"Yanacaq yağı qaçaqmalçılığı" İrana və dəstəkçilərinə ildə 1 milyard dollar qazandırır - "Reuters"

Dünya 12:41 03.12.2024

Bu əməliyyat İraq hökumətinin asfalt zavodlarına subsidiya edilmiş qiymətlərlə yanacaq yağı ayırması siyasətindən istifadə edir. Şəbəkə İraq, İran və Körfəz ölkələrində fəaliyyət göstərən şirkətlər, qruplar və fərdlərdən ibarətdir. Bu məlumat beş mənbə və üç Qərb kəşfiyyat hesabatı əsasında təsdiqlənib.

Plana əsasən, ayda 500,000-750,000 ton ağır yanacaq yağı, o cümlədən yüksək kükürdlü yanacaq yağı (HSFO) - bu, təxminən 3,4-5 milyon barrelə bərabərdir - asfalt zavodlarından yayındırılaraq əsasən Asiya bazarlarına ixrac edilir. İki mənbə bu barədə əlavə məlumat verib.

"Yanacaq yağının qaçaqmalçılığı" şəbəkəsinin bu miqyası və İraq daxilində müxtəlif qurumların iştirakı barədə əvvəllər məlumat verilməmişdi. İran və İraq rəsmiləri isə bu iddialarla bağlı şərh verməkdən imtina ediblər.

İran hansı sxemlərdən istifadə edir?

İran qonşusu və müttəfiqi İraqı "iqtisadi ağciyər" kimi görür və burada güclü şiə milisləri və siyasi partiyalar vasitəsilə hərbi, siyasi və iqtisadi təsirə malikdir. İran eyni zamanda İraq vasitəsilə nağd valyuta əldə edir və ABŞ sanksiyalarını bank sistemi vasitəsilə yan keçməklə aradan qaldırır.

İraq uzun illərdir Vaşinqton və Tehran arasında balans saxlamağa çalışır. Lakin İraqın İran üçün ABŞ sanksiyalarından yan keçmək naminə cəhdləri yeni seçilən ABŞ prezidenti Donald Tramp administrasiyasının diqqət mərkəzindədir.

Yanacaq yağının İraqdan çıxarılması üçün iki əsas yol var: biri İran mənşəli yanacaqla qarışdırılaraq İraq məhsulu kimi təqdim edilməsi, digəri isə subsidiya edilmiş yanacaq yağının saxta sənədlərlə ixrac edilməsi.
 Birinci yol birbaşa İrana fayda gətirir. İran yanacağı sanksiyalar səbəbindən daha ucuz qiymətlə satılsa da, İraq məhsulu kimi təqdim edildikdə daha yüksək qiymətə satılır. İkinci yol isə İraqda qaçaqmalçılığı idarə edən və İran tərəfindən dəstəklənən milislərə fayda gətirir.

ABŞ-ın diqqət mərkəzində

 ABŞ rəsmiləri artıq bu qaçaqmalçılığın İrana və ABŞ sanksiyaları altındakı şəxslərə bağlılığını müşahidə edir. Mövzu sentyabr ayında İraqın baş naziri Sudani ilə ABŞ rəsmiləri arasında müzakirə edilib.

ABŞ Dövlət Departamentinin rəsmisi mövzunu konkret olaraq təsdiqləməsə də, İraq rəsmiləri ilə qeyri-qanuni ticarətin zərəri və neftin şəffaf şəkildə bazara çıxarılmasının vacibliyini vurğuladıqlarını bildirib.

ABŞ Maliyyə Nazirliyi isə "yanacaq yağının qaçaqmalçılığı" ilə bağlı şərh verməyib. ABŞ-ın İrana qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalar əsasən onun nüvə proqramı və Yaxın Şərqdə terrorçu qruplara dəstəyi ilə bağlıdır.

Əməliyyatın strukturu

"Yanacaq yağının qaçaqmalçılığı" Sudani hökumətindən əvvəl də mövcud olub. Lakin 2022-ci ilin oktyabrında onun vəzifəyə gəlişindən sonra daha da mürəkkəbləşib və sistemli hal alıb.

İraqın "yanacaq yağı" ixracatı 2021-ci ildəki səviyyə ilə müqayisədə bu il rekord həddə - 18 milyon tonun üzərinə çatıb. Bəzi asfalt zavodları yanacaq ehtiyaclarını şişirdərək və ya tamamilə mövcud olmayan, amma  subsidiya edilmiş yanacaq yağını ixrac üçün yönəldir.

Bu əməliyyatda əsas rolu İraqın Dövlət Mədənçilik Sənayesi Şirkətinə məxsus asfalt zavodları oynayır. Şirkət Sudani hökuməti dövründə İran tərəfindən dəstəklənən Asaib Əhl əl-Haq (Asa'ib Ahl al-Haq - AAH) qrupu tərəfindən idarə olunur. AAH eyni zamanda hökumətin bu əməliyyatları həyata keçirməsinə kömək edən əsas aktyordur.

"Yanacaq yağı" şəbəkəsi İraqın cənubunda yerləşən Bəsrədə mərkəzləşib və buradan Asiya bazarlarına göndərilir.

Hökumətin addımları

Sudani hökuməti subsidiya edilmiş "yanacaq yağı"nın qiymətini artırmaq və asfalt zavodlarının ehtiyaclarını yenidən nəzərdən keçirmək qərarına gəlsə də, bu addımlar qaçaqmalçılıq əməliyyatlarını tam dayandıra bilməyib.

Yanacaq qiymətləri yenidən subsidiyalaşdırılmış səviyyəyə yaxınlaşdırılır. Hazırda qiymətlər 228-268 dollar arasında dəyişir ki, bu da beynəlxalq bazar qiymətlərindən aşağıdır.

Prezident İlham Əliyevə  “Qarabağın fatehi” dedilər

Xəbər xətti

İranda "Mossad"ın dron anbarı aşkar edildi
17:13 23.06.2025
Zelenski Böyük Britaniyaya getdi
17:09 23.06.2025
“Rusiyanın mübarizəsi öz gələcəyi uğrundadır”
17:00 23.06.2025
Fars körfəzində nəhəng tıxac yaranıb
16:56 23.06.2025
Hörmüz boğazının bağlanması ehtimalı səbəbindən üç gəmi istiqamətini dəyişib
16:54 23.06.2025
"Bakının möhtəşəm memarlığı var"
16:51 23.06.2025
Dövlət Xidməti məlumat sızması ilə bağlı xəbərdarlıq edib
15:54 23.06.2025
Suriyadakı ABŞ hərbi bazası hücuma məruz qalıb
14:30 23.06.2025
Aİ İranın cavab tədbirlərini genişləndirə biləcəyindən narahatdır
13:32 23.06.2025
Rusiyada Ermənistana brilyant daşıyan ermənilər tutuldu
13:28 23.06.2025
"ABŞ İrana endirilən zərbə ilə bağlı NATO müttəfiqləri ilə məsləhətləşməyib"
12:54 23.06.2025
"ABŞ-nin aqressiyası münaqişənin bütün Yaxın Şərqə yayılmasına zəmin yaradır"
12:49 23.06.2025
İlham Əliyev Mərkəzi Aran Regional SCADA İdarəetmə Mərkəzinin açılışında iştirak edib
12:10 23.06.2025
İsrail İranın 6 aerodromunu və 15 təyyarəsini məhv etdi
12:03 23.06.2025
Nyu-York İranla döyüşmək istəmir
11:23 23.06.2025
Ayı insanlara hücum etdi
11:20 23.06.2025
"Geri dönəcəm"
11:16 23.06.2025
“Regionlararası platformalar yaradılmalıdır"
11:13 23.06.2025
Rusiyanın Ukraynaya hücumu nəticəsində iki nəfər həlak olub
11:10 23.06.2025
QMİ Məhərrəm ayının başlaması ilə bağlı fətva verdi
10:56 23.06.2025
ABŞ kəşfiyyatı İraq və Suriyadakı hərbi bazalarına hücumlara hazırlıqdan xəbər tutub
02:48 23.06.2025
BMT: AEBA İranın zərbə endirilən nüvə obyektlərinə girməlidir
01:55 23.06.2025
Çin BMT Təhlükəsizlik Şurasından qətnamə qəbul etməsini gözləyir
01:52 23.06.2025
FİSO olimpiadası saxtadır?
01:47 23.06.2025
"ABŞ nüvə təhlükəsini aradan qaldırmaq üçün addımlar atıb"
01:31 23.06.2025
"İran nüvə silahı yaradacaq"
01:29 23.06.2025
İsrail Təbrizi və Tehranı yenə bombaladı YENİLƏNİB
01:25 23.06.2025
Azlıqda qalan "Real Madrid" inamlı qələbə qazandı
01:16 23.06.2025
Əlcəzairdə futbol matçında tribuna aşdı
23:54 22.06.2025
İƏT-in Nazirlər Şurası Qərbi Azərbaycan İcması ilə bağlı qətnamə qəbul etdi
23:48 22.06.2025
"İran-İsrail müharibəsinin nəticələri Avropaya çatacaq"
23:45 22.06.2025
İran “Nüvə silahının yayılmaması haqqında” müqavilədən çıxa bilər
23:43 22.06.2025
Suriyada terror aktı baş verib
23:39 22.06.2025
"Yaxın Şərqdə münaqişənin artması Çinin maraqlarını təhdid edir"
23:37 22.06.2025
İranın Xarici İşlər Naziri Moskvadadır
23:11 22.06.2025
Qubada ağır qəza baş verib
21:51 22.06.2025
Azərbaycan XİN ABŞ-nin İranın nüvə obyektlərinə hücumları ilə bağlı bəyanat yayıb
18:57 22.06.2025
"İran nüvə proqramını inkişaf etdirəcək"
18:04 22.06.2025
İran parlamenti Hörmüz boğazının bağlanması ilə bağlı qərar qəbul edib
16:46 22.06.2025
Rasim Dərgahzadə vəfat etdi
14:01 22.06.2025
Hamısı