Macarıstan 2004-cü ildən Avropa İttifaqının üzvüdür. Lakin son dövürlərdə Macarıstanla Avropa İttifaqına üzv digər dövlətlər arasında münasibətlər olduqca gərgindir. Sözügedən gərginlik “Ərəb baharı”ndan sonra Avropanın üzləşdiyi qaçqın axını zamanı daha da kəskinləşib. Belə ki, türkpərəstliyi ilə seçilən macar Baş Nazir Viktor Orban “biz sərhədlərimizi qoruyacayıq və bir xalq olaraq kimlərlə istəsək onlarla birgə yaşayacayıq” – deyərək ərəb qaçqınlarını ölkəsinə buraxmaqdan imtina edib. Macarıstanın qaçqın axınlarına qarşı bu sərt mövqeyini İtaliya və Polşa kimi dövlətlər dəstəkləsə də, başda Almaniya və Fransa olmaqla ittifaqın əksrər dövlətləri sərt tənqid edib.
Lakin Orbanın rəhbərlik etdiyi macar hökumətinə qarşı təzyiqlərin yeganə səbəbi qaçqın problemi deyil.
Qeyd etmək lazımdır ki, Macarıstan Türk Konseyində müşahidəçi statusla təmsil olunan yeganə ittifaq üzvüdür. Artıq neçə ildir ki, Macarıstanda Macar-Turan Fondunun təşkilatçılığı ilə Macar-Turan Qurultayları keçirilir. Həmçinin macar Baş Nazir Orban dəfələrlə Türkiyə və digər türkdilli dövlətlərin mövqeyini Avropa Şurası iclaslarında müdafiə edib. Macarıstan bütün bunlarla birlikdə türkdilli dövlətlərlə sıx iqtisadi və siyasi münasibətlər qurur.
Avropa İttifaqı üzvlərində Orban hökumətinə qarşı qıcıq yaradan arqumentlərdən biri də Orbanın Türk Şurasındakı çıxışlarının birində “Biz qıpçaq Türküyük və Atillanın nəvələriyik” - deməsi olub. Avropa İttifaqına üzv olan bir dövlətin baş naziri Avropanı diz çökdürən türk hökumdarı Atillanın soyundan gəldiklərini bəyan edir və təbii ki, bu avropalı liderləri narahat edir.
Nəticədə bu gün Avropa Şurasında Avropa İttifaqı nazirləri Macarıstana qarşı sanksiyalar tətbiq etmək və 7-ci maddəni işə salmaq müzakirə edirlər. 7-ci maddənin işə salınması Macarıstanın Avropa Şurasında səs vermək haqqının məhdudlaşdırılması mənasına gəlir.
Qeyd edək ki, Avropa İttifaqı Macarıstan hökumətini mətbuatı susdurmaq, vətəndaş cəmiyyəti insitutlarına, quruluşlarına və məhkəmə sisteminə qarşı təzyiqlər etməkdə ittiham edir.
Lakin Avropa İttifaqının (Aİ) 7-ci maddəni işə salması çox da inandırıcı görünmür. Çünki Aİ-də belə kritik qərarlar konsensus yolu ilə qəbul edilir. Polşa isə artıq indidən bu qərarı “veto” edəcəyini bildirib.
Macarıstanın baş naziri bu müzakirələrə münasibət bildirərkən Aİ qərarlarına boyun əyməcəyini açıq bir şəkildə ifadə edib:
“Avropa İttifaqının şantajlarına boyun əyməyəcəyik. Macarıstan sərhədlərini qoruyacaq, qaçqınları dayandıracaq və hüquqların qoruyacaq. Bunu lazımdırsa sizə qarşı da edəcəkdir. Sərhədlərimizi özümüz qoruyacağıq və kimlə yaşayacağımıza özümüz qərar verəcəyik”.
Macarıstan və Aİ arasındakı böhranı macar siyasi ekspert Zultan Kovaecs belə şərh edib:
"Avropa İttifaqı daxilində miqrasiyanı dəstəkləyən qüvvələr Macarıstandan intiqam almağa çalışır. İttifaqdakı solçu-liberallar xristian dəyərlərini məhv edir. Diqqət yetirsək görərik ki, bu günlərdə ittifaqın toplantılarında xristianlığın müdafiəsi haqda danışılmır. İttifaqda təzahür edən yeni ideologiya miqrantların müdafiəsinə fokslanıb”.
Nicat İSMAYILOV
