4 aprel - Beynəlxalq Mina Xəbərdarlığı və Mina Aksiyasına Yardım Günüdür. Dünyanın minadan ən çox əziyyət çəkən 10 ölkəsindən biri olan Azərbaycan mina problemi ilə davamlı mübarizə aparır.
Xatırladaq ki, Birinci Qarabağ müharibəsində 3000 nəfər, İkinci Qarabağ müharibəsində isə son il yarım müddətində 200 nəfər minanın qurbanı olub.
Mina qurbanlarından biri də I Qarabağ müharibə qazisi Vidadi Məmmədzadədir. O, 1992-ci ilin dekabrında torpaqlarımızı işğaldan müdafiə edən zaman keçmiş Ağdərə rayonunun Çıldıran kəndində piyada əleyhinə minaya düşüb.
Qarabağ qazisi həmin il aprel aprelin 6-da könüllü olaraq 7 saylı hərbi hissənin tərkibində fəaliyyət göstərən Tərtər özünümüdafiə batalyonuna qoşulub, oradan Ağdərə polis batalyonuna köçürülüb. Mina faciəsi ilə üzləşənə kimi döyüş əməliyyatlarında iştirak edib.
“1993-94-cü illərdə müalicə və müayinə üçün Silahlı Qüvvələrin Papanindəki Baş Klinik hospitalında yatdım. Hazırda bir ayağım demək olar ki, platindir. Kəllə beyin travması da almışam. 1996-97-ci ildən yeni yaranmaqda olan Azərbaycan minadan zərərçəkənlər Assosiasiyasında (AMZA) qeydiyyata alındım”.
Vidadi bəy buna görə bir neçə il cəmiyyətə inteqrasiya olunmaqda müəyyən çətinliklər çəkdiyini deyir:
“Həm səhhətim, həm də psixoloji durumum əvvəlki həyata qayıtmağa imkan vermirdi. Havada müəyyən dəyişiklik olanda ilk olaraq biz hiss edirik, bədənimdə dəhşətli ağrılar olur”.
Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondu (BAMF) tərəfindən həyata keçirilən “Partlayıcı sursatların təhlükəsinə dair maarifləndirmə” (PSTM) layihəsini icra edən koordinatorlardan biri olan Vidadi Məmmədzadə qeyd edib ki, bu günlə əlaqədar sözügedən layihə çərçivəsinə Şıxarx qəsəbəsində qaçqın və məcburi köçkünlərin, şagird və tələbələrin maarifləndirilməsi ilə əlaqədar tədbir keçirilib.
O, həmçinin vurğulayıb ki, PSTM layihəsi keçmiş təmas xətti boyunca yerləşən 10 rayonda UNİCEF Avropa İttifaqı və ANAMA-nın dəstəyilə həyata keçirilir. BAMF bu rayonların 6-da - Tərtər, Bərdə, Goranboy, Füzuli, Daşkəsən və Göygöldə layihənin icraçısıdır:
“Bu layihə 2021-ci ilin oktyabr ayından başlayıb. Ümumilikdə, BAMF 60 min insana, ümumilikdə isə layihənin hədəfi 100 min vətəndaşa maarifləndirici məlumatların çatdırılması və təlimlərin keçirilməsidir”.
Onun sözlərinə görə, BAMF uzun illərdir cəbhə bölgəsində xüsusilə də Tərtərdə böyük işlər görür və növbəti belə tədbir Bərdədə keçiriləcək:
“Tərtərin keçmiş təmas xətti ilə əhatə olunan 7-8 km-lik ərazisi var. Bu yerin bir qismi Ağdərə qəsəbəsi və 8 kəndi hələ də işğal altındadır. Əgər bu rayonun 50 kilometrə yaxın ərazisi təmas xətti olubsa, orada basdırılmış mina sayını təsəvvür etmək çətin deyil.
Tapqaraqoyunluda insanlar İncəçayın bir qolunu suvarma üçün gətirməkdə əziyyət çəkirdilər. Başda ANAMA olmaqla, bu maarifləndirmədə hərbçilər və dövlətimiz diqqət göstərdi. Artıq insanların böyük bir kəsimi suvarmadan istifadə edə bilirlər. Bu da yaşayışı daha da yaxşılaşdırır. Məktəblərlə mütəmadi görüşlər keçirilir. Sorğu şəklində müsahibələr keçiririk. Dəfələrlə Daşkəsəndə, Goranboyda həm ictimaiyyət arasında, ağsaqqallar arasında görüşlərilərimiz keçirilir”.
PSTM layihəsi koordinatoru qeyd edib ki, bugünkü günlə əlaqədar məktəblərdə tədbir keçirilib və suallara daha yaxşı cavab verənlərə hədiyyələr paylanıb.
“Öz əziyyətimizin bəhrəsini görmüşük, bu bizi çox sevindirir. PSTM layihəsi ilə bağlı müsbət nəticələr var. Bu maarifləndirmə işi olmasa, geniş şəkili əhatə etməsə hər hansı qayıdışdan söhbət gedə bilıməz. Təkcə Tərtər və Ağdam ərazisində 100 minlərlə basdırılmış mina var”.
Vidadi Məmmədzadə həmçinin insanlarımıza çağırış edərək bildirib ki, bölgələrdə, təmas xəttində Füzuli, Tərtər, Naftalanda dövlətin ANAMA-nın xətti ilə müəyyənləşdirilmiş marşrutlardan kənara çıxılmasın, dövlətimizin qadağan etdiyi, müvafiq orqanların əmkdaşlarına məlumat vermədən gedilməsin.
“Bu çox ciddi bir məsələdir. Yaxın dörd ay ərində Goranboydan iki gənc bu çağırışa baxmayaraq minaya düşdü, ayağı amputasiya olundu. Tərtərdə yol idarəsinin işçilərinin ikisi minadan zərər çəkdi, Ağdamda texnika minaya düşdü, texnikanın içindəkilər zərərçəkmiş hesab olunur. Bu bir başlanğıcdır. Düşünsək ki, bu 25-30 il davam edəcək, ərazilərimizdə bir milyona yaxın mina olduğunu nəzərə alsaq görün necə olacaq. İnsanlarımız yaxınları, uşaqları önündə bu çağırışı etsinlər ki, dövlətimizin qadağan olunan ərazilərinə icazə yoxdusa səfərlər edilməsin”.
Məmmədzadə Vidadi Vəli oğlu 1972-ci il avqustun 30-da Tərtər rayonunda anadan olub. Leninqrad Dövlət Universitetinin Hüquq fakultəsini bitirib. Ulu öndər Heydər Əliyevin himayəsi altında təhsil alıb. Ailəlidir, dörd övladı var. 1994-cü ildən ictimai birliklərdə rəhbər vəzifələrdə çalışır. Hal-hazırda Azərbaycan Minadan Zərərçəkənlər Assosiasiyasının Tərtər Regional bölməsinin rəhbəridir.
Gülnar Səlimova
