Rusiyada yaşayan azərbaycanlı hüquqşünas Elman Paşayev BAMF ofisində keçirilən toplantıda Eurasia Diary-ə eksklüziv açıqlamalar verib.

- Rusiyada yaşayan həmyerlilərimiz daha çox hansı hüquqi problemlərlə qarşılaşırlar və onların hüquqlarının qorunmasında hər hansısa maneələr yaradılırmı?

- Xeyr, heç bir maneə yoxdur. Əslində Rusiyada qanunlara maksimum səviyyədə əməl edilir. Hökümət və yerli icra orqanları üçün əsas prioritet qanunların mühafizəsidir və bu qanunlar ölkədə yaşayan bütün etniklər üçün, o cümlədən də azərbaycanlılar üçün eynidir. Etniklərə yanaşmada heç bir ayrı-seçkilik yoxdur, qanun nəyi tələb edirsə, o da edilir. Azərbaycanlıların qarşılaşdığı hüquqi problemlərə qaldıqda isə onu demək istərdim ki, əsas problem həmvətənlərimizin Rusiya qanunlarından məlumatsızlığı və savadsızlığıdır. Bu ölkədə çalışan həmvətənlərimizin əksəriyyətinin heç vətəndaşlığı və ya rəsmi qeydiyyatı da yoxdur. Dəfələrlə üzləşilən problem də məhz vətəndaşlıq və qeydiyyat problemidir. Rusiyanın hüquq-mühafizə orqanları hansısa məntəqədə yoxlanış apardıqları zaman ilk olaraq qeydiyyat məsələsini araşdırırlar.

Təsəvvür edin azərbaycanlıların çoxu burada saxta qeydiyyat vərəqələriylə çalışırlar, yaşayırlar. Bir evə 90 nəfərə qədər azərbaycanlı qeydiyyata düşür. Sonra adi bir hüquqi problem yaşanan kimi belə saxta sənədlərlə çalışan azərbaycanlıları deportasiya edirlər və ya həbs edirlər. Burada günah Rusiya orqanlarında yox, məhz bizim həmvətənlərdədir. Rusiyaya çalışaq və ya yaşamaq məqsədilə gələn hər vətəndaş bu ölkənin qanunlarını, dilini və s. öyrənməlidir. Vətəndaşlıq almaq da çox sadə bir proseduradır. Bura gələn hər azərbaycanlı qeydiyyata durmalıdır, iş yeri və yaşayış yerini bildirməlidir, rus dilini öyrənmək üçün kurslara yazılmalıdır, sonra isə çox sadə bir rus dili imtahanı və sənədləşməylə vətəndaşlıq almaq mümkündür.

- Rusiyadakı diasporamızın durumunu Rusiyada yaşayan azərbaycanlı olaraq necə dəyərləndirirsiniz?

- Vəziyyət çox acınacaqlıdır. Diasporamız burada yaşayan azərbaycanlılara dəstək olmaqdan çox onlar üçün yeni problemlər yaradır. Diaspora qurumlarımızdan biri olan Ümumrusya Azərbaycanlıları Konqresi ləğv edildi. Bu qurumun ləğv edilməsinə xüsusən Azərbaycandan ciddi etirazlar edildi. Ancaq demək istərdim ki, bu qurum hər hansısa siyasi səbəbdən deyil, məhz hüquqi problemlər üzündən bağlanılıb. Təsəvvür edin, Rusiyada hər ictimai təşkilat ildə bir dəfə Ədliyyə Nazirliyinə hesabat təqdim etməlidir. Ancaq bu qurum 3 dəfə müraciət edilməsinə rəğmən, hesabat təqdim etməkdən yayınıb.

Halbuki, hesabata dair müraciət bir dəfədən artıq edilmir. Yəni, digər diaspora qurumlarımızda da hər şeydən əvvəl hüquqi problemlər var. Fuad Abbasovun aylardır diaspora qurumlarımız haqqındakı verdiyi məlumatlar vəziyyətin nə qədər biabırçı həddə çatdığını bir daha gözlər önünə sərdi. Ancaq burada bir məsələyə də toxunmaq istərdim ki, mən dəfələrlə AzerRos rəhbəri Mehriban Sadıxovayla görüşmüşəm. Ona edilən iradları şəxsən özünə çatdırmışam. Düzü, o da mənim iradlarıma çox adekvat cavablar verdi. Düşünürəm ki, problemin onun özündə, şəxsiyyətində deyil, onun ətrafındadır. Lakin bütün bunlara rəğmən diaspora qurumlarımız birləşməli və vahid sistemin tərkib hissələri olmalıdır. Yalnız bu yolla mövcud problemlər həllini tapa bilər.

- Rusiyada azərbaycanlıların siyasi aktivliyini necə dəyərləndirirsiniz və Seçkilərdə və digər siyasi proseslərdə vətəndaşlarımızın ortaq mövqe sərgiləməsində əsas maneələr nələrdir?

- Təəssüf ki, aktivlik səviyyəsi çox aşağıdır. Buradakı vətəndaşlarımızın əksəriyyəti seçkilərdə iştirak etmir. Onların başı sadəcə öz problemlərinə qarışıb, ancaq biz çalışırıq onlara izah edək ki, elə bir çox problemlərin həlli məhz siyasi aktivlikdən keçir. Bizə mane olan əsas amil isə elə biz özümüzük. Təəssüf ki, həmyerlilərimiz bir-birini dəstəkləmir, qabağa çəkmir, əksinə istər siyasi arenalarda, istər biznesdə, istərsə də digər sahələrdə bir-biriləri ilə mübarizə aparır.

Bütün bunlara rəğmən, biz bu sahədə cəhdlərimizi artırırıq. Düşünürəm ki, Fuad kimi iki jurnalist də olsa vətəndaşlarımız daha həmrəy və aktiv olar. Yeri gəlmişkən qeyd etmək istəyirik ki, bu il Rusiyada keçiriləcək seçkilərdə Moskvanın cənub-qərb seçki dairəsində “Çesna” Patiyasının (Həqiqət Partiyası) iki azəraycanlı üzvü, mən Elman Paşayev və Mehman Əliyev namizədlərin arasında yer alacağıq.

- Rusiyada illərdir hüquqşünas kimi çalışırsız və sahənizlə bağlı olaraq müxtəlif qruplardan olan vətəndaşlarla ünsiyyətdə olmusuz. Maraqlıdır ki, Ruisyada yaşayan ermənilər daha çox hansı problemlərlə bağlı hüquqşünas kimi sizə müraciət edirlər? 

- Doğrusu, onların da əksər hüquqi problemləri daha çox savadsızlıqlıqdan meydana gəlir. Sadəcə burada erməni lobbisi çox güclüdür. Ermənilər bizdən fərqli olaraq bir-birilərini qabağa çəkirlər. Ancaq mənə müraciət edən ermənilərin əksəriyyəti dələduzluqdan şikayətləniblər. Bir maraqlı hadisəni danışmaq istərdim. Rusiyada yaşayan Bakı ermənisi bir dəfə mənə müraciət etdi ki, öz erməni şəriki onun bir milyon 200 min dollar məbləğində pulunu mənimsəyib və geri ödəmir.

Mən ondan soruşdum ki, niyə məhz bir azərbaycanlı hüquqşunasa müraciət etmisiz. O, cavab verdi ki, əvvəla mən sizin peşə bacarığınıza bələdəm, həmçinin mən erməni olsam da bakılıyam. Daha sonra biz məhkəməni udduq və orada mən həm də mediatr (vasitəçi) təyin edildim, yəni tərəfləri uzlaşdırmalı idim. Hakim öyrənəndə ki, iki erməni bir-birindən şikayət edir və onları bir azərbaycanlı barışdırır özünü saxlaya bilmədi və zalda qəhqəhə çəkərək güldü. Deyim ki, belə hallar tez-tez baş verir. Rusiyadakı ermənilər heç də bir yumruq kimi bir deyillər, onların da arasında bəzən problemlər olur. Sadəcə onlar bir erməni irəli getdikdə onu dəstəkləyir, onu geri çəkmirlər.

Müsahibəni götürdü: Nicat İsmayılov