Necə edək ki, dişlərimiz çürüməsin? - Stomatoloqla MÜSAHİBƏ

Sağlamlıq 14:45 30.04.2024

Ednews həkim, stomatoloq Simurq Məmmədovla müsahibəni təqdim edir:

- Diş çürüməsi nədir və necə yaranır?

- İlk olaraq onu qeyd edim ki, dişimiz də digər orqanlarımız kimi canlıdır. Ətrafdan sərt toxumalarla əhatə edilmiş dişin daxilində yumuşaq formada bir toxuma var ki, bu da diş siniri kimi tanıdığımız "pulpa"dır. "Pulpa"da həm qan-damar sistemi, həm də sinir hüceyrələri və uzantıları var. Dişimizin ağız boşluğunda görünən hissəsi yəni, tacı ətrafdan çox sərt bir toxuma ilə əhatə olunub, hansı ki həmin toxuma orqanizmdəki ən sərt toxumadır. Həmin bu toxuma 96% qeyri-üzvi maddələrdən təşkil olunmuşdur.

9790def2-c866-42ad-b69e-a95f945a2c4b.jpg

-Günlük qidalanmadan sonra gigiyenik qaydalara riayyət etmədikdə nə baş verir?

- Sərt toxuma yəni mina "çürüyür". Çürük kimi tanıdığımız isə əslində ağız boşluğunda olan st.mutans bakteriyaları tərəfindən dişimizin minasında törədilən dekalsifikasiya prosesidir. Bu zaman dişimizin  üzərində qalan qida artıqları həmin bu bakteriyaların ilkin qida mənbəyi olur və bu zaman dişimizin minasının üzərində turş bir mühit yaranır. Hansı ki,  biz bunu dişimizi  fırçalamadan yatıb səhər oyandıqda da hiss edə bilirik. Həmin bu turş  mühit dişimizin minasında olan Ca minerallarında əriməyə səbəb yaradır. Beləcə  dişimiz öz minerallarını itirir və ortaya qara ve ya qəhvəyi rəng də nekrozlaşmış görüntü çıxır . Biz buna "çürük “ deyirik. Bu proses irəlilədikcə dişimizin daha dərin qatlarına yəni dentin ve daha sonra pulpasına çatır. Artıq bu mərlələrdə ağrılar olur.

-Pasiyent bu mərhələdə həkimə müraciət etməlidir?

- İstidən və ya qidalanma zamanı olan ağrılardan  pasiyentlər şikayət edir. Pasiyent bu mərhələlərdə  həkimə müraciət etmədikdə artıq “pulpit” dediyimiz yəni dişin damar-sinir destinin iltihabı prosesi başlayır. Bu ağrılar uzun müddətli hətta bir neçə saat çəkən ve spesifik gecə ağrıları olur. Bu ağrılar çox kəskin olur. Pasiyentlərin əksəriyyəti bu mərhələdə həkimə müraciət edir. Amma bəzi pasiyentlər ağrı kəsici dərmanların onlara faydalı olacağını zənn edərək və ya diş  həkiminə olan fobiyadan dolayı həkimə müraciət etmirlər. Nəticədə diş siniri artıq tamamilə məhv olur.
Təbii ki proses burda dayanmır və bakteriyalar üçün qida mənbəyi artdığı üçün (yəni dişin damar-sinir dəsti ) onlar burada daha da sürətlə çoxalırlar. Bu iltihabı proses diş ətrafı toxumaya yayılmağa başlayır ki, bu da həm həkimin həm də pasiyentin müalicəsini həm uzadır həm də çətinləşdirir. Diş ətrafı toxumaya yayılmış prosesə periodontit deyirik.

-Həkim, bu zaman nə baş verir ?

- Belə pasiyentlər çox kəskin və güclü hətta ağrı kəsicilərin belə kömək etməyi və ya çox zəif təsir etdiyi ağrılarla müraciət edirlər. Kəskin mərhələdə üzdə assimmetrik dərəcədə olan şişkinlik olur. Bəzi hallarda şişkinlik o qədər çox olur ki, pasiyent ağzını açaraq ağrıyan dişini çətinliklə göstərir. Belə hallarda artıq kəskin fazada dişə müdaxilə etmək çox çətin olur və ya imkansız olur. Eyni zamanda çürük dişin vaxtında müalicə edilməməsi diş  ətrafı toxumalarda və hətta çənə sümüyündə destruksiyaya ve kista yaranmasına səbəb olur. Ağır hallarda isə həyatı təhlükə yaramasına səbəb olur.

- Çürük diş hansı xəstəliklərə səbəb olur?

-Diş çürüməsi ürək-damar sistemindən mədə, qaraciyər, şəkərli diabet və böyrək kimi bir çox həyati orqanlarda ciddi sistem problemlərinə səbəb ola bilər.  Çünki ağızda olan bakteriyalar çürük diş vasitəsilə orqanizmə yayıla bilər və bu xəstəlikləri kəskinləşdirə bilər. Araşdırmalar göstərir ki, orqanizmə ağız boşluğu vasitəsilə daxil olan bakteriyalar damar keçməzliyi və hətta ürək infarktına qədər ağır fəsadlara yol aça bilir.

Aparılan araşdırmalar göstərir ki, erkən doğum olan pasientlerin ağız boşluğunda çox sayda diş çürüyü  və diş əti problemlərinin olduğunu  göstərir. Həmçinin hamiləlik zamanı ananın ağız boşluğunda  olan çürük diş vasitəsilə qan dövranına qarışan bakteriyalar vasitəsilə dölə daxil ola bilir və sağlam doğulmuş uşaqlardan fərqli olaraq daha az çəkili uşaqların doğulmasına səbəb olurlar.

Çürük dişdə olan boşluğa yığılan qida qalıntıları çürümə zamanı yaratdıqları turş mühit eyni zamanda diş ətlərini də təsirsiz buraxmır. Diş ətlərində öncə gingivit dediyimiz qanama ve şişkinliklə müşahidə  olunan xəstəliyə də səbəb olur.

-Pasiyentlər ildə neçə dəfə həkim qəbulunda olmalıdır?

- Yaxşı olarki əhalimiz ildə 3-4 dəfə stomatoloq kontrolunda olsun. Çünki dişimizdə olan kiçik bir çürük zamanında müalicə edilərsə bütün  yuxarıda sadaladığımız xəstəliklərin  zamanında önünə keçmiş olarıq. Dişiniz sizi həkimə gətirməmiş siz dişinizi həkimə gətirin!

Söhbətləşdi: Aynurə İsmayıl

“Xatirələr işığında Heydər Əliyev” -in təqdimatı keçirildi

Xəbər xətti

Tbilisidə Azərbaycan Mədəniyyəti Muzeyində ədəbi-bədii təqdimat keçirilib
14:39 02.06.2025
"Fənərbağça" 30 milyonunu hazırladı: dünya ulduzunu transfer edəcək
14:32 02.06.2025
İranın Azərbaycandakı yeni səfiri seçilib
14:30 02.06.2025
Paşinyana qarşı cinayət işi açıla bilər?
14:26 02.06.2025
Rumıniya şirkəti SOCAR ilə əməkdaşlığı genişləndirməkdə maraqlıdır
13:56 02.06.2025
Paşinyan Ermənistanın polis rəisini istefaya göndərdi
13:22 02.06.2025
Fransa Ermənistanda fəxri konsulluq açdı – Səfirin davranışı gündəmə düşdü
13:15 02.06.2025
Pekin Vaşinqtonu razılaşmanı pozmaqda ittiham etdi
13:03 02.06.2025
May ayında Azərbaycanda 7 min hektardan çox ərazi minalardan təmizlənib
12:59 02.06.2025
Türkiyə-Azərbaycan-Gürcüstan-Bolqarıstan Elektrik Birləşdirici Xətti Layihəsi Hazırlanacaq
12:51 02.06.2025
Çexiya şirkəti Azərbaycanın enerji bazarına modul kogenerasiya qurğuları təklif edir
12:35 02.06.2025
Ərdoğan Bakı Enerji Həftəsinin açılışına mesaj göndərdi: “Əməkdaşlığımız Avropaya uzanır”
12:16 02.06.2025
Tramp ad günü üçün fantastik məbləğ xərcləyəcək
12:11 02.06.2025
Bahar Muradova: Azərbaycanda uşaqlar hələ də partlamamış mina təhlükəsi ilə üzləşirlər
11:35 02.06.2025
Vensan Abubakar “Qarabağ”a görə Türkiyə klublarını rədd etdi
11:20 02.06.2025
"Bayden 2020-ci ildə edam edildi, klonlarla əvəz olunub"
11:02 02.06.2025
ABŞ İrana qarşı sanksiyaların tətbiqini dayandırdı
10:42 02.06.2025
Ukrayna nümayəndə heyəti Rusiya ilə danışıqlar aparmaq üçün İstanbula gəlib
09:36 02.06.2025
Tramp və nümayəndəsi Putinin Ukrayna ilə bağlı mövqeyini anlayışla qarşılayırlar
09:28 02.06.2025
Mehriban Əliyeva Azərbaycan minifutbol yığmasını təbrik etdi
08:24 02.06.2025
Kovalenko: Rusiya strateji bombardmançılarını bərpa edə bilməyəcək
08:03 02.06.2025
Böyük Britaniya 12 nüvə sualtı qayıq inşa edəcək
05:29 02.06.2025
Hokkaydo adasında 6,1 bal gücündə zəlzələ baş verib
05:19 02.06.2025
Aqressiv beyin xərçənginin müalicəsində irəliləyiş əldə olunub
04:13 02.06.2025
Polşada prezident seçkilərində müxalifətin namizədi qalib gəldi
03:24 02.06.2025
Almaniyada xəstəxananı yandıran 72 yaşlı kişi saxlanılıb
20:57 01.06.2025
World Boxing-dən Məcburi Gender Testi Qərarı: İdmanda Yeni Mübahisə
13:07 31.05.2025
Simonyanın “300 min azərbaycanlı” açıqlaması Ermənistanda narahatlıq doğurub
13:01 31.05.2025
Bakı-Vaşinqton təmasları intensivləşir: ABŞ Azərbaycanın strateji rolunu tanıyır
12:55 31.05.2025
“Uitkoff planı” rədd edilsə, HƏMAS tamamilə məhv ediləcək"
11:47 31.05.2025
ABŞ Ukraynanı Rusiya ilə danışıqlarda iştiraka məcbur edə bilər
11:39 31.05.2025
"Gəncənin bombalanması Ermənistanın hərbi-siyasi rəhbərliyinin göstərişi ilə həyata keçirilib "
10:50 31.05.2025
Senator Stiv Deyns Bakı-Yerevan sülh prosesinə ABŞ-ın dəstəyini bir daha ifadə etdi
10:21 31.05.2025
Azərbaycan və Dominikan Respublikası arasında diplomatik təhsil sahəsində əməkdaşlıq müzakirə olunub
10:17 31.05.2025
Ukrayna Türkiyədən hava hücumundan müdafiə sistemləri istədi
10:16 31.05.2025
"Qiyamət günü radiostansiyası"ndan iki sirli mesaj gəlib
10:10 31.05.2025
Can Pyero Qasperini "Roma"da
09:48 31.05.2025
"Fənərbaxça" iki ulduz futbolçu ilə yollarını ayırdı
09:11 31.05.2025
Bazarda keyfiyyətsiz günəbaxan yağları: Bu markalara diqqət edin!
09:05 31.05.2025
Türkiyə və Gürcüstandan olan din xadimlərinin Şuşaya səfəri başlayıb
09:04 31.05.2025
Hamısı