İran-Əfqanıstan sərhədində yerləşən Hilmənd çayından istifadə üstündə yaranan münaqişə nəticəsində hər iki tərəfdən iki sərhədçinin ölümünün ardından Taliban İrana qarşı müharibə elan edib. Terrorçu təşkilat İran ordusunu zəif və perspektivsiz adlandırıb.
Taliban və qonşusu İran bazar günü sərhəddəki toqquşmaların səngidiyini, hər iki tərəfin gərginliyi azaltmaq üçün danışıqlara başladığını bildirib.
Danışıqlar nəticə verməsə, region yeni lokal müharibənin şahidi ola bilərmi? Baş verənlərin pərdəarxasında hansı qüvvələrin əli ola bilər?
Son hadisələrlə bağlı Ednews-un suallarını cavablandıran politoloq Ramiyə Məmmədova bildirib ki, Əfqanıstanda hakimiyyəti ələ keçirdikdən bu günə kimi bütün dünya tərəfindən təcrid edilən Talibanla əlaqələrini davam etdirən yeganə ölkə ABŞ-dır.
Politoloqun sözlərinə görə, ABŞ Yaxın Şərqdə özünə tərəfdaş axtarır:
“Taliban dünyada terror təşkilatı kimi tanınıb. ABŞ günümüzdə demokratiya deyib bar-bar bağırır, lakin Əfqanıstandakı normal həyatı dağıdaraq guya şəriət qanunlarını icra edən Talibanı hakimiyyətə gətirən də özü oldu. Demokratiyanın bərqərar olmasını istəyən Amerika özünə lazım olanı edir. O, Yaxın Şərqdə özünə tərəfdaş axtarır. İraq, Liviya, Suriyada özünə uyğun terror təşkilatlarını dəstəklədiyi kimi, Əfqanıstanda da Talibana dəstək verir. Talibanı sivil hakimiyyət kimii heç bir dünya dövləti qəbul etmir. Onların görüşdüyü yalnız ABŞ dövlət rəsmiləridir. Bir neçə gün bundan öncə Rusiyanın Müdafiə naziri Şoyqu da Talibanın bütün dünya, eləcə də Rusiya üçün təhlükə olduğunu bəyan etdi”.
R.Məmmədova qeyd edib ki, İranla Əfqanıstan arasındakı insidentlər Talibanın üçüncü bir tərəfin sifarişini yerinə yetirdiyini deməyə əsas verir:
“Bu sifariş artıq bir müddətdir İranı vurmağa çalışan və lokal da olsa müharibə yaratmağa cəhd göstərən ABŞ tərəfindən verilib. Fikrimcə, Taliban 24 saat ərzində təmamilə İranı zəbt edə biləcəyi barədə bəyanat verməz. O özü də çox gözəl bilir ki, bu qədər qüvvəsi yoxdur. Ona hərbi qüvvə ancaq ABŞ-dan gələ bilər. Bu bir növ ABŞ-ın İrana mesajıdır”.
Politoloq onu da əlavə edib ki, İsrail və ABŞ İrana qarşı müharibə başlatmaq istəyirsə, bunu bilavasitə deyil, dolayısı ilə Talibanın əli ilə edə bilər:
“Necə ki, Ukraynanı bir ildən çoxdur davam edən savaşa sürüklədi, Əfqanıstanı da İran-İsrail-ABŞ müharibəsini başlatmaq üçün poliqona çevirə bilər. Əfqanıstan daim müharibələrə şahidlik edən bir coğrafiyadır. ABŞ Əfqanıstan kimi dövlətləri 2, hətta 3-cü sort dövlət kimi qəbul edir. Bu ərazilərdə müharibə başlatmaq onun üçün çətin deyil. İran-Əfqanıstan çatışması, əgər iki dövlət masaya oturmasa, genişlənə bilər və o zaman ABŞ izini daha aydın görə biləcəyik”.
Törə Zeynallı
