Hindistanın pələnglərin mühafizəsi üzrə milli idarəsi olan Milli Pələnglərin Mühafizəsi İdarəsi (NTCA) bu il 64,000-dən çox tayfa ailəsinin torpaqlarından çıxarılmasına göstəriş verib ki, bu da "pələng ştatları" adlanan 19 ərazidə qoruqlar yaratmaq məqsədi daşıyır. Bu qərar Hindistanda tayfa hüquqları ilə bağlı fəallar arasında ciddi narazılıqlara səbəb olub. Bu göstəriş həm də Vəhşi Aləmin Mühafizəsi Qanunu (WLPA) və Meşə Hüquqları Qanunu (FRA) kimi qanunları pozur. Qeyd edək ki, bu qanunlar yerli xalqlara qarşı ədalətsizliyi aradan qaldırmağa xidmət edir.

Qeyd edək ki, dünyadakı  pələnglərin 75%-i Hindistan ərazisində yaşayır ki, hal hazırda bu göstərici təxminən 5 minə yaxındır. Bu say 2010-cu ildə Sankt-Peterburqda imzalanan Pələnglərin Mühafizəsi Bəyannaməsi ilə müəyyən edilmiş planı 200% ödəyir.

İyunun ayında 19 ştata, o cümlədən Madhya Pradeş, Çattisqarx, Odişa, Racastan və Karnataka kimi böyük tayfa əhalisinə malik ştatlara, 591 kəndin köçürülməsi ilə bağlı göstəriş verilib. NTCA, bu addımı ləngimə və pələnglərin təhlükəsizliyinin qorunmağı ilə əsaslandırır. Hüquq müdafiəçiləri isə bu addımı meşədən asılı olan icmaların rifahını və hüquqlarını qorumağa yönələn digər qanunların pozulmağı kimi qiymətləndirir.

Sentyabrın 5-də ekologiya, meşə və iqlim dəyişikliyi üzrə nazir Bhupendra Yadava müraciət edən mühafizəçilər və tayfa hüquqları müdafiəçiləri bu qərara etiraz ediblər. Sentyabrın 9-da isə daha bir məktub NTCA-nın qərarını tənqid edib. Məktubda mühafizəçilər və hüquq müdafiəçiləri NTCA-nın atdığı addımların qanunları və mühafizə ruhunu heçə saydığını bildirirlər.

“Sentyabrın 5-də göndərilən məktubda NTCA-nın addımının WLPA və FRA-nı pozaraq dövlət hökumətlərinə qanunsuz hərəkət etmələri üçün təzyiq göstərdiyi qeyd olunub. Müəlliflər bunun dövlət orqanları ilə tayfa əhalisi arasında böyük münaqişələrə səbəb ola biləcəyini vurğulayıb.

Müstəqil FRA araşdırmaçısı Tuşar Daş RT-yə açıqlamasında bildirib ki, NTCA-nın əmri Vəhşi Həyatın Mühafizəsi Qanununun yeni müddəalarını pozur və bu qanunlar tayfa icmalarının hüquqlarını əsas götürərək birgə mühafizə strategiyalarını dəstəkləyir. “İnviolate” (toxunulmaz) termini NTCA tərəfindən səhv şərh edilib. Bu, meşə hüquqlarının əsas ərazilərdə verilməməsi demək deyil. Çattisqarxdakı Udanti-Sidanadi Pələng Qoruğu kimi bir neçə ərazidə hüquqların tanındığı və uğurlu mühafizə strategiyaları ilə  birgətətbiq edildiyi praktikalar var.”

O əlavə edib ki, göstəriş könüllü köçürülmə ilə bağlı qanuni şərtləri, yəni meşə hüquqlarının tanınması və kənd məclisinin (Qrehem Sabha) razılığını tələb edən şərtləri pozur və bu da pələng qoruqlarında tətbiq edilməyib. 

“Biz bir çox hallarda meşə departamenti rəsmilərinin pələng qoruqlarında FRA-nın tətbiq edilməsinə icazə vermədiklərini görürük ki, bu da qanun  pozuntusudur,” o deyib. “Vacib məqam odur ki, pələng task force hesabatı açıq şəkildə bildirmişdi ki, tayfaların hüquqları təmin olunmadığı üçün pələng qoruqlarının effektiv idarə olunması ilə bağlı problemlər yaranır”.

Ekoloq Pia Sethi bu addımın tayfalar və vəhşi təbiət arasında qarşıdurma yaratmağa çalışdığını, lakin pələnglərin tayfa hüquqlarının tanındığı ərazilərdə də inkişaf edə bildiyini qeyd edib. Məsələn, Soliga tayfasına Meşə İcma Hüquqları (CR) tanınan və poaching-in qarşısının alınmasında iştirak edən Biligirirangana pələng qoruğu buna misaldır.

“Bu, Hindistanda yerli icmaların iştirak etmədən mühafizə edilməsinin real olmadığını göstərir. Əvəzində, onlara uyğun imkanlar verilsə, mühafizə prosesinə kömək edə bilərlər,” deyib. 

Eyni zamanda, bir çox mühüm meşə əraziləri inkişaf layihələri, turizm və əkin fəaliyyəti üçün ayrılır. 

Digər tərəfdən NTCA pələng qoruqlarından tayfa və meşədən asılı icmalarını tez bir şəkildə çıxarmağa dair göstərişlər versə də, Madhya Pradeşdəki Panna Pələng Ehtiyatında Oberoi Qrupu üçün 2,8 hektar ekoloji həssas ərazi ayrılması aktivistlərin hiddətinə səbəb olur.

O əlavə edib ki, prioritet olaraq meşələrin geniş miqyasda mənimsənilməsini məhdudlaşdırmaq əvəzinə, həssas tayfa əhalisi səhv icra edilmiş köçürmələr üçün hədəf alınmamalıdır.

Pələng Layihəsinin baş direktoru və NTCA-nın üzv katibi Qobind Sagar Bhardwaj isə RT-yə bildirib ki, bu, sadəcə köhnə əmrlərin təkrarlanmasıdır və tayfaların könüllü köçürülməsi nəzərdə tutulur.

“Pələng qoruğu idarəetməsinin bir hissəsi olaraq, bu, könüllü köçürülməni nəzərdə tutur və təlimatlara uyğun olaraq yerinə yetirilməlidir,” deyə Bharadwaj bildirib. 

Sethi bildirib ki, pələnglərin sayı hesabatlara görə yerli icmaların olduğu mühafizə ərazilərində artıb. “Bu halda onların köçürülməsi zəruridir?” deyə o soruşub. “Əsaslı araşdırmalar aparmaq və yerli icmaların pələnglər və ekosistem üzərindəki təsirini müəyyən etmək lazımdır.”

Bununla bağlı Bharadwaj bildirib ki, könüllü köçürülmə NTCA-nın idarəetmə planının bir hissəsidir və mütəmadi olaraq nəzərdən keçirilir.

Mütəxəssislərin Yadav-a ünvanladıqları məktubda deyilir ki, “qanunsuz köçürmə” əmri geri çəkilməli və qoruq ərazisindən bütün planlaşdırılan köçürmələr dayandırılmalıdır. Təklif olunan mühafizə modelindən imtina edilməli və FRA-nın icma idarəçiliyi ilə mühafizə modeli qəbul edilməlidir.

Məktub həmçinin WLPA-nın 38 V bölməsinin bütün müddəalarının ədalətli və səmərəli tətbiqini təmin etməyi tələb edir və “toxunulmaz” ifadəsinin meşə asılı icmaların hüquqlarına toxunulmadan tətbiq edilməli olduğunu vurğulayan bir məsləhət verilməsini tələb edir.

NTCA, təlimatların prosesin könüllü olmasını və kənd məclisinin və təsirlənən şəxslərin məlumatlandırılmış razılığını nəzərdə tutduğunu bildirib.

“Bu məktubun ruhu yanlış anlaşılıb və təhrif edilib, buna görə NTCA məsuliyyət daşımır,” deyə Bhardwaj bildirib. “Niyə birdən-birə pələng qoruqlarında aparılan adi fəaliyyətlərə diqqət yetirilir? NTCA mühafizə planı çərçivəsində könüllü kənd köçürmələrini mütəmadi olaraq nəzərdən keçirir və dəstəkləyir.”

Mənbə: Russian Today