Pakistanlı ictimai fəal Qaiser Navab EDNews.net saytına Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ədalətli həllinin vacibliyi ilə bağlı eksklüziv müsahibə verib. Qaiser Navab müsahibəsində Pakistan-Azərbaycan münasibətlərinə və hər iki ölkənin regional və beynəlxalq layihələrə əhəmiyyətli təsirinə də toxunub.
Qaiser Navab insan hüquqları və gənclərin fəaliyyəti sahəsində tanınmış şəxsdir. Qaiser Navab bir çox dünya ölkərini səyahət edib və Pakistan gənclərini 39-dan çox ölkədə keçirilmiş beynəlxalq forumlarda təmsil edib. O, “Sağlamlıq və Təhsil üçün Birlikdəyik” təşkilatının yaradıcısı və icraçı direktorudur. Onun rəhbərlik etdiyi bu təşkilat gənclərin Dayanıqlı İnkişaf üçün Sağlamlıq və Təhsilin reallaşdırılmasında ortaya qoyduğu qabiliyyətlərinin və potensialının həyata keçirilməsinə yardım edir.
Cənab Navab, siz bilirsiniz ki, Qarabağ müharibəsi nəticəsində Ermənistan silahlı qüvvələri Azərbaycan ərazisinin 20 faizini işğal etmişdir. İşğal olunmuş ərazilərdə Azərbaycan əhalisinə qarşı etnik təmizləmə və soyqırım həyata keçirilmiş və Azərbaycan mədəniyyəti məhv edilmişdir. Çox acınacaqlı haldır ki, Ermənistan istənilən sülh təşəbbüsünü rədd edir. Rəsmi Yerevan BMT-nin qətnamələrinə hörmətsizlik edir, beynəlxalq hüququn prinsiplərinə məhəl qoymur və Azərbaycan ərazisində işğalı davam etdirir. Təəssüflər olsun ki, beynəlxalq birlik erməni işğalının Cənubi Qafqazda sülhə və sabitliyə necə ciddi təhdid olduğunu başa düşmür. Beynəlxalq birliyin erməni təcavüzünə qarşı biganəliyinin Cənubi Qafqazda sabitliyə necə təsir etməsi barədə fikrinizi bildirməyinizi xahiş edirik.
- On illərdir davam edən Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi bütün regionu əhatə edə biləcək böyük və qanlı müharibəyə gətirib çıxara bilər. Buna səbəb münaqişə tərəflərindən birinin, Azərbaycanın qonşusu Ermənistanın Azərbaycana məxsus Dağlıq Qarabağ bölgəsini və ətraf yeddi rayonları işğal altında saxlamasıdır. Ermənistan Azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləmə aparmaqla bu əraziləri özünə ilhaq etmək siyasəti yürüdür. Ermənistanın arxasında böyük güclər dayanır. Ona görə də hər hansı kiçik bir müharibə böyük güclərin toqquşa biləcəyi beynəlxalq qarşıdurmaya səbəb ola bilər.
Sizin fikrinizcə, nə üçün beynəlxalq ictimaiyyət Ermənistana işğalı dayandırmaq və qonşusunun ərazi bütövlüyünə hörmət etməsi üçün təzyiq göstərmirlər?
- Beynəlxalq ictimaiyyətin münaqişənin həllində maraqları olmadığından heç bir tədbir görmürlər. Beynəlxalq ictimaiyyətin maraqlarının olmaması boşluğun yaranmasına səbəb olur və Ermənistan bu boşluqdan yararlanmağa çalışır və danışıqlar masasına oturmur. Bundan əlavə, Ermənistanın dikbaşlığı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qətnamələrinin icra olunmasına imkan vermir.
Sizcə, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ədalətli həlli və Cənubi Qafqazda sabitliyin bərpa olunması regionun Avrasiya qitəsində geosiyasi əhəmiyyətinin artmasına təsir edə bilərmi?
- Bəli. Şübhəsiz ki, münaqişənin həlli və Ermənistan və Azərbaycanın sülh razılaşması regionun Avrasiya qitəsində geosiyasi əhəmiyyətinin artmasına təsir edə bilər. Bu hər iki ölkə arasında ticarət və turizmin artmasına və bütövlükdə bölgə üçün faydalı ola bilər. Bundan əlavə, Çinin "Bir kəmər, bir yol" təşəbbüsünün və beynəlxalq "Şimal-Cənub" Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin inkişafına kömək edə bilər.
Çinin "Bir kəmər, bir yol" təşəbbüsü və Hindistanın "Şimal-Cənub" Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin daxil olduğu Avrasiyanın beynəlxalq ticarət və enerji marşrutlarında Azərbaycanın əhəmiyyətli rolunu necə qiymətləndirərdiniz?
- Coğrafi cəhətdən Azərbaycan bu marşrutların mühüm hissəsində yerləşir. Azərbaycanda sülhün, əmin-amanlığın və sabitliyin olması beynəlxalq layihələrin və BMT-nin 2030 Gündəliyinin həyata keçirilməsi baxımından əhəmiyyətlidir. Çinin “Bir kəmər, bir yol” layihəsindən danışarkən, yüklərin Pekindən Londona daşınmasını 11 gün azaltmaq gücünə malik olan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunu qeyd etməliyik. Həmçinin, Azərbaycan Fars körfəzini Baltik dənizi ilə birləşdirəcək "Şimal-Cənub" beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinə investisiya qoyub. Düşünürəm ki, bu layihələr yalnız bölgənin ümumi rifahına xidmət edəcək.
Azərbaycan və Pakistan qardaş ölkələrdir. Hər iki ölkə arasında iqtisadiyyat, ticarət, enerji, hərbi, mədəniyyət, təhsil və digər sahələrdə sıx və geniş əməkdaşlıq mövcuddur. Pakistanın qabaqcıl və güclü silahları Azərbaycan ordusunun güclənməsində mühüm rol oynayır. Həmçinin, Pakistan və Azərbaycan müxtəlif təşkilatlar və diplomatik formatlar vasitəsiylə regional iqtisadiyyatın və tranzit yollarının inkişaf etdirilməsində birlikdə fəaliyyət göstərirlər. Hər iki ölkənin bu sahədəki fəaliyyətini necə qiymətləndirərdiniz?
- Pakistan və Azərbaycan arasında uzunmüddətli səmimi əlaqələr mövcuddur. Qeyd etmək lazımdır ki, Pakistan, Türkiyə ilə birlikdə Qarabağ münaqişəsində Azərbaycana birmənalı mənəvi, siyasi və diplomatik dəstək verir. Hər iki ölkə arasında ticarət, iqtisadiyyat, hərbi, təhsil və mədəni sahələrdə əməkdaşlıq davamlı inkişaf edir. Bundan əlavə, hər iki ölkə Çinin "Bir kəmər, bir yol" və Hindistanın "Şimal-Cənub beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi kimi bir çox regional layihələrdə mühüm rol oynayır. Təhsil, elm, gənclər, mədəniyyət və elmi-texnoloji və innovativ mübadilə proqramları və iqtisadi layihələrdə əməkdaşlıq iki qardaş ölkəni daha da yaxınlaşdıra bilər. Həmçinin, iki ölkənin sənət adamlarının və filmlərinin, mahnılarının, əsərlərinin mübadiləsi də insanların yaxınlaşmasında mühüm rol oynaya bilər.
Müsahibəni götürdü: Yunis Abdullayev
