Paşinyanın 50 günü Rusiyadan baxış - ÖZƏL

Analitika 12:17 27.06.2018
Oleq Kuznetsov,
 
Rusiyalı politoloq və tarixçi,
 
özəl olaraq Eurasia Diary üçün 

Bu gün Nikol Paşinyanın Ermənistanın baş naziri vəzifəsinə keçməsindən 50 gün ötür. Qərb jurnalistikasından bizim dünyaya bu müddətdə bir şəxsin hakimiyyətdə olmasının ilk nəticələrinə dair fikir yürütmək kimi ənənə daxil olub. Rusiya, ABŞ, Çin, Hindistan, Brazilya, Almaniya kimi böyük dövlətlərdə adətən bu 100 gün olaraq götürülür, ancaq Ermənistan kimi az əhalisi olan dövlət üçün 50 gün orada baş verənləri anlamağa kifayət edir. Lakin bu müddət keçən dövr ərzində hansı potensial inkişaf tendensiyalarının yarandığı və yeni hakimiyyətin fəaliyyət prioritetləri olaraq öz qarşısına hansı məqsədləri qoyduğunu demək üçün kifayətdir.  

Ermənistanda bəzilərinin inqilab, digərlərinin isə dövlət çevrilişi adlandırdığı hakimiyyət və siyasi rejimin dəyişməsi nəticəsində mühüm bir zaman kəsiyində ölkə dünya mediasının diqqət mərkəzində oldu. Lakin son iki həftədə vəziyyət xeyli dəyişib.

Son vaxtlar sanki Kremlin bir işarəsilə Rusiya telekanallarında erməni yönümlü təbliğatçıların, erməni adında olan insanların sayı bir neçə dəfə azalmışdır. Təbii ki, bu, Ermənistanın siyasi rəhbərliyinin dəyişməsindən sonra Rusiyanın öz müttəfiqinə münasibətinin dəyişdiyini göstərir.

Bu vəziyyətin iki izahı var. Bir tərəfdən Rusiya, əhali arasında heç də polulyar olmayan pensiya islahatlarının keçirildiyi şəraitdə Ermənistana münasibətdə öz xarici siyasətinin uğursuzluğunu göstərməklə onsuz da qəzəbli olan rusları qıcıqlandırmaq istəmir, digər tərəfdən Ermənistan və onun ətrafında baş verən hadisələr barədə məlumatların mətbuatda işıqlandırılmasından imtina Kreml tərəfindən rəsmi İrəvana həssas olmayan xarici və daxili siyasətini yürütməyi durdurmasına işarə ola bilər. Buna misal olaraq, Azərbaycan ordusunun Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şərur rayonunda mövqeləri köçürməsinə Rusiya hakimiyyət orqanlarının nəzarətində olan mətbuatda heç bir rekasiya verilməməsi  söylənilə bilər:  bu üç ay bundan öncə baş versəydi bu nəşrlər Azərbaycanın ünvanına sərt çıxışlar edərdilər. Rusiya XİN geniş bəyanatla çıxış edərdi, amma indi tam sakitlikdir.

Bu Moskvanın İrəvandan narazılığını göstərən yeganə hal deyil. May ayında Rusiya Federal Baytarlıq və Fitosanitar Nəzarət Xidməti Ermənistandan Rusiyaya Gömrük İttifaqı çərçivəsində gətirilən kənd təsərrüfatı mallarına məhdudiyyət tətbiq etmişdi. Lakin İrəvanda buna fikir vermədilər. Bundan sonra Rusiya prezidenti Putin və Ermənistan baş naziri Paşinyan iki dəfə görüşüblər və bu görüşlər Rusiya-Ermənistan münasibətlərini aydınlaşmaq əvəzinə əksinə, daha da bulanıq edib. Daha sonra isə Moskva İrəvana ikinci dəfə xəbərdarlıq etdi – bu ölkəyə ixrac olunan təbii qazın qiymətini qaldırdı. Bir müddət əvvəl isə Kreml Ermənistandan olan və eləcə də onun barəsində məlumatların yayılmasına “veto” qoyub.

Qeyd etmək lazımdır ki, Vladimir Putin çoxillik dövlət xidməti fəaliyyətində təcrübəyə malik, dünya səviyyəli lider kimi bu uzun illlər ərzində açıq-aşkar kobudluq, təxribatlar, gizlədilməyən ikiüzlülüklə qarşılaşdığı üçün dövlət başçıları sırasında həmkarlarının subyektiv cəhətləri kimi belə “xırdalıqlar”a artıq fikir vermir. Onun beynəlxalq münasibətlərə dair mövqeyi yalnız iki ölkə arasında illərlə davam edən qarşılıqlı əlaqələr mexanizminin düşünülmüş şəkildə qırıldığı zaman yenidən format olunur. Burada məsələ Paşinyanın qərbyönümlü olması və ya “xarakterin fərdiliyi” deyil. Putin məsələn, İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu kimi kobud siyasətçilərlə ümumi dil tapa bilib. Netanyahunun Putinlə ünsiyyəti birinciyə Suriyaya zərbə endirməsinə mane olmur və Paşinyan Putinlə buna bənzər ünsiyyət qurmaq istəsə də bu onda alınmır.

Paşinyan – siyasətçi deyil, o qurmağı yox, yalnız dağıtmağı bacaran, sosial narazılıq dalğası ilə hakimiyyətə gəlmiş populistdir. Misalçün, onun erməni parlamentində ilk təşəbbüsü  – yol hərəkəti qaydalarını ləğv etmədən onların pozulmasına görə administrativ cərimələrin ləğv olunmasıdır. Təkcə bu fakt sübut edir ki, hərfi desək, küçədən hakimiyyətə gəlmiş Pşinyanın qanunvericilik prosesi və dövlət idarəçiliyinin işləmə mexanizmi barədə heç bir təsəvvürü olmadığı qənaətinə gəlinsin və buna görə o bacarıqsız sayılır.

Həmçinin, Paşinyanın Nazirlər Kabinetinin üzvləri də peşəkar keyfiyyətləri baxımından hətta Ermənistan kimi kiçik bir dövlətin idarə olunmasının öhdəsindən nə dərəcədə gələ biləcəklər böyük sual altındadır. Onların əksəriyyəti yaxın keçmişdə Transperency International kimi başlanğıcda dövlət mexanizmlərinin dağıdılmasına yönəlmiş fəaliyyət göstərən amerikan və ya transmilli Amerika yönümlü kommersiya olmayan təşkilatların fəallarıdır. Ermənistanın bundan öncəki siyasi rejimləri – Dağlıq Qarabağın erməni separatçılarının qanunsuz silahlı qruplaşmasının səhra komandirlərindən ibarət xunta - Robert Köçəryan və Serj Sarkisyan Ermənistan prezidenti seçilərkən işğal olunmuş Azərbaycan əraziləri üzərində idarəçilik bacarığı təcrübələri vardı, büdcə, fiskal və s. “dövlətçiliyin digər texniki prosesləri” barədə təsəvvürləri vardı. Paşinyan və onun komandası isə terra ibcogmiyo sahəsi, “naməlum torpaqdır”.

Paşinyanın hakimiyyətə gəlməsilə Ermənistan Rusiya və Azərbaycanın 1991-ci ildə SSRİ dağılandan sonra öz milli dövlətçiliklərini qurmalı olduqları zamankı situasiyaya düşüb. Ermənistanda 1991-ci ildə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin başlanğıcı şəraitində hakimiyyətin davamlılığının qoruyub saxlaması, onun 1988-1994-cü illərdə Qarabağ uğrunda müharibədə hərbi qalibiyyətini müəyyənləşdirdi. İndi isə Ermənistanda Sovet İttifaqından miras qalmış onilliklər boyu Dağlıq Qarabağ münaqişəsilə qorunub saxlanmış dövlət mexanizmi dağıılmağa başlayır. Onu hələ elitanın dəyişməsi, əmlakın yenidən bölüşdürülməsi və bununla bağlı yaranacaq sosial-iqtisadi şoklar gözləyir, lakin nəzərə alaq ki, kasıb ölkə və yoxsul əhali üçün bütün bu faciələr ağrısız keçə bilər, çünki bundan daha pisi olmayacaq.

Ermənistandakı vəziyyətin inkişafına baxsaq, onu “gürcü-ukrayna” ssenarisinin gözləyir. Bu siyasət Rusiyanın əsas geosiyasi rəqibi – Amerika Birləşmiş Ştatlarının strateji maraqlarına uyğun gəlir. Bu strategiyanın əsas məqsədi rus-erməni siyasi və iqtisadi əlaqələrinin tam pozulması və Cənubi Qafqazı Rusiya təsirindən azad coğrafi məkana çevirməkdir.

Görünür, bu prizmadan – ABŞ geostrateji maraqları prizmasından Paşinyanın Ermənistanda idarəçiliyi dövründə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli perspektivlərinə də baxmalı olacaq. Birləşmiş Ştatlar bu konfliktin maksimal şəkildə uzadılmasına maraqlıdır. Beləcə, o Ermənistanı özünün əsas rəqibi Rusiya, inadkar müttıqfiqi Türkiyə, əsas düşməni İrana qarşı təzyiq vasitəsi kimi istifadə edə bilər. İki həftə öncə Paşinyan qondarma Artsax qurumunun danışıqlarda üçüncü tərəf kimi iştirak etməsi təşəbbüsü ilə çıxış etdi. Belə bir fikir var ki, Paşinyan bununla məsuliyyəti ATƏT-in Minsk qrupunun üzərinə atmaq istəyir, reallıqda isə beynəlxalq təhlükəsizliyin bu probleminin sülh yolu ilə həlli üçün heç bir şans verməyərək həll prosesini dalana dirəyib.

Bu hadisə Azərbaycan tarixində bir ilk oldu - Sahib Məmmədov və Əbülfəz Mehdiyev ilə MÜZAKİRƏ - VİDEO

Xəbər xətti

Lavrov Zelenskinin sülh planını rədd edir və bu planı dəstəkləyənlərin “ciddi olmadığını” deyir.
Lavrov Zelenskinin sülh planını rədd edir və bu planı dəstəkləyənlərin “ciddi olmadığını” deyir.
15:39 29.03.2024
Hulusi Akar: “Ermənistan uzadılan sülh əlini tutmalıdır”
Hulusi Akar: “Ermənistan uzadılan sülh əlini tutmalıdır”
15:30 29.03.2024
Azərbaycanlı qız Harvard Universitetinə qəbul olundu
15:20 29.03.2024
Aİ-nin Cənubi Qafqaz missiyası... - Erməni politoloqun ŞƏRHİNDƏ - ÖZƏL
15:10 29.03.2024
8 Noyabr prospektində əsaslı təmir işləri aparılır
15:00 29.03.2024
Məşhur rejissor cəngavər statusu alacaq
Məşhur rejissor cəngavər statusu alacaq
15:00 29.03.2024
Azərbaycanda problemli kreditlərin məbləği AZALIB
14:48 29.03.2024
Azərbaycanda bu şəxslərin MAAŞI ARTIRILIR - MƏBLƏĞLƏR
14:42 29.03.2024
Tacikistanda “Crocus”dakı terror aktı ilə bağlı saxlanılanlar  var
Tacikistanda “Crocus”dakı terror aktı ilə bağlı saxlanılanlar var
14:35 29.03.2024
Rusiya hücumları elektrik stansiyalarına ziyan vurdu
Rusiya hücumları elektrik stansiyalarına ziyan vurdu
14:33 29.03.2024
Siyavuş Novruzov: Yalnız 3 jurnalist güzəştli ipoteka krediti alıb
Siyavuş Novruzov: Yalnız 3 jurnalist güzəştli ipoteka krediti alıb
14:30 29.03.2024
Müharibə veteranları üçün yeni güzəşt MÜƏYYƏNLƏŞİR
14:25 29.03.2024
Milli Məclisin növbəti iclasının tarixi məlum olub
14:15 29.03.2024
Bu halda ipotekaya xitam VERİLƏCƏK
Bu halda ipotekaya xitam VERİLƏCƏK
14:05 29.03.2024
Azərbaycanda kişilərin 5 il erkən pensiya hüququ tanınacaq
14:00 29.03.2024
Füzulidə daha 35 ailəyə mənzillərinin açarları təqdim olundu
13:55 29.03.2024
Nazim Bəydəmirlinin həbs müddəti uzadılıb
13:50 29.03.2024
Filippində İsa Məsihin çarmıxa çəkilməsi canlandırılıb
Filippində İsa Məsihin çarmıxa çəkilməsi canlandırılıb
13:45 29.03.2024
Umud Mirzəyev: “Aİ-nin Cənubi Qafqaza səfəri regionu öz təsir dairəsində saxlamaqdır”
13:36 29.03.2024
Narkotik istehlak etməsi müəyyənləşdirilən şəxslər vergi orqanlarında xidmətə qəbul olunmayacaq
13:25 29.03.2024
Xüsusi rütbə vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinə ömürlük veriləcək
13:20 29.03.2024
Fransada inflyasiya kəskin artıb
Fransada inflyasiya kəskin artıb
13:15 29.03.2024
Bakıda yeni elektrik avtobusu istifadəyə verildi
13:05 29.03.2024
OPEC-dən həyacan təbili: Enerji qiymətləri kəskin bahalaşa bilər
OPEC-dən həyacan təbili: Enerji qiymətləri kəskin bahalaşa bilər
13:00 29.03.2024
Ötən il Azərbaycana xaricdən 1,7 mlrd. dollar pul baratı daxil olub
12:49 29.03.2024
Bu hadisə Azərbaycan tarixində bir ilk oldu - Sahib Məmmədov və Əbülfəz Mehdiyev ilə MÜZAKİRƏ - VİDEO
12:45 29.03.2024
Oğurluqda ittiham olundu, özünü güllə ilə vurdu - Maraqlı faktlar
12:30 29.03.2024
Cənubi Koreyada uşaq sahibi olan cütlüklərə 75 min dollar ödəniləcək
Cənubi Koreyada uşaq sahibi olan cütlüklərə 75 min dollar ödəniləcək
12:20 29.03.2024
“Crocus”da xəsarət alanların sayı 382 nəfərə ÇATDI
12:18 29.03.2024
AzTV Arayikin müsahibəsini niyə yayımlamadı? – RƏSMİ AÇIQLAMA
AzTV Arayikin müsahibəsini niyə yayımlamadı? – RƏSMİ AÇIQLAMA
12:15 29.03.2024
İndi dünya daha yavaş dönür
12:10 29.03.2024
“Pulu olmayan bələdiyyə necə fəaliyyət göstərsin?!” – Fazil Mustafa
12:05 29.03.2024
Aİ-nın Cənubi Qafqazda səfəri sülh prosesinə necə təsir edəcək? – Amerikalı Ekspert Açıqlayır – ÖZƏL
12:00 29.03.2024
Netanyahu Mossad rəhbərinin sülh təklifini RƏDD EDİB
11:55 29.03.2024
Şuşa şəhərində yeni məscidin təməli qoyulub
11:52 29.03.2024
Rusiya “Yars” raketi ilə təlimlərə çıxıb
Rusiya “Yars” raketi ilə təlimlərə çıxıb
11:50 29.03.2024
Lavrov Aİ-nın müşahidə missiyasını qınayıb
Lavrov Aİ-nın müşahidə missiyasını qınayıb
11:45 29.03.2024
Sosial xarakterli fövqəladə mühit rejimində qaydalarına riayət edilməməsinə görə cərimələr müəyyənləşir
11:42 29.03.2024
Hakim vəzifəsinə namizədlər üçün 30 yaş tələbi ləğv edilir
Hakim vəzifəsinə namizədlər üçün 30 yaş tələbi ləğv edilir
11:40 29.03.2024
Sanksiyalar Rusiyaya mane olur, ödənişləri almaq üçün mübarizə aparır
Sanksiyalar Rusiyaya mane olur, ödənişləri almaq üçün mübarizə aparır
11:38 29.03.2024
Hamısı