Ermənistanda Paşinyan hakimiyyətinin devrilməsi zəminində baş verən gərginlik davam edir. Ötən gün İrəvanda Silahlı Qüvvələrin Baş Qərargahının bəyanatı ilə başlayan etirazlar axşam pik həddinə çataraq, baş nazirin istefaya göndərilməsi üçün fasiləsiz aksiyaya çevrildi. Vəziyyətin çevrilişlə nəticələnəcəyini duyan baş nazir Nikol Paşinyan tərəfdarlarını paytaxt meydanına topladı.
Qeyd edək ki, baş verən hadisələrə bir çox ölkələr münasibət bildirib və bunların arasında Türkiyənin mövqeyi xüsusilə maraqlıdır. İrəvanla diplomatik münasibətləri olmayan Ankara narahatlığını ifadə edərək, hərbi çevrilişin qəbuledilməz olduğunu açıqlayıb. Əksinə, Ermənistanın ən yaxın müttəfiqi sayılan Rusiya baş verənlərin ölkənin daxili işi olduğunu söyləyib, qanuni hakimiyyətə açıq dəstək verməməklə, yaxasını kənara çəkmək niyyətində olduğunu göstərib. Bir çoxları bunu rəsmi Moskvanın, sanki Paşinyanın hakimiyyətdən getməsini dəstəkləməsi kimi dəyərləndiriblər.
Məsələ ilə bağlı Ankara Böhran və Siyasət Araşdırmalar Mərkəzində (ANKASAM) Beynəlxalq Münasibətlər üzrə ekspert Doğacan Başaran Eurasia Diary-yə müsahibə verib.
- Dünən Ermənistandakı dövlət çevrilişinə cəhd rəsmi Ankaranı daha çox narahat etdi. Bu narahatlığın arxasında dayanan əsas səbəb nədir?
- İlk öncə qeyd etmək istərdim ki, beynəlxalq qaydalara və demokratik prinsiplərə söykənən Türkiyə istənilən təqdirdə çevrilişi qınayır. Türkiyə Misir və Sudan kimi ölkələrdə olduğu kimi Ermənistanda da baş verənlərə göz yummadığını göstərir. Bu fikirləri Türkiyə Prezidentinin İctimaiyyətlə Əlaqələr üzrə rəhbəri Fahrettin Altunun da açıqlamasında duymaq mümkündür.
Onu da qeyd edim ki, Türkiyə Ermənistanda baş verə biləcək çevrilişin regiondakı sabitliyi poza bilmə riskindən dolayı narahatdır. Çünki əvvəla, Paşinyan Qarabağdakı savaşı uduzan Ermənistan hakimiyyətinin başında duran bir liderdir. Digər məsələ budur ki, Paşinyan qərbə meyillidir və Rusiya ilə münasibətləri məhduddur. O üzdən də Paşinyanın hakimiyyətdən gedəcəyi təqdirdə Rusiyanın Ermənistanda nüfuzunun artması, rus və ermənipərəst qüvvələrin xüsusən, Qarabağ və cənubi Qafqazda xaos yarada bilmə təhlükəsi var.
Üstəlik, ordu hakimiyyəti ələ keçirsə, administrasiyanın da hərbiləşdiriləcəyi aydındır. Türkiyə təbii ki, belə bir vəziyyətin baş verməsini istəmir. Bundan əlavə, Paşinyan hakimiyyətdə qalmağı bacararsa, Türkiyə və Azərbaycan Ermənistanla birgə Rusiyaya qarşı müttəfiqlik formalaşdıraraq Moskvanın regiondakı təzyiqini azaltmağa nail ola bilər. Eyni zamanda, bu əlaqələr, Ermənistanın təcavüzkar iddialarından imtina edib daha dinc ölkə imicini almasına kömək edə bilər.
- Göründüyü kimi, Rusiya dünən baş verən hadisələrdən məsafə saxlamağa çalışırdı. Sizcə, Rusiya Paşinyanın hakimiyyətdən getməsində maraqlı ola bilərmi?
- Rusiyanın bu prosesdə səssiz qalması çevriliş cəhdini dəstəklədiyi kimi ifadə edilə bilər. Hətta Moskvanın Qarabağ müharibəsi dövründə keçmişə nisbətən daha neytral mövqe tutması qismən Paşinyanı cəzalandırmaq istəyindən irəli gəlirdi. Paşinyanın Qərbə meyilli olması Rusiya tərəfindən narahat vəziyyət kimi qəbul olunur. Bu səbəbdən də Moskva, Ermənistandakı prosesləri sözügedən ölkənin daxili məsələsi kimi şərh edərək, çevriliş cəhdini pisləmədiyini bildirdi. Bu məqamda Ermənistanın Baş naziri Paşinyanın Rusiyadan alınan “İskəndər” raketlərinin işə yaramadığı ilə bağlı açıqlamaları diqqətdən kənarda qalmamalıdır. Bundan əlavə, unutmamalıyıq ki, Ermənistan ordusunun şəxsi heyətinin əksəriyyəti Rusiyada təhsil alıb.
- Ermənistanda müxalifət hakimiyyətə gələrsə, Türkiyə ilə Ermənistan arasında münasibətlərə nə kimi təsiri ola bilər?
- Hesab edirəm ki, Ermənistanda hakimiyyət dəyişikliyi olduğu təqdirdə Vazgen Manukyan baş nazir olacaq. Belə bir vəziyyətdə Rusiyanın Ermənistandakı çəkisi artacaq. Unutmaq olmaz ki, müxalifət aksiyaları Qarabağ müharibəsinə son qoyan razılaşmanın imzalanmasından sonra başladı. Onların əsas narahatlığı 30 illik işğalın sona çatmasıdır. İrəvanda baş verə biləcək güc dəyişikliyi atəşkəsin pozulmasına və revanşist meyillərin güclənməsinə səbəb ola bilər. Bu, Türkiyəni ciddi narahat edən bir məsələdir. Çünki rəsmi Ankara ərazi bütövlüyünə nail olan güclü, müstəqil bir Azərbaycan dövlətini istəyir. Bu baxımdan o, həmişə Azərbaycanın yanındadır və daim yanında olmağa davam edəcək. O üzdən də İrəvanda qeyri demokratik yollarla baş verə biləcək hakimiyyət dəyişikliyi Türkiyəni narahat edir.
Elnur Ənvəroğlu
