İsrail-Həmas müharibəsi başlayandan bəri İsrail özünün neft tədarükünü qarşılamaq üçün böyük problemlərlə qarşılaşıb. Aydındır ki, XX əsrin əvvəllərindən etibarən neft müharibələrdə ən həlləedici rola malik bir təbii resursdur. İsrailin ərazisində olduqca məhdud sayda neft yataqları var ki, bu ölkənin daxili enerji təlabtını qarşılamır. Bu səbəblə ölkə energetika sahəsində idxaldan asılıdır. Oktyabrın 7-də ölkənin tam şəkildə müharibə şəraitinə keçməsi ilə neftin bir barrelinin qiyməti 77 dollardan 94 dollara qalxıb. Əlavə olaraq, Dünya Bankı yaxın günlərdə açıqlayıb ki, gələcəkdə neftin qiyməti 100 dolları keçə bilər. Beləliklə, ölkənin neft idxalının təminat altına alınması dövlət təhlükəsizliyinin prioritetlərindən birinə çevrilib.

İsrailin neft təlabatını qarşılayan ölkələr hansılardır? 

Keçdiyimiz günlərdə İran Ərəb ölkələrini İsrailə qarşı neft embarqosu qoymağa çağırıb. Lakin, bunun İsrailə həlledici dərəcədə təsiri olmadı, çünki İsrailin neft idxalının 40%-ni Azərbaycan (44 min) və Qazaxıstan (92.5 min) təşkil edir. Neft təlabatının yerdə qalanını isə, Qərbi Afrika neft ölkəsi olan Qabon (59.3 min), Braziliya (13.9 min) və Misir (9.2 min) ödəyir. Bildirək ki, İsrail gündə 220 min barrel neft idxal edir. Xam Neft idxalının ölkəyə çatdırılması Aralıq dənizinin sahilində yerləşən Aşkelon, Hayfa və Qırmızı Dəniz sahilində yerləşən Eilat dəniz limanlarında həyata keçirilir. Yaxın Şərq ölkələri coğrafi baxımdan İsrail neft tədarükü yollarına çox az sayda təsir edə bildikləri halda İran ümumiyyətlə heç bir müdaxilə edə bilmir. 

Embarqo ölkə üçün həqiqi təhdiddirmi?

İsrail höküməti neft ehtiyaclarını qarşılamaq üçün təkcə iqtisadi deyil, həm də siyasi-psixoloji addımlar atmaqdadır. İranın və bir sıra ərəb ölkələrinin İsrailə embarqo qoyaraq onu müharibədə yararsız hala salması məsələsi o qədər də narahatlıq yaratmadı və ya bu cür davranılması üzrə siyasət aparıldı. İranın embarqo barədə açıqlamasından dərhal sonra İsrail rəsmiləri ölkələrinin alternativ neft ixracatçılarına sahib olduğunu bildirdi. İsrailin sadiq müttəfiqi ABŞ bu ölkələr arasında birinci yerdə gəlir və bu haqda rəsmi görüşlərin keçirilməsi planlaşdırılır. Növbəti iqtisadi alternativ isə, Braziliyadır ki, onun İsraillə iqtisadi münasibətlərinin həcmi günü-gündən genişlənir. Yaxın Şərq kimi neft əhəmiyyətli bir regionda yerləşməsinə rəğmən İsrailin apardığı bu siyasi-iqtisadi manevrlər onun Həmasla baş verən müharibədə davamlı şəkildə rol alacağını region ölkələrinə çatdırmaq üçün bir mesaj kimi qəbul edilir.

Fərid Axund