Bu yaxınlarda Azərbaycan İqdisadiyyat Nazirliyinin açıqlamasına görə manat bu il olduğu kimi gələn ildə dollara nisbətdə sabit olaraq qalacaq. Bununla bağlı bir çox sektorda qiymət dəyişikləri olacağı gözlənilir.
Ümumiyyətlə bu proses Azərbaycan iqtisadiyyatına və qiymətlərə necə təsir göstərəcək.
Məsələ ilə bağlı Ednews-a danışan iqdisatçı Natiq Cəfərli bildirib ki, manatın illərdir stabil qalmasının iqdisadiyyatımıza heç bir müsbət təsiri yoxdur:
“Ölkəmizdə milli valyutanın tənzimlənməsi bazar iqdisadiyyatı yolu ilə deyil inzibati yolla müəyyənləşdirilir.
Ona görədə bu məlumat gözlənilən idi. Neftin qiyməti yüksək olduqca hökümət məzənnə dəyişikliklərinə getmək istəmir.
Gələn ildə dolların 1.70 səviyyəsində qorunmasına çalışılacaq. Lakin bizdə problem başqadır. 2015-ci ildən bəri məzənnə sabit qalsa da inflasiya çox ciddi şəkildə yüksəlib.
Məsələn biz məzənnənin dəyişdiyini görmürük lakin qiymət dəyişikləri yüksək dərəcədədir. Əgər məzənnə sabitdirsə inflasiya aşağı olmalıdır.
Deməli bizim problemlərimiz başqadır. Ölkədə bazarın rəqabətli mühitdə olmaması,vergi və gömrük qanunvericiliyinin fərqli tənzimləmələri və sığorta sahibkarlığının inkişaf etməməsi inflasiyanın səbəblərindən bir neçəsidir”.
İqtisadçı Elşad Məmmədovun fikrincə isə manatın yaxın müddətdəki perspektivliyi ilə bağlı heç bir təhlükə yoxdur.
“Xarici ticarərətimizdə kəskin müsbət saldo var. Fundamental olaraq əsaslı şəkildə milli valyutanın sabitliyinə heç bir zərər yoxdur. Düşünürəm ki, adekvat pul kredit bütövlükdə makro iqtisadiyyat siyasət çərçivəsində manatın məzənnəsinin 1 il ərzində mənfi dəyişiklik olmayacaq”.
İqtisadiyyat Universitetinin professoru, iqtisadçı Elşən Bağırzadə isə məsələyə fərqli nüansdan toxunaraq bildirib ki, manatın uzunmüddətli sabit qalmasını məqbul saymaq olmaz:
“Bildiyiniz kimi Azərbaycan manatı dollara "pərçimləmiş" ölkələrdəndir. Eyni zamanda da manatın dollara olan məzənnəsini sabit saxlayır. Bu o deməkdir ki, Azərbaycan manatı dollar qarşısında sabit qalsa da, dolların digər valyutalar qarşısında məzənnəsinin dəyişməsinə uyğun olaraq, manatın da həmin valyutalar üzrə məzənnəsi dəyişəcəkdir.
Yəni dollar avro, yuan, yen və.s qarşısında nə qədər dəyər qazanacaqsa, manatın da o valyutalar qarşısında məzənnəsi bir o qədər artacaqdır. Ona görə də Azərbaycanın avro, lirə və.s valyutalarla idxalının ucuzlaşıb və ya bahalaşması dolların digət valyutalar qarşısında məzənnəsinin necə dəyişməsindən asılıdır”.
Manatın dollar qarşısında məzənnəsinin sabit saxlanılılması bəs bizə nə verir?
“Bu sualın cavabını da əvvəldə qeyd etdiyim mexanizmdə axtarmaq lazımdır.
Azərbaycan bazarı önəmli ölçüdə idxal məhsullardan asılıdır. Eyni zamanda yerli istehsalımızın əsas komponentləri də idxal hesabına formalaşır. Yəni biz qeyri-neft sektorunda nəsə istehsal ediriksə də, bunun üçün önəmli miqyasda xammal və texnologiyanı idxal edirik. Ona görə də, həm inflyasiyanı cilovlamaq, həm də yerli istehsalın maya dəyərinin ciddi şəkildə artımının qarşısını almaq üçün hökumət dollar qarşısında sabit manat siyasətini həyata keçirir”.
Düzgün edirmi?
“Hesab edirəm ki, iqtisadiyyatın hazırkı strukturunda bu müəyyən mənada məqbul sayılsa da, uzunmüddətli olaraq bu yolu getmək olmaz. İqtisadiyyatı ixrac yönümlü iqtisadi artım modelinə keçirmək və rəqabətliliyini artırmaq üçün iqtisadi struktur imkan verdikcə bu siyasətdən uzaqlaşmaq lazım olacaqdır”.
Xəyal Ramiz
