Əfqanıstandan qaçan ABŞ, KTMT və müəmmalı gələcək Talibanın güclənməsi region üçün təhdid yaradır

Müsahibələr 16:31 28.06.2021

ABŞ hərbi qüvvələrinin Əfqanıstandan tamamilə çıxarılması xəbəri Taliban qüvvələrini hərəkətə gətirib. Hökumətə meydan oxuyan Taliban qüvvələri Əl-Qaidə terror təşkilatı ilə yenidən birləşib və ölkə daxilində sabitliyi pozmağa başlayıb. Hərbi əməliyyatları genişləndirən Taliban, sürətlə irəliləyərək, ölkənin bəzi şəhərlərini tutub. İş o yerə çatıb ki, taliblər ölkənin şimal şəhərlərini ələ keçirərək, Tacikistanla sərhədə çıxıblar. Taliblər, qonşuları, KTMT-nin tərkibinə daxil olan Tacikistan, eləcə də Özbəkistanı hədələməkdən belə çəkinmirlər.  

Maraqlısı budur ki, bir il öncə Taliban və Əl-Qaidə ilə birgə Dohada razılaşma imzalayan ABŞ yenidən Talibana qarşı əməliyyatlar həyata keçirib. Ən son əməliyyat havadan zərbə nəticəsində terrorçu qüvvələriun zərərsizləşdirilməsi olub. İndi ortaya sual çıxır: bu il 11 sentyabr tarixinə qədər ordunun Əfqanıstandan çıxmasını planlaşdıran ABŞ administrasiyası geri dönəcəkmi? 

Orta Şərq Araşdırmalar mərkəzinin rəhbəri, politoloq Sədrəddin Soltan məslə ilə bağlı Eurasia Diary-yə müsahibə verib.  

Kim daha şanslıdır - Seçkini maraqlı edəcək Əhmədinejad, yoxsa şovinist  Laricani? - ŞƏRH

- Son günlər Taliban qruplaşması Əfqanıstanda güclənməyə başlayıb və terror dalğası ölkənin uc nöqtələrinə, o cümlədən KTMT-yə daxil olan ölkələrin sərhədlərinə qədər uzanıb. Taliban Tacikistan, Özbəkistan kimi ölkələri təhdid edib. Bunun sonu nə ilə nəticələnə bilər?

- Qeyd edim ki, Tacikistan və Özbəkistanda bir zamanlar Əfqanıstandan sızan silahlı qüvvələrin fəaliyyəti olub və bunun nəticəsində hər iki ölkədə insan itkisi baş verib. Bu qruplaşmaların adı rəsmən Taliban olmasa da, əslən Əfqanıstana və Taliban ideologiyasına aid olması açıq-aydın idi. Bu gün həmin qüvvələrinin kökündən məhv edilməsi ehtimalı çox azdır. Hələ bir neçə il öncə Tacikistan Daxili İşlər nazirinin müavini və xüsusi təyinatlı polis dəstəsinin başçısı Gülməmmədov İŞİD terrorçu qruplaşmasının sıralarına qatıldı və həmin sıralarda məhv edildi. Yəni, vəziyyət bu həddə çatmışdı. Bundan əlavə, sonradan İŞİD-in tərkibində tacik və özbək vətəndaşlarının da olduğu bildirildi. Bu da onu deməyə əsas verir ki, Tacikistan və Özbəkistanda Talibanın ideoloji və siyasi düşüncəsinə uyğun qruplar var və həmin şəxslər hər iki ölkə üçün problem yarada bilər. O üzdən də Talibanın bu gün Özbəkistan və Tacikistan sərhədlərində bir neçə sərhəd məntəqələrini ələ keçirməsi bu ölkələrdə həmin terrorçu qruplaşmaların fəallaşmasına səbəb ola bilər. 

Bunu açıq görmək mümkündür ki, Taliban təhlükəsi sərhədlərə yaxınlaşdıqca Rusiyanın mövqeyi həmin ölkələrin sərhədlərində artıq mökəmlənməyə başlayır. Onu da qeyd edim ki, Talibanın hərəkətə keçməsi, eyni zamanda üçüncü tərəfin, yəni ABŞ, Rusiya və NATO-nun regionda rolunun artmasına səbəb olur. 

Son olaraq qeyd edə bilərəm ki, hazırda Tacikistan və Özbəkistan sərhədlərində Talibanla bağlı gərginliyin artması, ümumiyyətlə Mərkəzi Asiya ölkələri üçün problem yarada bilər.  

- Əfqanıstandan çıxan ABŞ qoşunları yenidən hərəkətə keçib və  bir çox şəhərlərdə Taliban qüvvələri havadan məhv edilib. ABŞ Əfqanıstanı sürətlə ələ keçirən Talibanla mücadilə üçün yenidən qayıdacaqmı? 

- Bəli, Əfqanıstanda hazırda ABŞ qüvvələri yenidən fəallaşmağa başlayıb. Düzdür, ABŞ rəsmi olaraq bəyan edib ki, hərbi qüvvələrinin yarısını Əfqanıstandan çıxarıb və bəzi hərbi qurğuları da Əfqanıstan hökumətinin nəzarətinə buraxıb. Lakin mövcud vəziyyət hesab edirəm ABŞ qüvvələrinin ölkədə yenidən cəmləşmə və fəaliyyətə başlamasına səbəb ola bilər. Baxmayaraq ki, ABŞ prezidenti Baydenlə Əşrəf Qani arasında görüş keçirilərkən hər iki tərəf hərbi qüvvələrin ölkədən tamamən çıxarılacağına dair razılıq əldə etmişdilər. Hətta ABŞ prezidenti Cosef Bayden əfqan xalqının öz taleyini özü həll edə biləcəyini Əfqanıstan prezidentinə bildirib. Buna baxmayaraq, tərəflər fors-major anında hərbi yardımın istisnasız olduğunu da vurğulayıb. O üzdən də ABŞ öz varlığını Taliban tərəfdarı olan qüvvələr, o cümlədən Rusiyaya hiss etdirmək üçün Taliban məntəqələrini bombalayıb.  

Ümumiyyətlə proseslərə nəzər saldıqda onu demək olar ki, ABŞ-ın Əfqanıstanı tamamilə tərk etməsi inandırıcı deyil. Bunu Pentaqon rəsmiləri də bəyan ediblər ki, Əfqanıstanda 650-yə yaxın hərbi kontingentin saxlanılması nəzərdə tutulub.  

- Ümumiyyətlə Talibanın bu qarşıdurmada əsas tələbi nədir, bütün bu qarşıdurma sonda hansı nəticəni verəcək?   

- Məlumdur ki, Taliban hakimiyyəti ələ keçirmək və dövləti öz ideologiyasına uyğun idarə etmək istəyir. Taliban özünü üzdə islam yönlü təşkilat hesab etsə də, daxildə faşist düşüncəli terrorçu bir qruplaşmadır. Bu xüsusiyyət onun digər etnik azlıqlara, xüsusən də türklərə və türk-dilli xalqlara qarşı barışmaz mövqedə olması ilə təzahür edir. 

Əfqanıstana gəldikdə isə burada milli məsələ ön planda durur. Hesab edirəm Talibanın hakimiyyəti tamamilə ələ keçirməsi Əfqanıstan üçün bir faciə ilə nəticələnə bilər. Buna baxmayaraq bu qarşıdurmalar Əfqanıstanda yeni siyasi hadisələr və tələblər meydana çıxaracaq. 

Elnur Ənvəroğlu

Xankəndi şəhərində İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının 17-ci Zirvə görüşü keçirilir

Xəbər xətti

BRİCS Sammitindən İsrailə Sərt Mesaj: "Suriya Ərazisindən Geri Çəkil "
01:07 07.07.2025
Dünyanın sürəti artır
00:32 07.07.2025
Ermənistan Ukraynaya cavab verdi
23:59 06.07.2025
İsrail prezidenti girovların azad edilməsi üçün çətin qərarların qəbul edilməsini istisna etmir
23:26 06.07.2025
Şir zooparkdan qaçdı
22:58 06.07.2025
"Formula 1": Lando Norris Böyük Britaniya Qran-prisini qazandı
22:30 06.07.2025
Zelenski Rusiya və Ukrayna arasındakı əsir mübadiləsindən danışıb
22:00 06.07.2025
Tesla robot istehsalını sonlandırmağa qərar verdi
21:30 06.07.2025
Mask “Amerika” partiyasının qeydiyyatı üçün müraciət edib
21:00 06.07.2025
XİN Xankəndi Kommunikesi barədə məlumat yayıb
20:42 06.07.2025
Paşinyan "Hraparak"ı məhkəməyə şikayət edib
20:30 06.07.2025
Zakir Həsənov türkiyəli həmkarına başsağlığı verib
20:20 06.07.2025
Zelenski Rusiyaya qarşı yeni iqtisadi sanksiyalar açıqladı
20:00 06.07.2025
Türkiyə Ordusunda faciə: 19 əsgər zəhərləndi, 5-i şəhid oldu
19:53 06.07.2025
Türkiyə ordusunun 5 hərbçisi şəhidlik zirvəsinə yüksəlib
19:30 06.07.2025
Pakistan Milli Assambleyasının sədri Azərbaycanda rəsmi səfərdədir
19:00 06.07.2025
Qaçış üzrə yeni rekord qırıldı
18:30 06.07.2025
İki şəhər arasında hava əlaqəsi pozuldu
18:00 06.07.2025
Qırğızıstan rusiyalılara pasport verilməsini dayandırdı
17:30 06.07.2025
Kamaləddin Qafarov: İƏT-in inkişafında Azərbaycanın rolu artmaqdadır
17:00 06.07.2025
Bu pasportların dəyişdirilməsi Rusiya vətəndaşları üçün zəruridir
16:30 06.07.2025
XİN ABŞ-yə başsağlığı verdi
16:00 06.07.2025
ABŞ-də seldə ölənlərin sayı artdı
15:30 06.07.2025
DİM təhsil haqqında dəyişiklik edib
15:00 06.07.2025
Təl-Əvivdə hava limanına hücum olub
14:30 06.07.2025
Yaponiyada zəlzələ baş verib
14:00 06.07.2025
Azərbaycanlı güləşçi qızıl medal qazandı
13:30 06.07.2025
İlon Mask yeni siyasi partiyasını elan etdi
13:00 06.07.2025
"İƏT üzvü olan ölkələrlə əməkdaşlığımız sistemli şəkildə dərinləşdirir"
12:26 06.07.2025
Günəşdə Rekord Aktivlik: Bir Həftədə Altıncı dəfə...
12:00 06.07.2025
Əsvanda Ptolemey dövrünə aid qəbirlər aşkarlanıb
11:29 06.07.2025
Rusiya Xarkova PUA hücumu həyata keçirib
11:11 06.07.2025
"Almaniya müdafiə olunmalıdır”
10:51 06.07.2025
Almaniya Ukraynaya Patriot sistemi almaq istəyir
10:16 06.07.2025
İsrailin Qəzzaya endirdiyi son hava hücumlarında 78 nəfər ölüb
09:52 06.07.2025
Xamenei ortaya çıxdı
09:29 06.07.2025
Böyük Britaniyada COVID-19-un yeni ştamı yayılır
08:52 06.07.2025
Şirkət maşını dərəyə aşıb
08:19 06.07.2025
Aşura günü 2 mindən çox şəxs qan verib
07:47 06.07.2025
Vəkillər Kollegiyasına üzv olmaq istəyənlər üçün imtahan keçiriləcək
07:13 06.07.2025
Hamısı