Filip Jüj: "Xalça toxumaq üçün öyrəndiyim texnikaları öz üslubuma uyğunlaşdıraraq mümkün qədər yaxşı tətbiq etməyə çalışıram"
Bu gün böyük qürur hissi ilə demək olar ki, Azərbaycanın mədəniyyəti, milli-mənəvi dəyərləri zaman-zaman bir çox əcnəbilərin diqqətini çəkib. Belə əcnəbilərdən biri də, fransız əsilli Filip Jüjdir. Azərbaycana ilk gəlişi ilə hədsiz şəkildə valeh olan Filip Jüj, hətta bizim milli xalçaları toxumağı da öyrənib. O, Fransa-Azərbaycan Dialoqu Assosiasiyasının üzvü olaraq milli diasporumuzla da əməkdaşlıq edir və ölkəmizi həmyerlilərinə tanıdır. Filip Jüj Azərbaycan mediasına ilk müsahibəsini KANAL 5-ə verib.
-Cənab Jüj, ilk öncə Sizi tanımaq istərdik.
-Mən 1955-ci ildə anadan olmuşam. Telekommunikasiya sektorunda kommersiya direktoru, daha sonra İctimaiyyətlə əlaqələr üzrə direktor vəzifəsində çalışmışam, hal-hazırda təqaüdə çıxmışam. Boş vaxtımın bir hissəsini kilim tipli xalıları toxumağı öyrənməyə həsr edirəm.
-İlk dəfə Azərbaycana nə vaxt səfər etdiniz və ölkəmizə dair təəssüratınız necə oldu?
-8 oktyabr 2019-cu ildə 15 günlük Azərbaycana səfər etmək üçün Parisdən yola çıxdım, Bu səfər vaxtı 5 günlük təcrübə də keçəcəkdim. Ölkəni tanımırdım və özümü bir macəraya atırdım. Səmimi qonaqpərvərliyiniz məni çox heyrətləndirdi və mən bələdçilərimə təşəkkürümü bildiririəm, onlar iki qardaşdırlar və hərəsi öz növbəsində mənə əsas görüləcək yerləri göstərdikləri üçün təşəkkür edirəm. Həm bugünkü həyat, həm də ölkənizin tarixi ilə bağlı ərtaflı məlumat vermələri, xoş yumorları və mənim səfərimin xoş, mehriban və maarifləndirici etmək üçün göstərdikləri diqqəti çox yüksək qiymətləndirirəm.
-Azərbaycanda əsas diqqətinizi cəlb edən nə oldu və Azərbaycanla bağlı nəyi bəyəndiniz?
-Mən Bakının müasirliyini, həqiqətən çox bəyəndim, hələ də gözlərimin qarşısında gecə şəhəri işıqlandıran üç alov formalı qüllələr var. Ölkənizin müxtəlifliyi məni çox heyran etdi, Abşeron yarımadasından Şabran rayonuna gedən yolda Lahıc kəndindəki sənətkarlar, Kiş kəndi, və əlbəttə ki Şəki və onun "şəbəkə"si ilə məşhur olan möhtəşəm Xan sarayı. Eldar Mikayılzadənin kilim kolleksiyasının ilham mənbəyi məhz bu şəbəkələr olmuşdu. Təbii olaraq xaricdən təsiredici və içəridən valehedici olan Xalça Muzeyində daha çox vaxt keçirdim. Siyahını uzada bilərəm, on günlük ziyarətim hər şeyi görməyə imkan vermədi və geri qayıtmağımı səbirsizliklə gözləyirəm. Ölkənizin mətbəxindən də xüsusilə ləzzət aldım və o vaxtdan bəri "Dolma", "Qutab", "Süzmə Xəngəl" və "Nar qovurması" bişirirəm.
-Azərbaycan xalçaları ilə necə maraqlandınız?
-2019-cu ilin iyul-avqust aylarında Heydər Əliyev Fondu tərəfindən Kannda təşkil edilən yeni Azərbaycan xalçalarının sərgisini ziyarət etdim, Şəki Xan sarayının bəzəyi-dekorundan ilhamlanmış xalçaları bu sərgidə kəşf etdim. Bu sənəti, düyünlü xalça tərtib etmək texnikasını və toxuculuq sənətini öyrənmək istədim.
-Azərbaycanda bu sənətin sirlərini kimdən öyrənmisən?
-Sərgini ziyarət etdikdən sonra Eldarla görüşmək istədim və çox şanslı oldum ki, məni 4 günlük təcrübə müddətində evində qarşıladı. Bu təcrübə müddətində toxuculuq əməliyyatları üçün bir bələdçi rolunu oynayan millimertli qrafik kağızın əsasında xalçanın toxuması üsullarını mənə öyrətdi. Sonra Zümrüd Hüzeynzadə və onun toxucuları xalça hazırlamaq üçün bütün texniki əməliyyatları, pambıq ipliklərindən, yun və ipək iplərdən, dəzgahdan və bir neçə alətdən istifadə edilməsini izah etdilər. Eldarla birlikdə hazırladığımız və işçiləri ilə tamamladığımız balaca xalça ilə ordan ayrıldım. Səmimi bir komanda ilə tanış oldum və xalça toxumağı öyrənməkdən əlavə qısa bir zamanda şəxsiyyətinə hörmət etdiyim və bağlandığım Eldarın böyük insanlığının da şahidi oldum. 2020-ci ilin yanvarında Eldarı yenidən Parisdə görmək fürsətim oldu. Sərgi Heydər Əliyev Fondu tərəfindən YUNESKO-nun binasında təşkil edilmişdir və bu sərgi münasibətilə Fondun icraçı direktoru Anar Ələkbərov təcrübəmdən danışmaq üçün qısa nitq söyləməyim üçün məni səhnəyə dəvət etmək şərəfinə nail etdi.
-İndiyə qədər neçə əsəriniz var?
-Azərbaycandan qayıdandan sonra Eldarın emalatxanasından götürdüyüm planlara uyğun olaraq bir dəzgah tikdim və YUNESKO-da görüşəndə ustama təqdim etmək üçün iki kiçik xalça toxudum. O vaxtdan bəri daha dörd xalça toxudum. Öyrəndiyim texnikaları öz üslubuma uyğunlaşdıraraq mümkün qədər yaxşı tətbiq etməyə çalışıram. Təsəvvür edin ki, bir gün Kanne məktəbi (Kann yaxınlığında Le Cannet-də (Lö Kanne) yaşayıram) mənim üslubumdan ilhamlanaraq Quba, Şirvan, Təbriz və ya Eldarın yaratdığı Şəki məktəbləri kimi tanınacaq, xəyal edə bilərik!
-Fransadakı Azərbaycan diasporu ilə əməkdaşlıq edirsinizmi?
-Pandemiya ilə əlaqəli karantin tətbiq olunanda Fransada təqaüdsüz təhsil alan və vətənə dönə bilməyən azərbaycanlı tələbələrə kömək etmək üçün Günel Səfərovanın başladığı maddi yardım kampaniyasına qoşulmaq üçün onun yaratdığı Fransa-Azərbaycan Dialoqu Assosiasiyasına üzv oldum. Daha sonra dünyanın müxtəlif ölkələrindən qoşulan spikerlərlə bu mürəkkəb dövrdə fəaliyyətlərimizdən bəhs etdiyimiz "Evdə qalaq, Bilgi alaq" (Mövzu: Koronavirusla mübarizə mədəniyyəti – Kim? Harada?Necə?) adlı onlayn konfransda iştirak etdim. Günelin Azərbaycan Cümhuriyyətinin 102-ci ildönümü ərəfəsində təşkil etdiyi “28 il Qarabağsız” adlı vebinara da baxdım. Bu vebinar bələdçilərim Xəyyam (həm də Azərbaycan Dillər Universitetində fransız dili müəllimi) və Xəqani tərəfindən verilən məlumatları tamamlamaqda yardımçı oldu.
-Azərbaycanı Fransada tanıtmaq üçün nə etmək istərdiniz?
-İlk öncə ailəm və dostlarıma Azərbaycana səfərim barədə çox danışmışam və ordan gətirdiyim foto və videoları göstərmişəm. Ümid edirəm ki, onlara sizin gözəl və cəlbedici ölkənizi tapmaq arzusunu ötürə bilmişəm. Hal-hazırda müəyyən bir planım yoxdur, amma şübhəsiz ki, bu, xalçalarla bağlı olacaq. Bakıda olduğum müddətdə Xəyyamla birlikdə fransız dilini öyrənən tələbələrlə danışmaq fürsəti tapdım, bu təcrübəni növbəti səfər də gerçəkləşdirmək istəyərdim və ya hətta bir neçə saat dərs də demək istəyərdim.
-Fransada və Azərbaycanda xalçalarınızın sərgisini planlaşdırırsınızmı?
-Əlbəttə, ilin sonuna yerli sənətkarlar birliyi ilə birlikdə Fransada bir layihəm var. Azərbaycan üçün isə Bakı Xalça Muzeyi bir və ya bir neçə əsərimi sərgiləsə, mənim üçün bu böyük şərəf olardı. Fərqli ölkələr arasındakı münasibətlərdə mədəniyyətin əhəmiyyətini göstərmək üçün bu, bir fürsət olardı.
Tərcümə etdi: Günel Səfərova
Fuad Hüseynzadə, özəl olaraq KANAL 5 üçün
