“Rusiyanın bizə hücum etdiyi raketlərdən Ukraynanın, təəssüf ki, müdafiə qabiliyyəti yoxdur. Ancaq Rusiyada bu cür hücumları effektiv şəkildə dəf etmək üçün kifayət qədər mobil ola biləcək hava hücumundan müdafiə sistemlərinin olmadığı da göz qabağındadır”.
Bu sözləri Ukrayna prezidentinin aparat rəhbərinin müşaviri Mixail Podolyak Meduza ilə mühasibəsində deyib.
Ukrayna həqiqətənmi hava hücumundan müdafiə sahəsində zəifdir? Müharibə necə davam edəcək? Hər iki tərəfin sülh bağlayacağı perspektivi varmı? Qərb yardımı dayandırsa, Ukraynanın aqibəti necə olacaq?
Bu suallara ukraynalı politoloq Aleksiy Buryaçenko Ednews-a müsahibəsində cavab verib.
Onun sözlərinə görə, indi vəziyyət dəyişib və bəzi inteqrasiya olunmuş hava hücumundan müdafiə və raket əleyhinə müdafiə sistemləri bir çox mövqelərdə hətta rus analoqlarını xeyli üstələyir.
“Bəli, Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı işğalının əvvəlində hava hücumundan müdafiə sistemləri, həqiqətən də, əsasən sovet tipli idi və ümumiyyətlə, bizim dövrümüzə uyğun gəlmirdi. Amma indi vəziyyət kökündən dəyişib və “anti-Putin koalisiyası” ölkələri səmanı təkcə düşmən təyyarələrindən deyil, həm də raketlərdən və dronlardan hərtərəfli qorumaq üçün Ukraynanı bütün lazımi hava hücumundan müdafiə və raketdən müdafiə sistemləri ilə təmin etməyi qarşılarına məqsəd qoyublar.
Ukraynanın hava hücumundan müdafiə və raketdən müdafiə yolunu təhlil etsək, o, çox sürətli idi və Tunguska, S300 və Stingers-dən NASAMS, IRIS-T və PATRIOT sistemlərinə qədər inkişaf etdi və bu, əvvəlkindən tamamilə fərqli bir texnoloji səviyyədir. Amerikanın PATRIOT sistemləri xüsusilə effektiv olduğunu sübut etdi, hətta əvvəllər əlçatmaz hesab edilən Rusiya ballistik raketlərinə qarşı da böyük effektivlik göstərdi.
Ukrayna səmasını bağlayan son element F-16 çoxməqsədli qırıcılardır (4+ və 4++ nəsilləri) və ABŞ prezidenti Baydenin qərarı nəticəsində Hollandiya və Danimarka bu təyyarələrin Ukraynaya ixracını qadağadan çıxarıb.
Bəli, Ukrayna səmasını qorumaq üçün kompleks sistem formalaşmasını yenicə başa çatdırır, lakin bu məsələdə irəliləyiş çox böyükdür. Başa dümək lazımdır ki, Ukrayna çox böyük ölkədir və bütün dinc şəhərlərin, kritik, enerji və liman infrastrukturunun hərtərəfli mühafizəsi üçün cəbhənin çox böyük uzunluğunu nəzərə alsaq, hava hücumundan müdafiə və raketdən müdafiə sistemlərinə çox şey lazımdır. Bu faktları nəzərə alsaq, Ukraynanın Qərb tərəfdaşları bütün istəkləri ilə belə, səmanı qorumaq üçün lazım olan bütün sistemləri çox tez və lazımi həcmdə təmin edə bilmədilər.
Yuxarıda deyilənləri nəzərə alaraq, məntiqli nəticəyə gəlmək olar ki, hazırda Ukraynada hazır vəziyyətə gətirilən inteqrasiya olunmuş hava hücumundan müdafiə və raketdən müdafiə sistemləri rus analoqlarından heç də geri qalmır və bir çox cəhətdən hətta onlardan xeyli üstündür.
Beləliklə, Ukraynanın geniş ərazisini nəzərə alsaq, Rusiya idarə olunan raketləri və pilotsuz təyyarələri müdafiədə zəifliklər axtara və hətta tapa bilər.
Lakin statistika inadkar şeydir və o göstərir ki, həm raketlərin, həm də pilotsuz təyyarələrin böyük əksəriyyəti yaxınlaşma zamanı hədəflərinə çatmadan uğurla məhv edilir. Nisbi olaraq götürsək, bu, 80%-dan çoxdur və bu, çox yüksək göstəricidir.
Ancaq Rusiyada hava hücumundan müdafiə və raketdən müdafiə sistemlərinin effektivliyi həqiqətən həddindən artıq qiymətləndirilir və "dünyanın ikinci ordusu" kimi Kremlin təbliğatının miflərindəndir.
Rusiya, ilkin sarsıntıdan, Rusiya Federasiyasının genişmiqyaslı hücumundan qurtulan, işğalçılara cavab verən Ukraynanın hərbi, sənaye və elmi potensialını döyüş meydanında və diplomatik və siyasi cəbhələrdə açıq şəkildə qiymətləndirmədi. Artıq strateji baxımdan müharibəni uduzmuş və ağrılı sanksiyalar altında olan Rusiyanın düşdüyü çətin vəziyyəti, genişmiqyaslı iqtisadi böhran təhlükəsi altında olduğunu təhlil edən Qərb bildirir ki, Rusiya heç vaxt müharibədən əvvəlki iqtisadi vəziyyətinə qayıtmayacaq və çox güman ki, gələcək potensial təcavüzlərin qarşısını almaq və terrorizmi himayə edən bu dövlətin nüvə qabiliyyətinə nəzarəti ələ keçirmək üçün idarə olunan şəkildə parçalanması gözlənilir”.
B. Aleksey qeyd etdi ki, işğal olunmuş ərazilərin bir hissəsi hərbi yolla, bir qismi isə siyasi və diplomatik yolla azad oluna bilər.
“Müharibə Ukrayna Rusiya Federasiyasının müvəqqəti işğal etdiyi ərazilərini azad edənə qədər davam edəcək. Ölkənin siyasi-diplomatik rəhbərliyinin bəzi nümayəndələrinin açıq bəyanatlarından belə hesab olunur ki, işğal olunmuş ərazilərin bir hissəsi hərbi yolla, bir qismi isə siyasi və diplomatik yolla azad oluna bilər. Lakin, şübhəsiz ki, Ukrayna Rusiyanın müvəqqəti işğal olunmuş ərazilərini tərk etmək və ya onların başqa statusla, məsələn, Aİ və ya NATO-da dəyişdirilməsi ilə bağlı kompromislərə razı olmayacaq və bu, həm Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenskinin həm də ukrayna xalqının prinsipial mövqeyidir
İstənilən müharibə sülhlə başa çatır, lakin sülh tam ədalətli olmalıdır və bu, Ukraynanın prinsipial mövqeyidir! Ukrayna bir vaxtlar G-20 görüşü zamanı Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenskinin təqdim etdiyi öz “Sülh Düsturu” təklif edib və sonra G-7 toplantısında əsas götürülüb.
Yuxarıdakıları nəzərə alsaq, davamlı və ədalətli sülhün əldə edilə biləcəyi yeganə real sənəd “Vladimir Zelenskinin Ukrayna Sülh Düsturu”dur.
Bir çox ölkələr, xüsusən də Səudiyyə Ərəbistanında keçirilən görüşdən sonra bu mövqe ilə razılaşdılar, nəzərə alsaq ki, Ukrayna sülh düsturunu dəstəkləməyə qərar verən hər hansı bir ölkə ümumilikdə onun 10 bəndinin hamısını dəstəkləməyə bilər, ancaq zəruri hesab etdiyi məqamları dəstəkləməyi kifayət edir. Hətta qlobal ölçüdə Ukraynanın sülh düsturuna belə qismən dəstək verilməsi də onu göstərir ki, bu və ya digər ölkə bütövlükdə bu fikiri bölüşür, bu da onun “həqiqətin” tərəfini tutması və Rusiyanı pisləməsi deməkdir.
Ancaq bir daha deyim ki, sülh sabit və ədalətli olmalıdır, əgər belə olmasa, o zaman sülh olmayacaq, yalnız müvəqqəti barışıq olacaq ki, bu da sonradan daha böyük miqyaslı və məhvedici müharibəyə çevrilə bilər”.
O, Qərbdən gələn yardımın dayandırılması ehtimalından da danışıb.
“Bu problem xüsusilə müharibənin birinci ilində, Ukraynanın Qərb silahlarının tədarükündən tamamilə asılı olduğu dövrdə aktual idi. Hazırda vəziyyət o qədər də kritik deyil. Asılılıq hələ də kifayət qədər yüksək səviyyədə olsa da, "Qərb tərəfdaşları" avadanlıq və sursat istehsalının bir çoxu artıq Ukrayna ərazisində yerləşdirilib və ya yerləşdirməyi planlaşdırır. Beləliklə, Qərb tədarüklərindən asılılığın azaldılması və risklərin şaxələndirilməsi. Rheinmetall Alman zirehli maşınlarının təmiri zavodu və İsveçin CV-90 piyada döyüş maşınlarının Ukraynada kütləvi istehsalına dair dövlətlərarası səviyyədə əldə edilmiş razılaşmalar bariz nümunədir.
Ukrayna pilotsuz təyyarələrinin və dronlarının inkişafı, xüsusən də Qara dəniz bölgəsində "oyun qaydalarını" dəyişdirən və Rusiya hərbi gəmilərini Ukrayna dəniz sahillərindən etibarlı şəkildə uzaqlaşdıran dəniz dronları (SeaBaby) çoxdan Rusiya işğalçılar tərəfindən "qiymətləndirilib".
Putin təslim olmaq qərarını nə qədər gecikdirsə, bu, onun özü və Rusiya üçün bir o qədər fəlakətli olacaq.
Yəni, Avropa İttifaqının Xarici Əlaqələr və Təhlükəsizlik Siyasəti üzrə Ali Nümayəndəsi Borrelin də dediyi kimi “nüvə silahına malik iqtisadi cəhətdən cırtdan” olan bir ölkə öz terroru ilə bütün dünyanı şantaj edə bilməz və bu, tamamilə göz qabağındadır. Rusiya artıq bu müharibəni uduzub və tək sual odur ki, bunun üçün o, hansı qiyməti ödəyəcək”.
Nurlana
