Azərbaycanda illərdi davam edən, dəbdəbəli toy və yas mərasimlərinin ənənələri, iftrat həddə çatması gündəmdə qalmaqdadır.
Sadəlikdən uzaq şənliklər nə zamana kimi davam edəcək? Yas mərasimlərinə xərclənən azuqlərə bu qədər ehtiyac varmı?
Bu barədə Ednews-a danışan sosioloq Əhməd Qəşəmoğlu qeyd edib ki, mərasimlərin indiki şəkildə keçirilməsi cəmiyyətimiz üçün çox mənfi bir göstəricidir. İstər dini baxımdan, istərsə də normal bir məntiqlə israfçılıq, möhtəkirlik, maddiyatçılıq, ucuz dəbdəbə və s. kimi hallar hər zaman tənqid edilir.
“Bu mərasimlərdə isə bu tənqid olunan halların hamısı var. Belə toyların olması, o toya pul salmalı olanların bir çoxunun o vəsaiti əldə etmək üçün məcbur edir ki, həmin fəaliyyətlər cəmiyyətdə rüşvətin, qarşıdurmanın, kriminal halların artmasına səbəb olsun. Digər tərəfdən, belə toylar musiqimizə, TV-lərimizin fəaliyyətinə ağır zərbə vurur. Mənəvi aşınmalara səbəb olur. Nəticədə şadlıq sarayları şəbəkəsinin möhtəkircəsinə varlanmasına imkan yaradır. Yas mərasimləri də onun kimi. Bu hallar o vaxta qədər davam edəcək ki, ciddi maarifləndirmə aparmaqla, bu sahədə ictimai qınağın yaranmasına çalışmaq üçün tədbirlər, texnologiyalar həyata keçirməklə yanaşı, belə hallara qarşı həm adminstrativ, inzibati tədbirlər görülsün”.
Sosioloqun sözlərinə görə, sadalanlara "toy mafiyası" ciddi şəkildə mane olur. Hələliksə, mövcud ictimai qınaq kimlərinsə ayrılıqda sadə toy keçirməsinə imkan vermir.
“Ona görə də həmin ictimai qınağın xarakteri tamamilə dəyişməli, sadə toy edənləri qeybət hədəfinə çevirmək əvəzinə, indiki vəziyyətdə belə mərasim keçirinləri tənqid hədəfinə çevirməlidir. Bu məsələni isə təkcə əhalinin öhdəsinə buraxmaqla heç nə etmək olmaz. Qeyd etdiyim kimi, adminstrativ, inzibati müdaxiləyə də ehtiyac vardır. Yəni, qarşılıqlı hərəkətə”.
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli isə açıqlamasında bildirib ki, zatən ölkədə inflyasiyanın ciddi olduğu bilinir. Əsasən də ərzaq inflyasiyası çox yüksəkdir.
“Rəsmi rəqəmlərə görə inflyasiya 22 faiz civarındadır, lakin toy və yaslarda istifadə olunan əsas ərzaq növlərinin qiyməti təqribən 40 faizə yaxın artıb. Ona görə də həm toylarda, həm də yaslarda təklif olunan menyuların qiymətinin bahalaşması qaçılmaz idi. Yalnız insanların davranış vərdişləri dəyişərsə, bu sahədə qiymətlər ucuzlaşa bilər. Düşünmürəm ki, bütün şadlıq və mərasim evləri sözü bir yerə qoyub qiyməti artırırlar. Çünki bu sahədə müəyyən rəqabət var, yəni ölkədə yüzlərlə belə obyektlər mövcuddur. Ona görə də bu məsələnin obyektiv səbəbləri daha çoxdur”.
Ekspert hesab edir ki, davranış qaydalarının dəyişməsi ilə bu problemi həll etmək olar. Yəni dəbdəbəli toy və yas mərasimlərinə əhalinin münasibəti dəyişməsə, qiymət azalması mümkün olmayacaq.
“İnsanlarımızın toy və yaxud yas vərdişləri dəyişməlidir. Çox xərc böyük ərzaq itkilərinə də səbəb olur, çox təamlar yeyilmir, stollarda qalır. Yəni bir daha qeyd edirəm ki, yalnız insanların davranış vərdişləri dəyişərsə, bu sahədə qiymətlər ucuzlaşa bilər".
Oğuz Ayvaz
