Son zamanlar həm erməni, həm də Azərbaycan ictimaiyyətində Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin rəhbəri ilə bağlı xəbərlər dolaşır. Sülhməramlıların hazırkı komandanı general Rüstəm Muradovun vəzifəsindən geri göndərilməsi qərarının verilməsi, ardınca isə onun bundan sonra da öz funksiyasını icra etməkdə davam edəcəyi barədə informasiya müəmmalara səbəb olub. 

Qeyd edək ki, Rüstəm Muradov son zamanlar erməni hakim dairələrinə qarşı sərt fikirlər söyləməsi ilə yadda qalıb. Bəziləri onun geri göndərilməsi qərarının erməni tərəfinin tələbi ilə bağlı ola biləcəyini deyirdilər. Guya ki, rəsmi Moskva narazılığın ardınca altı aylıq xidməti başa çatan generalın geri çağırılması əmrini verib. 

Lakin Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhəd məsələləri danışıqlarında Muradovun bilavasitə vasitəçi qismində iştirak etməsi ortaya bir sıra suallar çıxarıb. Daha öncə onun əlavə olaraq iki ay öz vəzifəsini davam etdirəcəyi  qeyd olunsa da, indi Muradovun daha 6 ay Qarabağda qalacağı bildirilir. Belə ki, postu ondan təhvil alacağı deyilən general Aleksandr Avdeyev yeni vəzifəsilə tanış edilsə də, təhvil-təslim prosesi hələdə müəyyən səbəblərdən uzadılıb. 

Bəs Muradovun səlahiyyət müddətinin uzadılmasının səbəbi nədir? Azərbaycan və Ermənistan ictimaiyyətinə açıqlanmayan məqam nədən ibarətdir? Hərbi ekspert Ədalət Verdiyev Eurasia Diary-yə müsahibəsində bəzi suallara aydınlıq gətirib.

- Rüstəm Muradov barədə qeyri müəyyənlik nədən qaynaqlanır, onun vəzifəsində qalması və ya getməsi hansı prosedurlara əsaslanır? Ümumiyyətlə, onun vəzifəsində qalıb-qalmaması bizə və ermənilərə sərf edirmi?

- İstənilən sülhməramlı fəaliyyət adətən 6 ay müddətlə məhdudlaşdırılır. Bu Azərbaycanın da beynəlxalq mandat altında fəaliyyət göstərən sülhməramlı qüvvələrə aiddir və belə olan halda bizdə də hər altı aydan bir rotasiya prosesi həyata keçirilir. Rüstəm Muradovun vəzifəsindən gedib-getməyəcəyinə gəlincə, burada bir sıra məlumatlar səsləndirilib. Lakin əldə olunan son məlumata görə, Muradov iki ay ərzində postunu təhvil verəcək. 

Hazırda Rusiyanın Qarabağda sülhməramlı fəaliyyət çərçivəsində həyata keçirdiyi tədbirlər nə Ermənistan, nə də Azərbaycan ictimaiyyəti tərəfindən qəbul edilmir. Bunu bir çox səbəblər gətirməklə izah etmək olar. Əvvəla, Ermənistana hərbi tərəfdaş olan Rusiya, erməni ictimaiyyəti tərəfindən “müharibə zamanı nədən ermənilər tərəfindən savaşmadınız” deyə ittiham edilir. Azərbaycana gəldikdə, biz qan yaddaşımız olan nə 20 yanvar hadisələrini, nə Xocalı faciəsini, nə də birinci Qarabağ savaşındakı rus hərbi qüvvələrinin mövqeyini, eləcə də ikinci Qarabağ savaşı zamanı, xüsusilə Tovuz hadisələrində Rusiyanın Ermənistana göndərdiyi hər gün təyyarələrlə dolu silah təchizatını unutmadıq. Bu baxımdan ora kimin təyin olunmasından asılı olmayaraq hər iki tərəf Rusiyanı daha şəffaf və bitərəf görməyə meyllidir. 

Qeyd edim ki, Azərbaycan tərəfinin Rusiyadan gözləntiləri təkcə bununla bitmir. Bura həmçinin 10 noyabr sazişinin bəndlərinə tam əməl edilməsi gündəmdə yer alır. Bunlardan birincisi erməni hərbçilərinin Qarabağdan tam çıxarılmasıdır. Əfsuslar olsun ki, üzərindən 6 ay keçməsinə baxmayaraq, bu işlər tam bitməyib. Digər məsələ Ermənistan tərəfinin Zəngəzur məsələsini uzatması, eləcə də minalanmış ərazilərin xəritəsinin təhvil verilməsində Rusiya sülhməramlılarının öz funksiyalarını tam yerinə yetirməməsidir. 

Bundan əlavə, “İsgəndər” raketlərinin atılması ilə bağlı Azərbaycan tərəfi hələ də Rusiyadan bir cavab gözləməkdədir. Son dönəmlərdə Laçın dəhlizində sərhədlərlə bağlı demarkasiya işlərinin ləngiməsi və s. bu kimi problemlər buna aydın misal ola bilər. 

- Bir müddət əvvəl R.Muradovu Aleksandr Avdeyev adlı yeni generalın iki ay ərzində əvəz edəcəyi deyilirdi. Lakin Muradov dünən Azərbaycanla Ermənistan arasında dəhlizlə bağlı danışıqlarda vasitəçi kimi iştirak edib. Hətta onun bundan sonra altı ay müddətində öz vəzifəsini icra edəcəyi bildirilib. Bunun arxasında dayanan səbəb nə ola bilər?

- Rüstəm Muradovun getməsi ilə bağlı məlumat artıq tam təsdiqlənib. Məlumatda bildirilir ki, o, iki ay sonra öz postunu təhvil verəcək. Görünür ki, Muradovun getməsi yeni təyin olunan Aleksandr Avdeyevin bütün bu işlərə, xüsusilə də sərhəd məsələsindəki gərginliyə həmin iki ay ərzində tam adaptasiya olunmasından sonra nəzərdə tutulub. Lakin Murdovun getməsi şərtdir, çünki onun Ermənistan siyasi rəhbərliyi ilə münasibəti onun səsləndirdiyi sərt fikirlərdən sonra daha da korlanmışdı. O üzdən də onun fəaliyyətinin növbəti altı ay müddətində uzadılması real görünmürdü. Onun burada qalma müddətinin bir qədər uzadılması sadəcə az öncə qeyd etdiyim kimi, yeni gələn komanda heyətinin gedişatlardan bir qədər xəbərsiz olması ilə əlaqədardır.  

- Tutaq ki, Muradov vəzifəsindən getdi və yerinə digər bir general gəldi. Bu Rusiya siyasətində nəyisə dəyişəcək?

- Hansısa generalın Qarabağda əvəzlənməsi Rusiya siyasətinin dəyişməsi anlamına gələ bilməz. Lakin şəxsi keyfiyyətlər baxımından Muradov Azərbaycanı çox narahat edirdi. Çünki o, Azərbaycan tərəfindən axtarışa verilən və mülki əhalimizə operativ taktiki raket kompleksi və yayılım atəşi sistemindən dəfələrlə atəş açılmasına əmr verdiyini etiraf edən qondarma qurumun “rəhbəri” Araik Arutunyanla hər dəfə bu qurumun “bayrağı” altında öpüşüb görüşərək tədbirlər keçirirdi. Sadəcə ümid edirik ki, yeni təyin olunan Avdeyev bu kimi faktları nəzərə alacaq və gələcəkdə bu kimi yanlış addımların atılmasına yol verməyəcək. Yeni təyin olunan komanda unutmamalıdır ki, xidmət göstərəcəyi Qarabağ Rusiya tərəfindən Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi kimi tanınıb. O üzdən də onlar, xüsusilə onlara başçılıq edən Avdeyev öz fəaliyyətlərini bu fakt üzərindən qurmalıdır və Azərbaycanın maraqları hər bir danışıqlar prosesində ön planda əks etdirilməlidir. 

Elnur Ənvəroğlu