Qış fəsli qarsız olmaz. Bəzi insanlar qış aylarında qar yağacağını gözlədiyi halda, bəziləri xəstəlik səbəbindən qarı heç istəmir. Bəs yaxşı qar haqqında nə qədər bilirik?
Ednews qarla bağlı maraqlı, elmi faktları təqdim edir.
Qar əslində ağ deyil, şəffafdır. Bununla belə, qarın səthi müxtəlif istiqamətlərdə işığı əks etdirir və onun ağ görünməsinə səbəb olur. Bəzən qar müxtəlif rəng tonlarında da görünə bilər. Toz, çirklənmə və ya şirin su yosunları qara, narıncı və mavi rənglər əlavə edə bilər.
Qar dənəciyinin formasını müəyyən edən, onu əhatə edən mühitin temperaturudur. Sivri və uzun buz kristalları -2 dərəcə selsidə əmələ gəlir, temperaturun -5-ə düşməsi isə yastı, lövhəşəkilli kristallarla nəticələnir.
Dünyanın müxtəlif yerlərində 15-30 sm diametrli nəhəng qar dənəcikləri ilə bağlı söz-söhbətlər illərdir gəzir. Bu söz-söhbətlər kifayət qədər məlumat olmadığı üçün təsdiqlənə bilməsə də, elm adamları qar dənələrinin bu ölçüyə çatmasının mümkün olduğunu deyirlər. Bununla belə, qar dənəciyinin ölçüsü hava hesabatlarında ölçülmədiyi üçün nəhəng qar dənəcikləri ətrafımızda və ya heç kimin fərqinə varmadan o ölçüdə ola bilər və ya düşərkən küləkdə parçalana bilər.
Yeni yağan qar səs dalğalarını udduğu üçün qarlı mühitdə hər yer daha sakit olur. Lakin qar əriməyə başlayanda və sonra donaraq buza çevrildikdə, səs dalğalarını əks etdirir və səsin daha uzağa və daha aydın şəkildə çatmasına şərait yaradır.
Yazımızın əvvəlində qeyd etdiyimiz kimi, bəziləri qış aylarında qar gözləyir, bəziləri isə qardan qorxur. Bu qorxu fobiya səviyyəsinə çata bilər. Tibbdə də yeri olan bu qorxuya xionofobiya deyilir. Bu fobiyası olan insanlar qar yağanda titrəmə, ağlama, mədə ağrıları, ürəkbulanma, qusma və ürək döyüntüləri hiss edirlər. Psixoloji yolla müalicə oluna bilən xionofobiyası olan insanlar 1-2 ilə yaxşılaşa bilər.
Hər qar fırtınası çovğun deyil. Hər hansı bir çovğunu bir növ adlandırmaq üçün görünürlük 200 metrdən aşağı olmalı və küləklərin sürəti saatda 48 kilometrə çatmalıdır.
Təbiət hadisələri nəticəsində meydana gəlsə də, qar duz və ya almaz kimi bir mineraldır.
Bu vəziyyət ölçüsünə görə dəyişsə də, orta hesabla bir qar dənəciyi yerə 5 kilometr sürətlə enir.
Bu günə qədər görülən ən böyük qar dənəciyi 38 santimetrdir. 1887-ci ildə ABŞ-ın Montana ştatının Fort-Keoq bölgəsində yağıntılar nəticəsində 38 sm qalınlığında qar dənəciyi tapılıb. Bu, dünyada müşahidə edilən ən böyük qar dənəciyidir və Ginnesin Rekordlar Kitabına düşüb.
Türk dilində bir deyim var, “Qırmızı qar”. Bəs qırmızı qar həqiqətən ola bilərmi? Harada və nə vaxt qar yağdığından asılı olaraq, küləklə sovrulan toz, tozcuq və havada asılı qalan küldən asılı olaraq qırmızı, qara və ya sarı rəngli yağış yağa bilər. Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir ki, qar yeməyi sevirsinizsə, rəngli qar yeməyin.
Aynurə İsmayılqızı
