Bir tərəfdən qapanan yollar, digər tərəfdən uğura doğru çıxış yolu...
Milli valyutasının kəskin ucuzlaşması ilə iqtisadi uğursuzluğa doğru yuvarlanacağı proqnozlaşdırılan Türkiyə, ötən ilin ən böyük uğurunu açıqlayıb. Bu, iqtisadiyyatda təkcə qiymətli kağızdan asılılığın deyil, həm də böyük zəhmət sayəsində güclənmdirilməsinin bir metod olduğunu göstərir.
Ötən gün Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Türkiyənin xarici ticarət göstəriciləri haqqında açıqlama verib. Ölkə başçısı açıqlamasında həm də Türkiyənin 2021-ci ildəki ümumi ixracatının əvvəlki illə müqayisədə 32,9 faiz artaraq 225 milyard 368 milyon dolları keçdiyini deyib. Prezident Ərdoğan bu göstəricinin Türkiyə tarixində bir ilk olduğunu vurğulayıb.
Bundan başqa, Ərdoğan ilin sonu üçün Türkiyənin ixracat gəlirlərindən də söz açıb.
“Hazırda dünya ilə rəqabət aparırıq. Biz ixrac rekordunu qırdıq. 2021-ci ilin sonunda ixracatçılarımızın sayı 101 386-ya yüksəldi. İxrac edilə bilən 75 bölmədən ibarət mallar qrupunda respublika tarixində ən yüksək ixrac dəyərinə çatdıq”, - deyə Türkiyə prezidenti bildirib.
Ərdoğan həmçinin ABŞ-ı misal çəkərək ölkəsinin ixrac artımı ilə bağlı bir müqayisəni göstərib. O, qeyd edib ki, Türkiyə də belə bir artıma nail olaraq Cənubi Amerikaya 86,6%, Aİ-dən kənar Avropa ölkələrinə 29%, Yaxın Şərqə 22,6%, Şimali Afrikaya isə 44,8% ixracı artırıb.
Ölkə prezidenti bununla yanaşı, pandemiyanın yaratdığı çətinliklərə baxmayaraq Türkiyədə ötən ilin oktyabr ayında 2 milyondan çox iş yerinin açıldığını əlavə edib. R.T.Ərdoğan həm də 2022-ci il üçün ixrac hədəfinin 250 milyard dollar olduğunu da qeyd edib.
Qeyd edək ki, bundan əvvəlki açıqlamalarda ölkə başçısı Türkiyənin Çin modelindən istifadə edərək istehsal və ixracatın ən gəlirli bir vasitəyə çevirələciyindən bəhs etmişdi. Lakin bəzi iqtisadçılar bu addımın uğurlu olduğunu təsdiq etsələr də, Türkiyənin bunun üçün daxili resurslara ehtiyacının olduğunu əlavə edirlər.
Bəs görəsən Türkiyə yeni tətbiq etdiyi ixrac modeli ilə uğura doğru irəliləməkdə nə qədər davam edə bilər? Ümumiyyətlə bu plan sonda Türkiyəni iqtisadi böhrandan uzun müddət olaraq ağ günə çıxara biləcəkmi?
Mövzu ilə bağlı EDNews.net türkiyəli şərhçi Göktuğ Çalışqanın fikirlərini öyrənib.
“Əslində bu modelin uğurlu olduğunu bilmək üçün ilk öncə son açıqlanan gəlir rəqəmlərinə baxmaq lazımdır. Hesab edirəm ilkin olaraq qısa zaman ərzində iqtisadi gəlirlər xeyli artacaq.
Tətbiq olunan bu model həm də idxal və ixrac arasındakı fərqi aradan qaldırmağa kömək edir və bu minvalla ölkənin gəlirlərinin artması daha da sürətlənir. Yaxın zaman perspektivindən yanaşdıqda bu modelin uğurlu olduğunu demək olar.
Bu planın gələcəkdə uzunmüddətli olub-olmayacağına gəlincə, onu deyə bilərəm ki, sürətli artan gəlirlər yaxın 20 il üçün böyük vədlər verə bilir. Türkiyənin 2023-cü il hədəflərini də unutmaq olmaz. Qarşıda dövlətin daha böyük planları var. Həm də qeyd etməliyəm ki, ölkə hər zaman qiymətli kağızdan asılı qala bilməz. Bütün olanlar bizim üçün bir dərsdir. Daha güclü ölkə iqtisadiyyatı üçün daha çox istehsala və ixracata gücü yönəltmək gərəkir. Aydındır ki, Türkiyənin bunu tətbiq etmək üçün hazırda 100% imkanları yoxdur. Lakin qeyd etdiyim ki, 2023-cü ildən sonra Türkiyə üçün xüsusilə xammal istehsalında daha böyük imkanlar yarana biləcək”.
Elnur Ənvəroğlu
