EDNews.net Caliber.Az-a istinadən rusiyalı prodüser və ssenarist Sergey Danielyanla müsahibəni təqdim edir.
- Sizcə, Azərbaycan və Ermənistan müharibənin bitməsindən bir il keçsə də, niyə razılığa gələ bilmir? Səbəb nədir?
- Ermənistanla Azərbaycan heç vaxt razılığa gələ bilməyəcək. Mən indiki vəziyyətdən yox, bütövlükdə danışıram. Həqiqət sadə olsa da xoşagəlməzdir. Ermənilər azərbaycanlılara və türklərə nifrət edirlər. Yüz ildir bəslənən fizioloji nifrət hissi var. Bir neçə nəsil bu nifrətlə böyüdülüb. Təəssüf.
Azərbaycan indi danışıqlara daha çox hazırdır. O, qalibdir, münasibət qurmağa daha yaxşı köklənib. Ermənistan isə məğlub tərəfdir və bu, onun üçün daha çətindir. Paşinyanın isə sərbəst hərəkət etmək səlahiyyəti yoxdur. Ölkə daxilində çox güclü müxalifət var. Elə liderlər var ki, yatıb Qarabağı necə geri alacaqlarını görür. Və heç bir qurban onları narahat etmir ... Əhval-ruhiyyənin fərqli olması danışıqlar aparmağı çətinləşdirir.
- Amma bu yaxınlarda rəsmi İrəvan Rusiyanın vasitəçiliyilə Ankara ilə münasibətləri düzəltməyə hazır olduğunu açıqladı...
- Ermənistanın rəsmi rəhbərliyinə və onun heç bir bəyanatına inanmayın. Erməni cəmiyyətində Ərdoğana nifrət çox güclüdür. Bir çox bloqerlər təəssüf ki (məni bağışlayın!) onu Hitler adlandırır və ya onunla müqayisə edirlər... Mən bunu ciddi deyirəm. Və ermənilər məğlubiyyətlərində türkləri günahlandırırlar. Mən əhval-ruhiyyədən danışıram.
Siyasətçilərin dedikləri isə başqa məsələdir. Amma orada zərrə qədər də səmimiyyət yoxdur.
- Yəni, barışıq gözləmək lazım deyil?
- Barışıq? Bu gün? Bu sırf texniki məsələdir. Amma bu, barışıq yox, sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi və s. Mən bunu nəzərdə tuturam. Bəs əsl barışıq? Mən ona inanmıram. Düşünürəm ki, üç-dörd nəsil dəyişməlidir... Daha tez mümkün deyil.
- Rusiya və ya Qərbin simasında vasitəçilərə arxalanmadan hər iki tərəf təkbaşına razılığa gələ biləcəkmi?
- Vasitəçilər lazımdır, təbii ki. Təkcə ona görə ki, Əliyevlə Paşinyan birbaşa təmas qurmur. Rusiyanın kömək edəcəyinə inanıram. Bu həm rahatdır, həm də anlaşılan nəzarət mövcuddur. Mən Qərb vasitəçilərinə inanmıram. Onlar, əlbəttə ki, mübarizəyə qoşulurlar, amma məsələ ilə dərindən maraqlanmırlar. Ancaq Rusiya üçün bu məsələ əhəmiyyətlidir. Bu onun cənub qonşularıdır və hamı ilə normal və konstruktiv münasibətlər qurmaq istəyir. Rusiya ilə oynamaq lazımdır, sonrasına baxarıq.
- Bildiyiniz kimi, Azərbaycan və Ermənistandan kənarda azərbaycanlılar və ermənilər bir-biri ilə yaxşı anlaşır, amma iki ölkə arasında gərginlik səngimir. Sizcə, bu paradoksun səbəbi nədir?
- Bir şeyi dəqiqləşdirək. Erməni adlandırdığımız iki millət var. Ermənistandan gələn ermənilər və Ermənistan ərazisindən kənarda doğulub yaşayan ermənilər. Və hətta üçüncüsü də var, o ümumiyyətlə ayrıdır! Bunlar Azərbaycanda doğulub boya-başa çatan, Bakı günəşi, ölkənin mədəniyyəti canlarına hopmuş ermənilərdir. Onlar ümumiyyətlə fərqli və sevimlidirlər.
- Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin Brüsseldə keçiriləcək görüşündən gözləntiləriniz nədir?
- Mən həqiqətən də Brüsseldəki görüşün nəticələrinə ümid edirəm. Çox. Biz, əlbəttə ki, realist olmalıyıq, amma ümid edirəm ki, məsələlərin heç olmasa yarısı öz həllini tapacaq. Buna inanmaq istəyirəm.
- Rusiya sülhməramlılarının Qarabağda olması silahlı toqquşmaların qarşısını ala bilmədi. Sizcə niyə?
- Rusiya sülhməramlıları hər şeyə qadir deyil. Sülhməramlılar adətən bölücü mövqe tuturlar. Və onlar sərhədyanı ərazilərə tam nəzarət edə bilmirlər. Ona görə də bəzən atışma səsləri eşidilir. Amma bu, bildiyimiz kimi, silahlı toqquşma deyil, regionlararası münaqişələri həmişə müşayiət edən adi təxribatlardır... Təəssüf ki, belə hallar olur. Bax bu, mütləq vaxt tələb edir.
- Qarabağ münaqişəsinin SSRİ-nin dağılmasının katalizatoruna çevrildiyini deyə bilərikmi?
- Bu münaqişənin, məncə, SSRİ-nin dağılması ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. O vaxtı yaxşı xatırlayıram və o illərin əhval-ruhiyyəsini xatırlayıram. Sizə belə deyim: 15 respublikadan 6-7-si SSRİ-dən ayrılmaq və müstəqilliyə can atmaq arzusunda idi. Təəssüf ki, biz bunu sınadıq, amma çoxları peşman oldular. Amma onlar partizan kimi susurlar. Valideynlərinin evindən qaçmaq istəyən, sonra yenidən damlarının altında gizlənən uşaqlar kimi. O zaman SSRİ-ni xilas etmək mümkün deyildi. Mən bunu dəqiq bilirəm. Belə bir ehtimalın olduğunu iddia edən politoloqlar isə sadəcə nəzəri olaraq danışırlar. Belə bir imkan yox idi.
- Yenidən Bakıya gəlmək istərdinizmi?
- Mən Bakıda anadan olmuşam, böyümüşəm, 27 yaşıma kimi orada yaşamışam, sonra Moskvanın geniş imkanlarından istifadə etmək üçün ora getmişəm. Ancaq sonra kədərli hadisələr baş verdi və mən valideynlərimi Moskvaya apardım. Amma bu başqa hekayədir. Yeri gəlmişkən! 1990-cı ilin yanvarında Moskva Bakıya tanklar yeridəndə bu, erməni əhalisinin müdafiəsi deyildi. Yox. Bu, Azərbaycanda sovet hakimiyyətini xilas etmək üçün sonuncu cəhd idi. Səbəb yalnız bu idi və başqa heç nə ...
Bakıya səfər etmək istərdimmi? Əlbəttə. Səhhətim yaxşı deyil, amma hər gecə gözümü yumub marşrutu, yeri seçirəm! Bir neçə gün əvvəl “Sahil” kafesinin ikinci mərtəbəsində oturmuşdum. Qəhvə, dondurma. Siqaret. Axşam idi. Xəzərin qoxusu... Bakıya tez-tez gəlirəm. Tez-tez…
