Bu birgə razılaşma digər sahilyanı dövlətlərin mənafeyinə zidd deyil və bölgədəki enerji təhlükəsizliyinə və enerji təchizatının şaxələndirilməsinə müsbət təsir göstərəcək.

21 yanvar tarixində Azərbaycan Respublikası və Türkmənistan Respublikası hökumətləri arasında uzun illərdir mübahisə və qarşıdurma mövzusu olan Xəzər dənizindəki Dostluq neft yatağının birgə kəşfiyyatı və işlənməsinə dair Anlaşma Memorandumu imzalandı. Azərbaycan və Türkmənistan üçün hər iki ölkənin liderlərinin son nəticədə regional tərəfdaşlıq çərçivəsində uzunmüddətli mübahisələrin həllinə dair razılığa gəlməsi çox əhəmiyyətli tarixi məqamdır.

Eurasia Diary saytı Anlaşma Memorandumunun Azərbaycan-Türkmənistan münasibətlərinə təsirləri barədə Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin eksperti Orxan Bağırovdan müsahibə alıb.

Orxan Bağırov regional və beynəlxalq iqtisadi əlaqələr və nəqliyyat dəhlizləri üzrə aparıcı məsləhətçidir.

- Cənab Bağırov, sizin fikrinizcə, Azərbaycanla Türkmənistan arasında ikitərəfli münasibətlərin inkişafı baxımından birgə razılaşmanın zərurəti nədir?

- Azərbaycan və tərəfdaş ölkələrin bu yaxınlarda Cənub Qaz Dəhlizindən tam istifadə etməyə imkan verən TAP layihəsini başlatması Azərbaycanın regional enerji mərkəzi kimi cəlbediciliyini artırdı. Artıq Azərbaycan regional ölkələrə neft kəmərləri ilə yanaşı, tranzit kimi istifadə etmələri üçün qaz kəmərləri də təklif edə bilər. Azərbaycanın enerji infrastrukturu Türkmənistana öz enerji ehtiyatlarını Avropaya və digər ölkələrə ixrac etmək üçün yeni imkanlar yaradıb. Azərbaycan uzun illər özünü etibarlı tərəfdaş kimi sübut edib və bu da Azərbaycanın regional ölkələrlə ikitərəfli münasibətlərinə müsbət təsir göstərib. Bu səbəbdən həm Azərbaycan, həm də Türkmənistan üçün ikitərəfli münasibətləri inkişaf etdirmək və Dostluq neft yatağının birgə kəşfiyyatı üzərində işləmək əlverişli tarixi məqamdır. Həm də pandemiya səbəbindən iqtisadi inkişafın geriləməsi dövründə bu neft yatağı həm Azərbaycana, həm də Türkmənistana böyük maliyyə gəlirləri gətirə bilər.

- Bəzi ekspertlərin fikrincə, Xəzər dənizinin milli sərhədləri qovşağında neft yatağı ilə bağlı uzunmüddətli mübahisənin sona çatması ilə əlaqədar Azərbaycan və Türkmənistan arasındakı birgə razılaşma Türk İttifaqının güclənməsi üçün növbəti vacib addımdır. Bu barədə nə deyə bilərsiz?

- Birgə razılaşmanın Türk İttifaqının güclənməsi ilə birbaşa əlaqəli ola biləcəyini düşünmürəm. Bu saziş daha çox Azərbaycan və Türkmənistan arasındakı ikitərəfli münasibətlərin inkişafına xidmət edir, çünki hər iki tərəf üçün faydalı layihədir. Azərbaycan həmişə regional əməkdaşlığı dəstəkləyib və regional birgə enerji və nəqliyyat layihələrində fəal iştirak edib. Beləliklə, Azərbaycan Türkmənistanla birgə sazişi imzalayaraq regional inkişafa və enerji təhlükəsizliyinə müsbət töhfə verməyə çalışır.

- Bu hadisədən sonra Türkiyə, Azərbaycan və Türkmənistan tərəfindən yeni üçtərəfli formatın yaradılması üçün imkan varmı?

- Müxtəlif əməkdaşlıq formatlarının yaradılması üçün həmişə imkanlar vardır. Xüsusilə işğal olunmuş ərazilər azad edildikdən sonra bölgədə yeni əməkdaşlıq perspektivləri yaranıb. Lakin bu cür format hazırda mövcud deyil. Əgər belə bir formatın yaradılması təklifi olarsa və Azərbaycanın maraqlarına xidmət edəcəksə, düşünürəm ki, Azərbaycan bu formata qoşula bilər. Bu, üçtərəfli formatın təklif edə biləcəyi üstünlüklərdən asılı olacaq.

- Digər sahilyanı dövlətlərin, xüsusən Rusiya və İranın Xəzər dənizindəki neft yatağı ilə bağlı Azərbaycan və Türkmənistan arasında uzunmüddətli mübahisənin həllinə münasibəti necədir?

- Mənim fikrimcə, Rusiya və İran daxil olmaqla bütün sahilyanı ölkələr regional əməkdaşlığı dəstəkləyir və regional ölkələr arasında enerji sahəsində mübahisələrin əleyhinədirlər. Tarix göstərir ki, onlar heç vaxt Bakı-Tbilisi-Ceyhan və Cənub Qaz Dəhlizi kimi bölgədəki fərqli enerji layihələrinin həyata keçirilməsinə qarşı olmamış və müdaxilə etməyə çalışmamışlar. İndi Azərbaycanla Türkmənistan arasındakı birgə müqaviləyə eyni münasibəti nümayiş etdirirlər. Bu birgə razılaşma digər sahilyanı dövlətlərin mənafeyinə zidd olmadığından bölgədəki enerji təhlükəsizliyinə və enerji təchizatının şaxələndirilməsinə müsbət təsir göstərəcək.

Müsahibəni aldı: Yunis Abdullayev  

Tərcümə: Gülnar Səlimova