Türkiyə Böyük Millət Məclisi İsveçin NATO-ya üzvlüyünü təsdiq edib. Parlamentin qərarı Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın müvafiq fərmanı imzalamasından sonra qüvvəyə minəcək. Bu qərar Rusiya-Türkiyə münasibətlərinə necə təsir edə bilər? Uzun müddətdir, İsveçin NATO-ya üzvlüyünü ratifikasiya etməyən Ankaranın bu qərara gəlməsinə səbəb nə olub?
Mövzu ilə bağlı Ednews-a açıqlamasında türkiyəli politoloq Hasan Oktay bildirdi ki, Türkiyə NATO-ya üzv olduqdan sonra NATO-nun ən mühüm dövlətlərindən birinə çevrilsə də, heç bir baş katibi Türkiyədən yana olmayıb:
“Türkiyə Qara dənizdən keçən qonşusu Rusiya ilə münasibətlərini ən yaxşı səviyyədə saxlayır. Ukrayna böhranında Türkiyə tərəfsiz qalmaq və vasitəçi kimi mövqe tutmaq istmədi. Bu kontekstdə Türkiyə uzun müddət NATO-nun İsveç və Finlandiyanı NATO-ya qəbul etmək qərarına tədbir olaraq müqavimət göstərdi. Bu müqavimətin əsas səbəbi Rusiyanın NATO ölkəsi olmasına baxmayaraq, bölgədəki geosiyasi mövqeyini nəzərə almaq və Türkiyə-Rusiya münasibətlərinə hər hansı xələl gəlməsinin qarşısını almaqdır. İstənilən ölkənin NATO-ya üzv olması üçün yekdillik lazımdır.Türkiyə 30 ilə yaxındır ki, İsveç və Finlandiyanın terror təşkilatlarına dəstəyini əsas gətirərək bu məsələdə müqavimət göstərir. Bildiyiniz kimi, mayın 28-də Türkiyədə prezident seçkiləri keçirilib. Hazırda kəşfiyyat rəhbəri olan İbrahim Kalkın Amerika səfərindən qayıdarkən Finlandiyanın seçkidən əvvəl, İsveçin isə seçkidən sonra NATO-ya üzv olacağını bəyan edib. Bu məqamda Türkiyə bir tərəfdən NATO ilə münasibətlərini tənzimləmək, digər tərəfdən isə Rusiya-Türkiyə münasibətlərini daha sağlam əsaslara oturtmaq üçün əlindən gələni edir. Bu kontekstdə NATO və qərb ölkələri Türkiyənin münasibətini anlamaqda çətinlik çəksələr də, son nəticədə Türkiyə müstəqil dövlətdir və onun qərar qəbuletmə mexanizmi düzgün işləyir”.
Politoloq qeyd etdi ki, Türkiyə bu münasibəti ilə həm Rusiyaya, həm də Amerikaya soyuq müharibə dövrünün bitdiyini açıq şəkildə nümayiş etdirdi:
“Soyuq Müharibə illərində Türkiyənin bir NATO ölkəsi kimi Rusiyaya qarşı olduğu bilinirdi və belə bir anlayış var idi ki, Türkiyə Qərbin bütün tələblərini yerinə yetirməlidir. Hər halda, Rusiyanın nöqteyi-nəzərindən Türkiyə NATO-nun arxa forpostu kimi fəaliyyət göstərən tamamilə anti-Rusiya mövqeyində hesab olunur. Bununla belə, Türkiyə hər iki tərəfə “Soyuq Müharibə” anlayışından əl çəkməli olduqlarını bildirir və Türkiyə həm Qərbə, həm də Rusiyaya “yox” deyə bilən, eyni zamanda həm Rusiya, həm də digər ölkələrlə yaxşı münasibətlərə malik yeni xarici siyasət strategiyası hazırlayır. Qərb. Bu məqamda Türkiyə bacardığı qədər İsveç və Finlandiyanın NATO məsələsinə qoşulmasının qarşısını aldı. Bu maneənin çox uzun müddət davam etməyəcəyini hər mühitdə bəyan etmişik. Növbəti dövrdə Rusiya Türkiyənin həssas vəziyyətini görməli və ona uyğun hərəkət etməli, eyni şəkildə Qərb də Türkiyənin münasibətini diqqətlə dəyərləndirməlidir. Qarşıdakı dövrdə Baltik dənizi Rusiya üçün bağlanacağından, döyüş meydanı Qara dənizə doğru hərəkət edəcək”.
Oğuz
