təsirləri çox vaxt gec aşkar olunur.
Tövsiyə: Çayı yeməkdən sonra dərhal içməkdən çəkinin, gün ərzində su qəbulunu unutmayın və hamiləlik, sümük zəifliyi, dəmir çatışmazlığı hallarında isə çay miqdarını mütləq həkimlə məsləhətləşdirin.
