ARALIQ DƏNİZİNDƏ SULAR NİYƏ İSİNDİ? Yarımçıq kəsilən Türk-Yunan danışıqlarının gizlinləri

Analitika 10:33 13.08.2020

Almaniyanın vasitəçiliyi ilə Aralıq dənizinin şərqinin statusu barədə Yunanıstan və Türkiyə arasında danışıqlar sürərkən, rəsmi Afinanın gizli şəkildə Misirlə mübahisəli su hövzələrində karbohidrogen yataqlarının istismarı ilə bağlı tədqiqatları nəzərdə tutan müqavilə imzalama cəhdi gərginliyi yenidən artırırdı. Dünən Türk hərbi donanmasının müşayiəti altında “Oruc Rəis” tədqiqat gəmisinin Meis və Rodos adaları yaxınlığında fəaliyyətə göndərilməsi və bu ərazilərdə “Navteks” elan olunmasına Yunanıstan sərt reaksiya göstərdi. Türkiyənin bu reaksiyalara adekvat cavabı isə ciddi beynəlxalq gərginliyə yol açdı.

Türkiyə ilə Yunanıstan arasında 2.5 aydan sonra yenidən şiddətlənən gərginliyin gizlinləri ortaya çıxıb.

Türkiyənin “Milliyet” qəzetinin yazdığına görə, son hadisələrdən sonra Almaniya kansleri Merkel dünən Ankaraya zəng edərək Türkiyə prezidenti ilə yenidən danışmaq istəyib. Tərəflər danışıqlara bu gün, ya da sabah başlamaq barədə razılıq əldə ediblər.

Qeyd edək ki, iyun ayının 22-də bənzər insidentlər yaşananda da Merkel iki tərəf arasında vasitəçilik etmiş və onları masa ətrafında oturmağa razı salmışdı. Hər şey öz axarına düşəndən sonra isə gərginlik daha ciddi şəkildə yenidən ortaya çıxmışdı. Görünən bu idi ki, 3 aya yaxın davam edən danışıqlar Yunanıstanın şıltaqlığı nəticəsində bozulmuşdu.

Bəs, tərəfləri masadan qalxmağa nə vadar etmişdi?

“Milliyet” qəzeti bu suala aydınlıq gətirərək yazır: “İki ölkə təxminən 2.5 ay əvvəl Almaniyanın təşəbbüsləri ilə masaya oturmağı qərara aldılar. Prezident Ərdoğan bu missiyaya rəhbərliyi sözçüsü İbrahim Qalına tapşırmış, Xarici İşlər Nazirliyi və hərbi rəsmilər də öz həmkarları ilə danışıqlara başlamışdılar”.

İddialara görə, heyətlər əvvəl Afinada, daha sonra İstanbulda bir araya gəlməyə razılıq veriblərmiş. Elə həmin sıralarda Türkiyənin Ayasofya camisini ibadətə açması yunanlar üçün bəhanəyə çevrilir. Türkiyə yunan heyətini İstanbula dəvət etsə də, Afina bu şəraitdə həmin şəhərə gəlmələrinin düzgün olmayacağını bildirir. Ankaranın “onda biz Afinaya gələk” təklifi də qəbul olunmur. Gərgin müzakirələrdən sonra danışıqların “neytral zona”da – Berlində keçirilməsi qərara alınır.

Almaniyanın paytaxtında keçirilən danışıqlar nəticəsində tərəflər ötən həftə üç əsas mövzuda razılaşırlar: Türkiyə və Yunanıstan, Şərqi Aralıq dənizi böhranının başa çatması üçün qarşılıqlı kəşfiyyat danışıqlarına başlayacaq; Siyasi danışıqlar sürətləndiriləcək; əsgərlər arasında etimadı artıran görüşlər davam etdiriləcək.

Tərəflər razılaşırlar ki, əldə edilən bu razılıqlarla bağlı avqustun 7-də  ortaq bəyannamə versinlər. Bəyannamənin verilməsinə bir neçə saat qalanda isə Yunanıstandan başqa xəbərlər gəlir. Məlum olur ki, yunan tərəfi ayın 6-da Misirlə Aralıq dənizinin şərqində tədqiqat işləri aparmaq barədə müqavilə imzalayıb.

“2.5 ay davam edən danışıqlar zamanı yunan tərəfi “Biz Misirlə görüşürük” kimi bir söz ifadə etmədiyindən ortaya çıxan problemlə əlaqədar Prezident sözçü İbrahim Qalın başda olmaqla Türkiyə heyəti qarşı tərəfə etirazlarını bildirib. “Biz bu təşəbbüsü qəbul etmirik, bunun bir daha təkrarlanmayacağına dair söz istəyirik” mesajını verib.

İbrahim Qalın öz tərəf müqabilinə deyib: “Türkiyə Respublikası adından danışıqlar aparan bir adam olaraq Türkiyəni kənarda qoymaqla Şərq Aralıq dənizində iki, üç və ya çox tərəfli hər hansı müdaxiləni qəbul etmədiyimizi diqqətinizə çatdırıram. Biz sizi kənarda qoymayacağımıza dair öhdəlik götürür, sizdən də eyni münasibət gözləyirik””, – “Milliyet” qəzeti belə yazır.

Qəzetin iddiasına görə, yunan tərəfinin cavabı isə “Bu, Türkiyə ilə apardığımız danışıqlarla əlaqəli bir məsələ deyil” şəklində olub. Cavab Rəcəb Tayib Ərdoğana çatdırılıb, o isə “danışıqları dayandırmaq” əmri verib.

Bundan sonra Türkiyə öz seysmik tədqiaqtlar gəmisi “Oruc Rəisi” yenidən görəvə göndərib.

Türkiyənin “Hürriyet” yazdığına görə, Yunanıstan bu zaman belə, öz təxribatçı mövqeyindən geri çəkilməyib.  İddia edilir ki, Afina “Oruc Rəis”-i zərərsizləşdirmək üçün bir neçə plan qurubmuş. Planlardan bəziləri:

a. Türk seysmik tədqiqat gəmisinin irəliləməsinin qarşısını almaq üçün yunan döyüş gəmilərindən “üzən divar” meydana gətirmək:

b. “Oruc Rəis” açıq dənizlərə hərəkət edərsə, kabellərini kəsmək və ya onu zədələmək.

c. “Oruc Rəis”lə bir və ya bir neçə gəmini ‘təsadüfən’ toqquşdurmaq. Beləliklə, ‘qəza’ görüntüsü yaratmaq.

İddia edilir ki, “Oruc Rəis” gəmisi gözləniləndən tez və 5 hərbi gəminin müşayiəti altında hərəkət etdiyindən Yunanıstanın planlaşdırdığı bütün ssenarilər suya düşür. Təxribat planlarını həyata keçirmək üçün gələn yunan gəmiləri isə ondan 5 mil kənarda dayanaraq hər 15 dəqiqədən bir “Siz Yunanıstanın su sərhədlərində hərəkət edirsiniz, dərhal geri qayıdın” anonsu verməklə kifayətlənirlər. Hər dəfə aldıqları cavab isə belə olur: “Biz Türkiyə sərhədləri daxilindəyik”.

Maraqlıdır ki, Türkiyə “Oruc Rəis” gəmisinin bu ərazilərdə tədqiqat işlərini bitirdikdən sonra su sərhədlərinin qərbində də eyni işləri yürüdəcəyini bildirib və bununla bağlı xəritə yayınlayıb. Xəritədən də göründüyü kimi, Türkiyənin kontinental şelf elan etdiyi həmin ərazilər Yunanıstanın materik hissəsi yaxınlığında yerləşir. Bu isə iki dövlət arasında daha ciddi insidentə səbəb ola bilər.

Türkiyə və Yunanıstanın arasındakı bu ziddiyyətin səbəbi beynəlxalq dəniz konvensiyalarının yetərsizliyindən və Lozanna müqaviləsi zamanı Türkiyə sərhədlərinə yaxın adaların hamısının Yunanıstana verilməsindən qaynaqlanır. Türkiyə həmin qanunvericiliyə əsasən, özünün materik hissəsinə yaxın suların 200 dəniz mili qədər hissəsini müstəsna iqtisadi zonası və kontinental şelfi adlandırır. Yunanıstan isə kontinental şelfi müəyyənləşdirən halın materikdən yox, adalardan başlanılması iddasındadır. Onun Meis, Rodos kimi adaları isə Türkiyənin materik hissəsinin 2-3 kilometrliyində yerləşir. Belə çıxır ki, Türkiyənin ümumiyyətlə dənizi yoxdur.

Halbuki bölgənin ən güclü hərbi donanmasından biri Türkiyənindir. Yunanıstanın bu maksimalist mövqeyi qəbul olunarsa, NATO-nun Rusiya qarşısında ilk ən ciddi əngəllərindən biri olan Türk hərbi donanmasının hərəkət sahəsi qalmaz. NATO dövlətləri isə Rusiya qarşı hərbi sipərdə ön cəbhədə görmək istədikləri Türkiyəni Aralıq dənizinin təkindəki zənginliklərin paylaşılmasında kənarda saxlamağa çalışırlar. Sözsüz ki, Ankara bu ikili standardlarla razılaşmaz. 

Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Mərkəzi Asiya ilə Avropanı birləşdirən təbii əlaqədir" - VİDEO

Xəbər xətti

İndi dünya daha yavaş dönür
12:10 29.03.2024
“Pulu olmayan bələdiyyə necə fəaliyyət göstərsin?!” – Fazil Mustafa
12:05 29.03.2024
Aİ-nın Cənubi Qafqazda səfəri sülh prosesinə necə təsir edəcək? – Amerikalı Ekspert Açıqlayır – ÖZƏL
12:00 29.03.2024
Netanyahu Mossad rəhbərinin sülh təklifini RƏDD EDİB
11:55 29.03.2024
Şuşa şəhərində yeni məscidin təməli qoyulub
11:52 29.03.2024
Rusiya “Yars” raketi ilə təlimlərə çıxıb
Rusiya “Yars” raketi ilə təlimlərə çıxıb
11:50 29.03.2024
Lavrov Aİ-nın müşahidə missiyasını qınayıb
Lavrov Aİ-nın müşahidə missiyasını qınayıb
11:45 29.03.2024
Sosial xarakterli fövqəladə mühit rejimində qaydalarına riayət edilməməsinə görə cərimələr müəyyənləşir
11:42 29.03.2024
Hakim vəzifəsinə namizədlər üçün 30 yaş tələbi ləğv edilir
Hakim vəzifəsinə namizədlər üçün 30 yaş tələbi ləğv edilir
11:40 29.03.2024
Sanksiyalar Rusiyaya mane olur, ödənişləri almaq üçün mübarizə aparır
Sanksiyalar Rusiyaya mane olur, ödənişləri almaq üçün mübarizə aparır
11:38 29.03.2024
ABŞ yeni ittifaq yaradır... - ANALİTİKA
11:33 29.03.2024
Azərbaycanda bu maşınlar kəskin UCUZLAŞDI - Satmaq istəyənlər isə 3 dəfə artdı
11:28 29.03.2024
ABŞ və Aİ Ermənistanı niyə silahlandırır? – SƏBƏB VƏ MƏQSƏD
11:22 29.03.2024
Bakı-Sumqayıt şosesində yaranan sıxlığın SƏBƏBİ bilindi
11:17 29.03.2024
Rusiyalı səfir: ABŞ-la münasibətlər düzəlməyəcək
Rusiyalı səfir: ABŞ-la münasibətlər düzəlməyəcək
11:15 29.03.2024
Milli Məclisin iclası başlayıb
11:05 29.03.2024
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Mərkəzi Asiya ilə Avropanı birləşdirən təbii əlaqədir" - VİDEO
11:00 29.03.2024
Amerikalı cütlüklər İsrail əleyhinə kampaniya BAŞLATDILAR
10:56 29.03.2024
Ermənistan hökuməti "RTR-Planeta" telekanalında yayımlanan Solovyovun verilişinə qadağa tətbiq edib
Ermənistan hökuməti "RTR-Planeta" telekanalında yayımlanan Solovyovun verilişinə qadağa tətbiq edib
10:52 29.03.2024
Ankarada ZƏLZƏLƏ oldu
10:45 29.03.2024
Ermənistan İctimai Televiziyası: Bu kəndlər Azərbaycana qaytarılacaq
Ermənistan İctimai Televiziyası: Bu kəndlər Azərbaycana qaytarılacaq
10:40 29.03.2024
Buraxılış imtahanlarının cavabları nə zaman açıqlanacaq? – RƏSMİ AÇIQLAMA
10:36 29.03.2024
Ombudsman 31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə əlaqədar bəyanat yayıb
10:32 29.03.2024
Əhalinin ən çox xərci nəyə çıxır? - ARAŞDIRMA - VİDEO
10:24 29.03.2024
Xankəndidə silah-sursat aşkarlandı
10:15 29.03.2024
Lavrov Ermənistan rəhbərliyini ittiham etdi
Lavrov Ermənistan rəhbərliyini ittiham etdi
10:10 29.03.2024
Avropa İttifaqının Cənubi Qafqaz səfərinin GİZLİNLƏRİ – Fikrət Sadıqov AÇIQLAYIR
10:01 29.03.2024
Xırdalanda 12 ədəd qumbara tapıldı - VİDEO
09:51 29.03.2024
Azərbaycanda ilk sosial televiziya fəaliyyətə BAŞLAYIR
09:47 29.03.2024
Azərbaycanda professor vəfat etdi
09:36 29.03.2024
Tanınmış jurnalist İdrak Camalbəyli Ukraynada vəfat etdi
Tanınmış jurnalist İdrak Camalbəyli Ukraynada vəfat etdi
09:25 29.03.2024
Azərbaycan nefti BAHALAŞDI
09:21 29.03.2024
Pensiya və müavinət alanlara ŞAD XƏBƏR - VİDEO
09:10 29.03.2024
Daha 35 ailə Füzuliyə yola salındı
09:00 29.03.2024
Dani Alveş ziyafət təşkil etdi
06:40 29.03.2024
Bişkekdə fövqəladə vəziyyət elan edildi
05:30 29.03.2024
İsrail vətəndaşlarına bu ölkələrə səyahət etməmək XƏBƏRDARLIĞI EDİLİB
04:05 29.03.2024
İsrail Livandan uçan naməlum hədəfə qarşı “Patriot”dan istifadə edib
02:03 29.03.2024
ABŞ Konqresi Pentaqonun Afrikadakı dövlət çevrilişlərinə görə hesabat tələb edib
01:00 29.03.2024
Ukraynalı deputat: Hərbi xidmətdən yayınanların sayı bir milyona çatır
00:05 29.03.2024
Hamısı