ABŞ-da "The Tool Shed Group"un yaradıcısı və rəhbəri Jason Katz “Eurasia Diary”yə Trampın prezident seçilməsi ilə bağlı müsahibə verib.
Eurasia Diary: Amerikada keçirilən prezident seçkilərinin nəticələrini necə qiymətləndirirsiniz?
Jason Katz: Ölkəmdəki seçki nəticələri qarışıqdır. Trampın prezident olacağına çoxları inanmırdı, sorğulara əsasən Klintonun prezident seçiləcəyi düşünülürdü. Buna görə də, Donald Trampın prezident seçilməsi böyük bir sürpriz oldu.
Eurasia Diary: Xarici mediada verilən xəbərlərə görə, seçkilərin nəticələri elan edildikdən sonra ABŞ-da Trampa qarşı etirazlar başladı və ABŞ vətəndaşları Kanadaya mühacirət etməyə qərar verdilər. Sizcə, bütün bunlar ciddi bir iddiadır, yoxsa oda benzin tökmək funksiyası daşıyır?
Jason Katz: Amerikanın mühüm bir hissəsinin kədərli olduğunu düşünürəm. Amma kiminsə köçdüyünü eşitməmişəm. Məşhur amerikalıların Kanada və ya Birləşmiş Krallığa miqrasiya etməsilə bağlı dediklərini də ciddi qəbul etmirəm. Ümumi səsvermə yarı-yarıya nəticələndi. Xalqın ümumi səsverməsi mühüm bir amildir, amma Amerika seçkilərində son sözü seçicilər kabineti deyir. Çünki, ABŞ birbaşa demokratik bir ölkə deyil, təmsilçi demokratiyasına söykənən bir ölkədir. Tramp da bu sistem üzərindən qalib gəldi.
Etirazçıların tərkibinə nəzər yetirsək, görərik ki, onların çoxu gənclərdir. Onlardan bir çoxu liberal olmağa, etirazlara daha çox meylli kollec tələbələridir. İnsanların çoxunun yalnız ruhi baxımdan deyil, intellektual düşüncə baxımından da kədərli olduğunu söyləməliyik. Buna baxmayaraq, əhəmiyyətli bir təbəqənin Donald Trampa səs verərək onun rəhbərliyinə inandığını da qeyd etməliyik.
Eurasia Diary: Trampın miqrant siyasəti və müsəlmanlara olan münasibətini necə dəyərləndirirsiniz?
Jason Katz: Tramp qanunsuz miqrasiya siyasəti mövzusunda çox tələbkardır və hələ də elədir. Xüsusilə, ABŞ-ın Meksika, Mərkəzi Amerika və Cənubi Amerikanın bəzi bölgələri ilə bağlı məsələsində daha həsassdır. Onun belə düşünməsi üçün haqlı olduğu tərəflər də var. Amma mən, qanunsuz miqrasiyanın ABŞ iqtisadiyyatını yaxşı mənada dəstəklədiyini hesab edirəm. Məsələn, Kaliforniyada ABŞ meyvələrini ABŞ vətəndaşları toplamır. Onlar ABŞ-n böyük bir qisminin görmək istəmədiklərini edirlər. Buna görə də, onların ABŞ-da qanun çərçivəsində işləməsi üçün bir yolun olduğuna inanıram.
Müsəlmanlar məsələsinə gəlincə isə bu, tamamilə fərqli və bizi narahat edən bir faktordur. Tramp ağlına gələni edən bir insandır. Məncə o, əvvəl danışan, daha sonra düşünən bir insandır. O, çıxış edərkən emosional olur, sonradan isə daha yaxşı şəkildə düşünür. Bu bir siyasətçi üçün ən yaxşı üslub deyil, amma yeni prezidenti bu şəkildə qəbul etmək məcburiyyətindəyik.
Mən, təbii ki, onun amerikalıya yaraşmayan və təhlükəli bir siyasət yürüdüb müsəlmanları təyyarəyə mindirib göndərməyəcəyinə ümid edirəm. Onun daha çox miqrantların hər hansı ölkədən təsadüfi məqsədlə sərhədləri keçərək, təyyarə və ya qayıqla, hər hansı bir üsulla gəlməsindən narahat olduğuna inanıram. Mən düşünürəm ki, onun müsəlmanlar haqqında fikirləri terrorizm probleminə daha çox aid idi, nəinki immiqrasiya.
Eurasia Diary: Bütün dünyanın marağı Trampın Rusiya və Çin ilə quracağı münasibətlərə köklənib. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?
Jason Katz: Tramp maraqlı bir insandır. O siyasətçi və ya bir diplomat deyil. Bütün təcrübəsini iş dünyasında qazanmış biridir. Çinlə bağlı onun çətin bir oyun içərisinə daxil olacağını düşünürəm. Nə qədər çətin olacaq, bunu zaman göstərəcək. Məncə, Çin, Amerikada bizim "özünü meymuna çevirmə" - deyə adlandırdığımız kiber müharibə ilə - öz iqtisadiyyatını dalğalandıraraq, valyutanı devalvasiyaya məruz qoymaqla öz məhsullarını ABŞ məhsullarından daha cəlbedici etməsinə görə, Tramp rəhbərliyi tərəfindən cəzalandırılacaq. Trampın xarici siyasətində milli maraqları önə çıxaracağını deyə bilərəm.
Eurasia Diary: Tramp və Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyev arasında telefon danışığı oldu. Siz Trampın prezidentliyi zamanı ABŞ və Azərbaycan arasında gələcək münasibətlərin inkişafını necə görürsünüz?
Jason Katz: Hökumət və Trampın administrasiyası hələ formalaşma prosesindədir. Prezident Əliyev və ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti arasında telefon söhbəti yaxşıya işarədir. Bütün dünya liderləri yeni prezidenti təbrik etdilər. Burada mən qeyri-adi heç nə görmürəm. Mən eşidirəm ki, Donald Tramp Dağlıq Qarabağ probleminin həllində maraqlıdır. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi dondurulub. Aprel hadisələri bizə göstərdi ki, iki ölkə istənilən vaxt müharibəyə başlaya bilər. Bu müharibə regional səciyyə də daşıya bilər. Ola bilsin ki, Rusiya və Türkiyə də regional müharibəyə cəlb edilsin. Bu da hadisələrin inkişafında qorxunc variantlardan biridir və ABŞ-ın xarici siyasət sahəsinə daxil olan məsələlərdən biridir.
Eurasia Diary, Fəxri Vəkilov
Tərcümə:Vüsalə Əlövsətqızı
