ABŞ və Rusiya rəsmiləri Səudiyyə Ərəbistanının paytaxtı Ər-Riyadda mühüm danışıqlar aparıblar. Ağ Ev görüşün təfərrüatlarını açıqlayaraq, əsas mövzuların Qara dənizdə təhlükəsiz gəmiçiliyin təmin edilməsi və Rusiyanın qlobal kənd təsərrüfatı bazarına çıxışının bərpa edilməsi olduğunu bildirib. Söhbətlər 12 saatdan çox davam edib və hər iki tərəf üçün strateji əhəmiyyət kəsb edən məsələlər müzakirə olunub.
Görüşün əsas nəticələri
Ağ Evin verdiyi açıqlamaya görə, danışıqlar “texniki səviyyədə ikitərəfli müzakirələr” formatında olub və Qara dənizdəki vəziyyətə, həmçinin ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Tramp tərəfindən təklif edilən Rusiya və Ukraynanın enerji obyektlərinə hücumların dayandırılması barədə razılaşmaya fokuslanıb.
ABŞ və Rusiya tərəfləri razılığa gəliblər ki, Qara dənizdə təhlükəsiz gəmiçiliyi təmin etsinlər, güc tətbiqini istisna etsinlər və ticarət gəmilərinin hərbi məqsədlər üçün istifadəsinin qarşısını alsınlar.
Bundan əlavə, Vaşinqton Moskvanın kənd təsərrüfatı məhsulları və gübrə ixracına yenidən çıxışını təmin etmək üçün dəniz sığortası xərclərini azaltmağa, limanlara və ödəniş sistemlərinə çıxışı genişləndirməyə kömək edəcəyini bildirib. Hər iki tərəf Ukraynadakı münaqişəyə son qoymaq üçün “dayanıqlı və uzunmüddətli sülhün əldə edilməsinə” sadiq olduqlarını vurğulayıb.
Taxıl sazişinin bərpası gündəmdədir?
Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov həmin gün danışıqların Qara dəniz Taxıl Təşəbbüsünün mümkün bərpasını araşdırdığını təsdiqləyib. Bu təşəbbüs 2022-ci ilin iyul ayında BMT və Türkiyənin vasitəçiliyi ilə bağlanmış və Ukraynanın taxıl ixracını təhlükəsiz şəkildə davam etdirməsinə imkan vermişdi. Əvəzində isə Rusiyanın kənd təsərrüfatı məhsullarının ticarətinə qoyulan məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması nəzərdə tutulurdu.
Moskva 2023-cü ildə bu sazişin müddətini uzatmaqdan imtina edərək, Qərbin öhdəliklərini yerinə yetirmədiyini bəyan etmişdi. Lavrov bildirib ki, Rusiyaya yalnız ABŞ tərəfindən verilən konkret təminatlar lazımdır. O, Ukraynanın tez-tez vədlərinə əməl etmədiyini və Rusiyanın artıq boş sözlərə inanmadığını qeyd edib.
“Biz ən dəqiq, ən konkret, yoxlanıla bilən və işlək təminatlar və mexanizmlər istəyirik”, – deyə Lavrov vurğulayıb. “Biz istəyirik ki, taxıl və gübrə bazarı sabit və proqnozlaşdırılan olsun, heç kim bizi bu bazardan çıxarmağa çalışmasın”.
Gələcək perspektivlər
Ər-Riyaddakı danışıqlar Vaşinqton və Moskvanın açıq dialoq aparmağa hazır olduğunu göstərdi. Bununla belə, tərəflər arasında hələ də dərin fikir ayrılıqları var. Rusiya kənd təsərrüfatı bazarında hüquqlarının qorunmasını istəyir, ABŞ isə Qara dənizdə hərbi gərginliyi azaltmağa çalışır.
Bu görüş iki ölkə arasında daha geniş razılaşmalar üçün ilkin addım ola bilər. Lakin əsas sual budur: Qərb Rusiyanın tələblərinə cavab verəcəkmi? Müzakirələrin nəticələri dünya ticarətinə və regional təhlükəsizliyə necə təsir edəcək? Bunu zaman göstərəcək.
Fatimə Şükürova // EDnews
