2020-ci ildə Azərbaycanın Ermənistan üzərində qazandığı 44 günlük qələbəsindən sonra İran regionda sahib olduğu siyasi maraqları ön plana çəkməyə başladı.
Bununla bağlı Azərbaycana qarşı təxribat xarakterli addımlar atmağa başlayır.
İranın “qara” addımları...
İran Zəngəzur – Dərələyəz ərazisinin tam yaxınlığında yerləşən Qafan regionunda konsulluq açdı, Zəngəzur dəhlizinin yaradılmasına bir mənalı şəkildə qarşı çıxaraq süni maneələr yaratmağa başladı. Uzun müddət “qırmızı xəttlər”indən danışan və sadəcə siyasi hədələrlə yetinən molla rejimi son həftələrdə Azərbaycana qarşı təhdidlərini daha da radikallaşdıraraq hərbi tendensiya halına gətirib. Xüsusilə də, İran İnqilab Keşikçiləri Korpusuna (SEPAH) məxsus və yaxın media kanallarının aktivliyi müşahidə olunur. Belə ki, ötən həftə Şahed PUA-larının Arazı keçməsi əks olunan videoçarx yayımlayıb. Qeyd olunan paylaşımda Azərbaycan bayrağını yandırıb keçən Şahed dronu öz əksini tapıb. Paylaşımın açıqlama qismində isə Azərbaycanın Zəngəzurda irəliləməsinə SEPAH tərəfindən cavab veriləcəyi qeyd olunub.
Bəs, bu hərbi təhdidlər bizim regiondakı suverenleyimizə necə təsir göstərə bilər?
Məsələylə bağlı ABŞ-ın Azərbaycandakı keçmiş səfiri, siyasi analitik Metyu Brayza Ednews-a danışıb. O, proseslərlə bağlı İranın “hədələyici” duruşunun bir neçə səbəbdən dolayı olaraq baş verdiyini qeyd edib.
İlk səbəb olaraq keçmiş səfir “Azərbaycanın II Qarabağ müharibəsində qələbə qazanması və Araz sahili boyunca irəliləyişlər qət etməsi və İranın daxilində yaşayan etnik azərbaycanlıların bu ərəfədə Azərbaycan ordusuna mənəvi olaraq dəstək göstərməsini qeyd edib.
“Belə bir şəraitdə İran özünə bir növ motivasiya yaradaraq Azərbaycan Respublikasını daxilindəki Azərbaycan türklərinə ayrı bir motivasiya və ya alternativ modul olaraq görməsinin qarşısını almaq üçün rəsmi Bakını bu siyasi həmlələrdən əl çəkməsini bildirir. İran dəfələrlə hərbi təlimlər keçirərək, orada yaşayan azərbaycanlılara Azərbaycan hökümətinin Tehrana potensial bir təhdid olaraq göstərib”.
Keçmiş diplomat üçüncü bir səbəb kimi Azərbaycanın Zəngəzur dəhlizini yaratmaq istəklərini göstərib. Belə bir şey baş verəcəyi təqdirdə İranın Ermənistan və Dağlıq Qarabağ regionuna fərqli-fərqli məhsulların ixracı üçün istifadə etdiyi qaçaqmalçılıq yollarının məhdudlaşdırlması ilə nəticələnəcək.
“Əlbəttə ki, İran yük avtomobilləri bu yoldan təkrar istifadə edə biləcək, lakin Azərbaycana gömrük rüsumu ödəmək məcburiyyətində qalacaqlar və bu da rəsmi Tehran hökümətini qəzəbləndirəcək bir addım olacaq. İranın belə təhdidləri etməkdə məqsədi sadəcə Azərbaycan hökümətinin başını qarışdırmaqda və qeyri-stabillik yaratmaq başqa bir şey deyil. Çünki Qafqaz regionunda İrandan başqa mövcud olan 2 geosiyasi gücdən birinin – Rusiyanın Ukrayna müharibəsindən sonra regionda yaranan zəifliyi və Türkiyənin Azərbaycan tərəfinə tam dəstək göstərməsi İrana təhdid yaradır. Məhz bu səbəbdən də molla rejimi məhz buna görə Ermənistan tərəfi ilə sıx əlaqədədir”.
Keçmiş səfir İranın sırf bu səbəblərdən dolayı olaraq təhdidlərini üst səviyyəyə çıxarmasını qeyd etsə də, Tehran hökümətinin hal-hazırda Azərbaycan ilə hərbi bir münaqişəyə girə biləcək potensialının olmadığını qeyd edib.
“Çünki molla rejimi özü də çox yaxşı bilir ki, bu hadisə baş verərsə, bu İrana baha başa gələcək”.
Əkbər Şəbəndəyev
