32 il əvvəl, soyuq yanvar günündə, küçəyə, sovet tankları ilə mübarizəyə yollanan bir qadın var idi. 49 yaşında olmasına rəğmən gəncliyini və gümrahlığını itirməyən, çılğın və vətənpər bir qadın, bir ana idi O. 8 yaşındakı qızını dayəsinə tapşırıb çıxmışdı evdən, bir qeyri-müəyyənliyə doğru yola düşmüşdü, eşitdiyi hər atəş səsi onu övladından əbədi ayrılmaq qorxusuna, gördüyü hər cansız bədən vətən, millət dərdinə qərq edirdi. Göz yaşları və nalələrlə keçən gecəni havaya və insanlara açılan atəşdən savayı bir də “O” işıqlandırırdı. Axı, o Azərbaycan incəsənətinə doğan bir günəş idi. O FLORA KƏRİMOVA idi...
Flora Kərimova aysız, qızıl rəngli, qan dolu gecədə gördüyü və yaşadıqlarını həmsöhbəti jurnalist Nicat İsmayılova belə danışıb:
-Flora xanım, məşhur bir müğənnini, müğənnidən savayı, bir ananı 19 yanvarda küçələrə çıxaran səbəb nə idi?
-O gecə mən nə bir müğənni, nə bir ana, nə də bir qadın deyildim, sadəcə vətəndaş idim. Bütün Azərbaycan o ərəfədə ayaq üstəydi. Həmin ərəfədə ağsaqqalından, ağbirçəyindən, gəncinə, yeniyetməsinə qədər bütün azərbaycanlılar mübarizəyə qalxmışdı. Mən də sadəcə onlardan biri idim...
- Sizcə, o gecə biz xalq olaraq qalib gəldik, ya məğlub olduq?
- İndi bunu demək çətindir, çünki o gecə çox günahsız qanlar töküldü. Lakin o səviyyədə bir kütləvi qırğın belə Azərbaycan xalqını çökdürə bilmədi. Bir gecədə yüzlərlə şəhidlər verən xalq, səhəri gün onların dəfninə milyonlar olaraq çıxdı və o şəhidlərin qanından bir müstəqillik dastanı yazdı. Biz müstəqil olduqsa deməli qalib gəldik.
- Tanklara qarşı yalın əllərlə çıxan bir xalq və onu güllə-baran edən sovet ordusu. O gecə xalqın imdadına hansısa bir qurum, güc strukturu çatdımı?
- Mən, bu məsələdə yeganə olaraq Azərbaycan Donanmasının adını çəkə bilərəm. Onlar gecə ilə “SOS” siqnalı verərək Bakıdakı qırğınla bağlı dünya ictimaiyyətinə məlumat vermişdilər. Donanmanın yeganə xidməti “SOS” siqnalı deyildi. Bakıda qırğın təşkil edən qoşunlar törətdikləri faciənin qorxusuna qapılmışdılar. Çünki səhər yuxudan oyanan vətəndaşlar küçələrdə uzanan cansız bədənləri görsə böyük bir qəzəblə yeni qiyama qalxa bilərdilər. Ona görə də sovet hərbi birləşmələri qətlə yetirdikləri vətəndaşlarımızın meyitlərini dənizə atmaq istəyirdilər. Bunun qarşısını almaq üçün bütün gəmilər Xəzər buxtasına yanaşdılar və şəhidlərimizin cənazələrinin Xəzərə tökülməsinin qarşısını aldılar. Xalqı bundan xəbərdar etdilər. 20 yanvarın səhəri günü xalq dəniz kənarında növbə çəkməyə başladı (kövrəlir).
- 19-u gecədən etibarən xalqı meydanlara, sovet qoşunlarını isə Bakıya çağıran, müxalifəti və iqtidarı təmsil edən bəzi siyasətçilər yoxa çıxmışdılar. Bəs, siz o ağır günlərdə hansısa siyasətçini xalqın içərisində, xalqla çiyin-çiyinə bir vəziyyətdə gördünüzmü?
- Ağız gərək gözün gördüyünü danışsın. Mənim gözümsə o günlərdə cəmi bir nəfərdə idi, rəhmətlik Elmira xanım Qafarovada...
Bəziləri evlərindən çıxmağa qorxarkən, gizlənərkən bu mərd qadın xalq içində odlu-alovlu çıxışlar edir, mərkəzi komitəni və SSRİ rəhbərliyini sərt şəkildə qorxmadan tənqid edirdi. Onun səsi qəlbi yaralı, qəzəbli və məyus xalqımıza ürək-dirək verirdi. Elmira xanım o vaxt Ali Sovetin Rəyasət Heyətinin sədri idi. Və məhz onun xalqpərəts mövqeyi nəticəsində ilk dəfə Azərbaycanda xalqla hökumət arasında birlik, həmrəylik təsis olundu. 20 yanvar faciəsindən sonra isə o xalqın Kremli titrədən etiraz səsinə çevrilmişdi.
-Flora xanım, siz 19 yanvara qədər və sonrasında hərakatda, istiqlal meydanlarında idiz. Bəs sizdən savayı hansı sənət adamları bu hərakatda iştirak edirdi? Sizinlə yan-yana üzü tanklara gedən ikinci bir insəcənət xadimi var idimi?
-Bilirsiz, mən istəməzdim ki, bunu qabardasız, bu mənim yaralı yerimdir. Heç kim yox idi. Əksinə, mən meydanlara çıxanda, yürüşlərə qatılanda bəzi sənət adamları, həmkarlarım məni lağa qoyur, mənə gülürdülər (ağlayır). Sonra çoxları dedi ki, mən də orada idim, lakin yalandır, heç kim yox idi. Bircə, xalq artisti Əminə xanım Dilbazi 20 yanvarın səhəri günü nümayişlərin önündə iştirak edirdi, əlində bir taxta, taxtanınsa başında bir qara köynək, bu bizim bayrağımız idi...
- 32 il əvvəl sizə lağ edənləri bu gün heç kim xatırlamır, lakin siz o dövrdə sovet süngüsünə üsyan edən Azərbaycan qadınının simasına çevrilmisiz. Biz sizinlə fəxr edirik, sizə minnətdarıq.
Kövrəlir, danışa bilmir, sadəcə bir neçə təşəkkür cümləsi eşidilir...
-Flora xanım, 50 yaşınızda müstəqil Azərbaycanı, 78 yaşınızda azad Şuşanı görmək sizə qismət olub, bu il 81 yaşınız olacaq, bu yaşınızda nəyi görməyi Allahdan istəyərdiz?
-Xocalıda soyqırım abidəsini, Xankəndidə Azərbaycan bayrağını görmək istəyirəm. Allah mənə bunu da görməyi qismət eləsin, sonra ürək rahatlığı ilə bu dünyadan köçə bilərəm.
Nicat İsmayılov
