Yay mövsümünün gəlişi ilə açıq sahələrdə tez-tez ilanlar müşahidə olunur. Bu isə insanları sürünənlərin hücumuna məruz qoyur və ilansancmaların artmasına səbəb olur.
İlansancmaları necə müşahidə olunur?
Qeyd edək ki, bu zaman həmin yerdə şişkinlik, qızartı və ağrı əmələ gəlir. Zəhər qana keçdikdə baş ağrısı, qusma, yüksək hərarət, ishal, ürək döyüntülərinin artması müşahidə olunur. Zəhər ağır olduqda mədə-bağırsaq qan axması və iflic baş verə bilir.
İlan sancdığı yerdə iki dişin olması ilanın zəhərli, bir dişin olması isə zəhərsizliyinin əlamətidir.
Bu barədə Ednews-a AMEA-nın Zoologiya Institutunun elmi işçisi fəlsəfə doktoru Təvəkkül İsgəndərov məlumat verib. O, həmçinin qeyd edib ki, ilanlar soyuqqanlı heyvanlardır.
“İlanlar qış aylarında öz sığınacaqlarına çəkilib və yuxuya gedirlər. Hava şəraiti isti olduqda mart ayının sonları aprel ayının əvvəlləri öz sığınacaqlarından çıxmağa başıayırlar. Yaz ayları onların ən aktiv olduğu vaxtdır. Yemək axtarmaq və cütləşmək üçün öz yuvalarını tərk edirlər. Bu zaman da onlar çox aqressiv olurlar. İlanların Azərbaycanda 28 növü yayılıb. Ən çox aran və dağətəyi rayonlarda ilanlara rast gəlmək mümkündür”.
Mütəxəssis Azərbaycanda ən çox yayılan zəhərli ilan növünün levantin gürzəsi olduğunu bildirib. İlan sancmaları ilə bağlı olan müraciətlərin çoxu daməhz levantin gürzəsindən olur.
“Gürzələrin ölçüləri 1 metr ilə 90 santimetr arasında dəyişir. Yumurtadan çıxan gürzələr belə sancdıqda zəhərlənmə hadisəsi baş verir. Digər ilan növləri isə zərərsizdir. El arasında qızıl ilan adlandırılan qırmızı ilan da həmçinin zəhərli deyil. İlanlar, onlara yaxın getmədikçə, insanlara toxunmurlar. Əgər hər hansısa ilanla rastlaşmısınızsa, ona toxunmamağı və onda aqresiyya yaradacaq hərəkətlər etməməyiniz məsləhətdir”.
Bakı şəhər 1 saylı Kliniki Tibbi Mərkəzin Toksikologiya şöbəsinin müdiri Azər Maqsudov isə bildirib ki, ən çox ilan sancması ilə bağlı müraciət aran və Kür çayı kənarı olan regionlardan olur.
“Bu ilk ilan sancması ilə bağlı müraciət aprel ayında qeydə alınıb. Keçən ilə nisbətən bu il sancma halları artıb. Keçən il zərdablarla bağlı problemlərimiz var idi, hazırda bununla bağlı problemlər həll olunub. Həmçinin rayon xəstəxanaları və kiçik məntəqələrdə zərdabla təmin edilib”.
Bəs, ilansancması zamanı ilk yardım necə olmalıdır?
Həkim - pediatr Rasif Bağırov ilk növbədə ilan sancan yeri sıxmaq, sovurmağın qəti yolverilməz olduğunu bildirib.
“Bu zaman xəstəni üfüqi vəziyyətdə saxlamaq lazımdır. Yaranı su ilə yumaq olar. İlan sancması zamanı yaranı yandırmaq, dərini kəsmək, turniket qoymaq olmaz. Dərhal təcili tibbi yardım çağırılmalıdır. Sancmadan 20 dəqiqə sonra heç bir zəhərlənmə halı müşahidə edilmirsə, demək ki, ilan zəhərli deyil”.
Həkim pediatr xəstə 20 - 30 dəqiqə içərisində xəstəxanaya çatdırıldıqda müdaxilə etmək mümkün olduğunu bildirib.
“Xəstə panik ataq keçirib çox hərəkət etməyə başlayır bu zaman zəhər bütün bədənə yayılır. Bu da xəstənin vəziyyətini daha da pisləşdirir. İlan sancması zamanı digər orqanlarda da fəsadlar görə bilərik. Böyrəklər, mərkəzi sinir sistemi zədələnir. Bu zaman pasient xəstəxanada qalmalı və müalicəsini davam etdirməlidir. Bütün orqanlar müayinədən keçirilməlidir”.
Aliyə İlyas
.jpeg)
